Suy ngẫm và phản hồi
Nội dung chính: Bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” là tiếng lòng tha thiết yêu mến và gắn bó với đất nước, với cuộc đời; thể hiện ước nguyện chân thành của nhà thơ được cống hiến cho đất nước, góp một “mùa xuân nho nhỏ” của mình vào mùa xuân lớn của dân tộc.
Câu 1: Mùa xuân của thiên nhiên, mùa xuân của đất nước được gợi tả như thế nào trong ba khổ thơ đầu?
Trả lời:
- Khổ 1: Mùa xuân của thiên nhiên, đất trời.
+ Hình ảnh: dòng sông xanh, bông hoa tím biếc, tiếng chim chiền chiện hót vang trời.
→ không gian cao rộng, màu sắc tươi thắm, âm thanh vang vọng, tươi vui.
+ Cảm xúc: từng giọt long lanh rơi/ tôi đưa tay tôi hứng (ẩn dụ chuyển đổi cảm giác)
→ niềm say sưa, ngây ngất trước vẻ đẹp của thiên nhiên, đất trời lúc vào xuân.
- Khổ 2,3: Mùa xuân của đất nước.
+ Hình ảnh: người cầm súng, người ra đồng – biểu trưng cho 2 nhiệm vụ chiến đấu và bảo vệ Tổ quốc.
+ Nhịp điệu hối hả, những âm thanh xôn xao: đất nước như vì sao/ cứ đi lên phía trước (so sánh)
Câu 2: Chỉ ra ít nhất hai biện pháp tu từ được sử dụng trong khổ thơ thứ 4 và 5. Phân tích tác dụng của chúng.
Trả lời:
- Điệp từ: ta làm, ta, dù là → nhấn mạnh, khẳng định khát vọng, cống hiến mãnh liệt.
- Ẩn dụ: một mùa xuân nho nhỏ → ước nguyện sống đẹp, sống có ý nghĩa, sống với tất cả sức tươi trẻ của mình nhưng chỉ khiêm nhường là 1 mùa xuân nho nhỏ đóng góp vào mùa xuân lớn của đất nước, cuộc đời.
Câu 3: Xác định bố cục, mạch cảm xúc và cảm hứng chủ đạo của bài thơ.
Trả lời:
- Bố cục: 4 phần
+ Phần 1 (Khổ thơ đầu) gồm 6 dòng: Cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên, đất trời.
+ Phần 2 (Hai khổ tiếp theo) “Mùa xuân người cầm súng … Cứ đi lên phía trước”: Cảm xúc về mùa xuân đất nước.
+ Phần 3 (Hai khổ tiếp) “Ta làm con chim hót … Dù là khi tóc bạc”: Suy nghĩ và ước nguyện của nhà thơ trước mùa xuân đất nước.
+ Phần 4 (Khổ thơ cuối): Lời ngợi ca quê hương, đất nước qua điệu dân ca xứ Huế.
- Mạch cảm xúc: Vẻ đẹp và sức sống của mùa xuân thiên nhiên → Mùa xuân của đất nước, con người → Suy ngẫm và ước nguyện của nhà thơ → Lời ngợi ca tự hào về quê hương, đất nước.
- Cảm hứng chủ đạo: Cảm hứng thiết tha, tự hào về quê hương đất nước, niềm tin tưởng của tác giả vào tương lai rạng ngời của dân tộc Việt Nam.
Câu 4: Giải thích ý nghĩa nhan đề bài thơ.
Trả lời:
Ý nghĩa nhan đề “Mùa xuân nho nhỏ”:
- “Mùa xuân nho nhỏ” là một sáng tạo mới mẻ của nhà thơ.
+ “Mùa xuân” mang ý nghĩa tả thực - đó là mùa khởi đầu của một năm, là mùa vạn vật sinh sôi, nảy nở,...
+ “Mùa xuân” còn mang ý nghĩa ẩn dụ, biểu tượng cho những gì đẹp đẽ nhất, tràn đầy sức sống nhất của cuộc đời mỗi con người.
- Từ láy “nho nhỏ” vừa gợi nên vẻ đẹp xinh xắn, duyên dáng, đáng yêu của mùa xuân vừa thể hiện ước nguyện giản dị, khiêm nhường của nhà thơ.
→ Nhan đề thể hiện ước nguyện, khát vọng đơn sơ, giản dị mà rất đỗi chân thành, tha thiết của mình: muốn làm “mùa xuân nho nhỏ”, nghĩa là đem tất cả những gì tốt đẹp nhất - dù bé nhỏ - của mình để hoà vào mùa xuân lớn của cuộc đời, của đất nước.
→ Qua đây, ta thấy được sự hoà quyện giữa cái riêng và cái chung, giữa cá nhân và cộng đồng.
Câu 5: Chủ đề bài thơ là gì? Nêu một số căn cứ đã giúp em xác định chủ đề.
Trả lời:
- Chủ đề bài thơ: thể hiện niềm rung cảm trước mùa xuân thiên nhiên, đất nước và khát vọng cống hiến cho đất nước, cho cuộc đời.
- Căn cứ vào nội dung bài thơ và những từ ngữ, hình ảnh trong bài thơ.