Bài soạn Luyện tập viết đoạn văn nghị luận ngay sau đây do Đọc Tài Liệu biên soạn sẽ cung cấp cho các em những kiến thức, kĩ năng cơ bản để viết được các đoạn văn ngắn phù hợp với vị trí và chức năng của chúng trong bài văn nghị luận.
A- Kiến thức cơ bản cần nắm vững
Các bước cơ bản để viết một đoạn văn nghị luận hay:
- Xác định yêu cầu của đề bài: xác định rõ nội dung cần trình bày trong đoạn là gì, có thể trình bày theo cách nào, có yêu cầu nào khác về hình thức, ngữ pháp hay không?
- Xác định câu chủ đề cho đoạn văn: Câu chủ đề là câu đặc biệt quan trọng nêu ý chính của cả đoạn văn. Khi viết đoạn cần chú ý đọc kĩ đề, xác định yêu cầu của đề, từ đó xác định câu chủ đề.
- Tìm luận điểm và triển khai ý cho đoạn văn: dựa vào câu chủ đề xác định được ở bước trên, vận dụng các kiến thức đã học có liên quan để phát triển chủ đề đó thành các ý cụ thể, chi tiết.
- Viết các ý thành đoạn văn: Trên cơ sở các ý vừa tìm, viết thành đoạn văn. Căn cứ vào yêu cầu về kiểu diễn đạt để xác định vị trí câu chủ đề và cách lập luận trong đoạn văn.
B- Hướng dẫn soạn bài Luyện tập viết đoạn văn nghị luận
Để nắm cụ thể hơn cách thức viết một đoạn văn nghị luận, các em hãy cùng Đọc Tài Liệu phân tích đề bài mẫu đã cho trong SGK và tiến hành viết những đoạn văn nghị luận ngắn cho đề bài đó.
Đề bài: Bàn về vai trò và tác dụng to lớn của sách trong đời sống tinh thần của con người, nhà văn M.Go-rơ-ki có viết: “Sách mở rộng trước mắt tôi những chân trời mới”.
Vận dụng kiến thức ở bài soạn Lập dàn ý bài văn nghị luận, ta có dàn ý chi tiết cho đề văn trên như sau:
1. Mở bài:
- Nêu vai trò của sách từ xưa đến nay trong đời sống tinh thần của con nguời.
- Trích dẫn câu nói của M. Go-ro-ki.
2. Thân bài:
a. Sách là sản phẩm tinh thần kì diệu của con người:
- Sách là sản phẩm của văn minh nhân loại.
- Sách là kết quả của lao động trí tuệ.
- Sách có sức mạnh vượt không gian và thời gian.
b. Sách mở rộng những chân trời mới:
- Sách cung cấp những hiểu biết về thế giới xung quanh, về vũ trụ bao la, về các đất nước xa xôi trên thế giới.
- Sách giúp hiểu biết về cuộc sống con người qua các thời kì khác nhau, hiểu biết đời sống văn hóa, tâm tư, tình cảm, khát vọng của con người những nơi xa xôi.
- Sách giúp con người tự khám phá dân tộc mình, bản thân mình và chắp cánh những ước mơ, nuôi dưỡng khát vọng.
c. Cần có thái độ đúng với sách và việc đọc sách:
- Đọc sách mang lại lợi ích nên phải biết chọn sách mà đọc, biết học hỏi và làm theo những điều tốt đẹp trong sách.
- Sách rất quan trọng nhưng chỉ học trong sách vở thì vẫn chưa đủ mà phải biết học trong cả thực tế.
3. Kết bài:
- Khẳng định tác dụng to lớn của sách và việc đọc sách.
- Nêu phương hướng hành động của cá nhân.
Thực hiện các yêu cầu sau:
1. Anh (chị) hãy chọn một mục nhỏ trong dàn bài trên để viết thành một, hai đoạn văn ngắn (trong 25 phút).
2. Đổi bài viết cho nhau đọc và nhận xét, đánh giá.
3. Cả lớp chọn một bài viết tiêu biểu để đánh giá, nhận xét tập thể.
Gợi ý cách làm:
Tham khảo các đoạn văn gợi ý sau đây cho một số luận điểm:
1. Sách là sản phẩm của văn minh nhân loại.
Phải nói rằng, đến một trình độ phát triển nhất định, loài người mới sản xuất ra sản phẩm đặc biệt: đó là sách. Trước khi có chữ viết, con người có thể đã có những sáng tác truyền miệng, nhưng nền văn minh nhân loại chỉ bùng phát từ khi có chữ viết, nhất là từ khi chữ viết được sử dụng để ghi chép lại tất cả những giá trị văn minh. Những giá trị đó là những kinh nghiệm lao động sản xuất, kinh nghiệm ứng xử xã hội, kinh nghiệm chăm sóc sức khoẻ cho bản thân và cộng đồng. Đó là những sáng tạo khác về mặt văn hóa, văn học, phong tục, tín ngưỡng,... Và về sau, đó là những phát kiến khoa học - kĩ thuật. Sách giúp cho người đời sau học tập, kế thừa được người đi trước, giúp cho người nước này biết được thành tựu của người nước khác để học hỏi, để cùng nhau tiến bộ. Sách chứa đựng nền văn minh, là sản phẩm của nền văn minh.
2. Sách là kết quả của lao động trí tuệ
Không chỉ là sản phẩm của nên văn minh nhân loại, sách còn là kết quả của lao động trí tuệ. Thật vậy, để có thể viết nên một cuốn sách có giá trị, bản thân người viết cũng phải dày công tìm hiểu về vấn đề mình định nói, tìm hiểu cả những vấn đề liên đới xung quanh sau đó mới có thể liên kết chúng lại để tập trung làm rõ một vấn đề chính. Quy trình này cũng giống như quy trình làm khoa học, bởi vây, viết sách cũng là làm khoa học, nên sách chính là sản phẩm của khoa học trí tuệ.
3. Sách có sức mạnh vượt thời gian và không gian
(1) Tác động của sách không hề bị giới hạn bởi thời gian và không gian. Con người ngày nay vẫn không hề giảm sút hứng thú tìm lại những trang sách đã có hàng nghìn năm nay, từ những hình vẽ bí hiểm trên những phiến đất sét, những chữ cái từ lâu đã trở nên lạ lùng trên các tấm da cừu, những con chữ tượng hình trên các thẻ tre ... cho đến hôm nay, những cuốn sách được in hàng loạt bằng máy in điện tử hiện đại. Một người sống ở một làng hẻo lánh châu Á cũng có thể đọc được cuốn sách của một người viết từ một đất nước xa xôi ở châu Mĩ. Thật có thể nói không ngoa rằng: có sách, các thế kỉ và các dân tộc xích lại gần nhau.
(2) Sách có sức sống phi thường, vượt qua không gian và thời gian, đưa ta “trở về quá khứ”, tìm đến những biến cố lịch sử, những cuộc đấu tranh anh dũng của dân tộc. Những điều trong quá khứ, những gì mà người xưa đã chứng kiến và trải qua đã được lưu lại qua những trang sách. Nhờ có sách, thế hệ sau có thể biết được nhiều tri thức về cuộc sống của những người xưa, đồng thời có thể đối thoại lại với họ. Nói cách khác, sách là một kênh đối thoại giữa những lớp người ở không gian và thời gian khác nhau.
4. Sách đã mở ra trước mắt ta một chân trời mới
Thật vậy, khi đọc những cuốn sách khoa học thì ta mới biết được ngoài trái đất thân yêu của chúng ta là một vũ trụ bao la rộng lớn. Những công nghệ khoa học hiện đại ở các nước tiên tiến cũng đều được viết vào sách, không chỉ có sách khoa học mà còn rất nhiều thể loại sách nữa như: sách văn học, sách xã hội, sách kinh tế, sách lịch sử... Chúng giúp ta trả lời các câu hỏi: Đỉnh núi nào cao nhất trên thế giới? Tại sao người Ai Cập biết ướp xác? Có phải từ mặt trăng ta có thể nhìn thấy Vạn lý trường thành hay không? Hay như trái đất có hình gì? Tại sao bóng đèn lại phát sáng?... Sách xã hội giúp ta hiểu biết được phong tục tập quán, dân số và rất nhiều điều kì lạ của một đất nước rất nhỏ bé hay cả một châu lục nào đó. Còn sách văn học thì làm chúng ta tìm lại chính mình, biết được những suy nghĩ riêng của mình. Qua những trang sách văn học, ta cảm nhận được một thứ tình cảm đẹp trong sáng và cả những nỗi khổ, hạnh phúc của những con người trong những hoàn cảnh khác nhau. Sách văn học luôn luôn biến đổi một cách kỳ ảo, dẫn con người từ tác phẩm này sang tác phẩm khác, giúp con người hiểu thêm về nhau, về hoàn cảnh, tập tục của nhau. Họ cùng chia sẻ những tình cảm vui buồn. Con người tìm được sự đồng cầm sâu sắc trong mỗi trang sách, quan trọng hơn nữa họ có thế tìm thấy chính mình ẩn đâu đây trong những áng văn thơ bất tán. Con người chợt thấy mình lãng mạn hơn, hay hiện thực hơn.
5. Sách giúp con người tự khám phá dân tộc mình
Qua lời kể của các nhà sử gia, các tác phẩm văn học mà người Việt ta biết được đất nước mình từng gian nan như thế nào để chống ngoại xâm, để giữ nước và bước qua hàng ngàn năm lịch sử. Cũng nhờ sách, con người tự khám phá bản thân mình, chắp cánh những ước mơ, nuôi dưỡng khát vọng. Tự soi mình vào kho tàng tri thức nhân loại, con người mới nhận ra hiểu biết của mình thật nhỏ bé giữa đại dương tri thức. Từ đó mà thấy được mặt tốt – xấu của bản thân mình, những cuốn sách như Hạt giống tâm hồn, Tôi tài giỏi bạn cũng thế… phần nào khích lệ, động viên rất nhiều người dũng cảm đến với mơ ước riêng mình.
6. Sách giúp hiểu biết về cuộc sống con người qua các thời kì khác nhau, hiểu biết đời sống văn hóa, tâm tư, tình cảm, khát vọng của con người những nơi xa xôi.
Ta biết được chiến tranh thế giới tàn khốc, biết được sự nghèo đói và sức hủy diệt của chiến tranh thông qua các trang sách về lịch sử. Ta cũng biết được xã hội nguyên thủy ăn lông ở lỗ, săn bắt, hái lượm như thế nào qua sách. Thực vậy, sách tái hiện lại hiện thực khách quan thông qua thế giới hình tượng. Hơn nữa, qua sách, tâm tư tình cảm, đời sống văn hóa của con người cũng được thể hiện trong sách. Những bộ sử thi, giai thoại cho ta biết đời sống tín ngưỡng, con người của thời đại. Nào những Truyện Kiều, Chinh phụ ngâm làm ta thấu hiểu được thân phận người con gái, xã hội phong kiến bất công, tàn nhẫn ra sao…
7. Cần có thái độ đúng với sách và việc đọc sách
Đọc sách mang lại rất nhiều lợi ích. Nhưng không phải ai cũng biết đọc sách cho đúng. Sách có nhiều loại, có sách tốt, sách xấu, có những sách phù hợp, nhưng cũng có những sách không phù hợp. Vì vậy, khi đọc sách trước tiên phải biết chọn sách mà đọc. Biết học hỏi và làm theo những điều tốt đẹp trong sách. Đồng thời, với học sinh, chỉ học trong sách vở là chưa đủ, kiến thức phải được tiếp thu cả trong thực tế.
>> Tham khảo bài văn mẫu đầy đủ cho đề bài Nghị luận Sách mở rộng trước mắt tôi những chân trời mời
-/-
Trên đây là phần soạn bài Luyện tập viết đoạn văn nghị luận lớp 10 tại nhà giúp các em nắm trước những yêu cầu về kiến thức có trong bài. Cũng đừng quên tham khảo các bài soạn văn 10 khác do Đọc Tài Liệu tuyển chọn và biên soạn nhé !