Soạn Luyện từ và câu: Luyện tập về quan hệ từ lớp 5 trang 121 SGK được Đọc tài liệu biên soạn bao gồm: khái niệm quan hệ từ, các cặp quan hệ từ thường gặp, lưu ý khi sử dụng cặp quan hệ từ và hướng dẫn làm bài tập phần luyện tập sử dụng quan hệ từ trong SGK.
Mục tiêu tài liệu
Các em học sinh cần nhớ được và nhắc lại được khái niệm quan hệ từ là gì, cách nhận biết quan hệ từ.
Ghi nhớ các cặp quan hệ từ thường gặp
Nhận biết, vận dụng các cặp quan hệ từ trong trình bày câu văn, đoạn văn.
Kiến thức cần nhớ
1. Quan hệ từ là gì?
Quan hệ từ là từ nối các từ ngữ hoặc các câu, nhằm thể hiện mối quan hệ giữa những từ ngữ hoặc những câu ấy với nhau: và, với, hay, hoặc, nhưng, mà, thì, của, ở, tại, bằng, như, để, về,…
2. Các cặp quan hệ từ thường gặp
Nhiều khi, từ ngữ trong câu được nối với nhau bằng một cặp quan hệ từ. Các cặp quan hệ từ thường gặp là:
- Vì…nên…; do….nên….; nhờ….mà…: Biểu thị quan hệ nguyên nhân – kết quả
- Nếu…thì…; hễ…thì…: Biểu thị giả thiết – kết quả, điều kiện – kết quả
- Tuy…nhưng…; mặc dù…nhưng…: Biểu thị quan hệ tương phản
- Không những….mà…; không chỉ…mà….:; Biểu thị quan hệ tăng tiến
Gợi ý trả lời câu hỏi SGK
Câu 1 (trang 121 sgk Tiếng Việt 5): Tìm quan hệ từ trong đoạn trích dưới đây và cho biết mỗi quan hệ từ nỗi những từ ngữ nào trong câu:
A Cháng đeo cày. Cái cày của người Hmông to nặng, bắp cày bằng gỗ tốt màu đen, vòng như hình cái cung, ôm lấy bộ ngực nở. Trông anh hùng dũng như một chàng hiệp sĩ cổ đeo cung ra trận.
Hướng dẫn trả lời
Những quan hệ từ trong đoạn văn:
- "của" nối cái cày với người Hmông
- "bằng" nối bắp cày với gỗ tốt màu đen
- "như" nối vòng với hình cái cung
- "như" nối hùng dũng với một chàng hiệp sĩ cổ đeo cung ra trận
Câu 2 (trang 121 sgk Tiếng Việt 5): Các từ in đậm được dùng trong mỗi câu dưới đây biểu thị quan hệ gì?
a) Quân sĩ cùng nhân dân trong vùng tìm đủ mọi cách cứu voi khỏi bãi lầy nhưng vô hiệu.
b) Thuyền chúng tôi tiếp tục chèo, đi tới ba nghìn thước rồi mà vẫn thấy chim đậu trắng xóa trên những cành cây gie sát ra sông.
Theo Đoàn Giỏi
c) Nếu hoa có ở trời cao
Thì bầy ong cũng mang vào mật thơm.
Nguyễn Đức Mậu
Hướng dẫn trả lời
a. Từ in đậm biểu thị quan hệ đối lập, tương phản.
b. Từ in đậm biểu thị quan hệ tương phản.
c. Cặp từ in đậm biểu thị quan hệ giả thiết- kết quả.
Câu 3 (trang 121 sgk Tiếng Việt 5): Tìm quan hệ từ (và, nhưng, trên, thì, ở, của) thích hợp với mỗi ô trống dưới đây:
a) Trời bây giờ trong vắt, thăm thẳm ... cao.
b) Một vầng trăng tròn, to ... đỏ hồng hiện lên ... chân trời, sau rặng tre đen ... một ngôi làng xa.
Theo Thạch Lam
c) Trăng quầng ... hạn, trăng tán ... mưa.
Tục ngữ
d) Tôi đã đi nhiều nơi, đóng quân ở nhiều chỗ đẹp hơn đây nhiều, nhân dân coi tôi như người làng ... thương yêu tôi hết mực, ... sao sức quyến rũ, nhớ thương vẫn không mãnh liệt, day dứt bằng mảnh đất cọc cằn này.
Theo Nguyễn Khải
Hướng dẫn trả lời
a) Trời bây giờ trong vắt, thăm thẳm và cao.
b) Một vầng trăng tròn, to và đỏ hồng hiện lên ở chân trời, sau rặng tre đen ở một ngôi làng xa.
d) Tôi đã đi nhiều nơi, đóng quân ở nhiều chỗ đẹp hơn đây nhiều, nhân dân coi tôi như người làng và thương yêu tôi hết mực, nhưng sao sức quyến rũ, nhớ thương vẫn không mãnh liệt, day dứt bằng mảnh đất cọc cằn này.
Câu 4 (trang 122 sgk Tiếng Việt 5): Đặt câu với mỗi quan hệ từ sau: mà, thì, bằng.
Hướng dẫn trả lời
- mà:
+ Em bé tô bức tranh mãi mà chưa xong.
+ Nếu học mà không hiểu, nên hỏi thầy giáo, bạn bè.
- thì:
+ Học thật chăm chỉ thì điểm sẽ cao.
+ Nếu em chăm chỉ và ngoan thì ai cũng yêu mến.
- bằng:
+ Hãy học bằng tất cả sự say mê của mình.
+ Chiếc áo mới mẹ cho Nhung may bằng một thứ vải thật là mát.
***
Với phần Soạn Luyện từ và câu: Luyện tập về quan hệ từ lớp 5 trang 121 SGK do Đọc tài liệu biên soạn, hi vọng các em học sinh sẽ thêm hiểu rõ hơn về Quan hệ từ cũng như cách vận dụng, sử dụng loại từ này trong làm văn.