1. Chuẩn bị
- Xem lại phần Kiến thức ngữ văn để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này.
- Khi đọc hiểu văn bản phóng sự, các em cần chú ý:
+ Văn bản viết về vấn đề gì?
+ Những thông tin xác thực được điều tra, ghi chép.... của văn bản nhằm mục đích gì?
+ Chi tiết nào của văn bản gây ấn tượng đối với em? Vì sao?
+ Sự kết hợp thủ pháp miêu tả với trần thuật của văn bản có tác dụng gì?
+ Vấn đề tác giả nêu trong văn bản có ý nghĩa như thế nào đối với xã hội và bản thân em?
- Đọc trước văn bản Khúc tráng ca nhà giàn; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Xuân Ba.
Trả lời:
- Tác giả Xuân Ba:
+ Sinh năm 1954
+ Quê quán: Thanh Hóa
+ Sinh ra và lớn lên trong một gia đình có truyền thống âm nhạc
+ Phong cách sáng tác: mang hướng độc diễn
2. Đọc hiểu
Nội dung chính: Quyết định của Đảng và Nhà nước Việt Nam trong việc xây dựng hệ thống nhà giàn trên các bãi ngầm có tiềm năng kinh tế và ý nghĩa chiến lược về an ninh - quốc phòng.
Trả lời câu hỏi giữa bài:
Câu 1: Chú ý bối cảnh của chuyến đi?
Trả lời:
Bối cảnh của chuyến đi:
- Thời gian: 4 giờ sáng
- Không gian: giữa biển khơi
Câu 2: Giá trị ẩn trong đảo chìm là gì?
Trả lời:
Giá trị ẩn chỉ nguồn dầu khí vô giá.
Câu 3: Khu vực Ba Kè có gì đặc biệt.
Trả lời:
Đặc điểm của khu Ba Kè:
- Khu vực Ba Kè không cồn, không nhô lên những mỏm để tạo nên thứ đảo chìm nhưng đã tạo ra một độ sâu vừa phải cho phép dựng những chòi canh lênh khênh trên đó mà bây giờ ta quen gọi là nhà giàn.
- Các vị trí nhà giàn xây dựng lại với nhau, vây bọc nhau, đủ tạo thành thế trận để giữ cho chủ quyền, đất nước những khoảng san hô quý giá mà tiềm ẩn quanh đó là những mỏ dầu, túi khí.
Câu 4: Chú ý nội dung phần 2
Trả lời:
Nội dung của phần 2: Sự hi sinh của những cán bộ chiến sĩ khi thực hiện nhiệm vụ.
Câu 5: Hình dung sự dữ dội của biển cả.
Trả lời:
Sự dữ dội của biển cả Biển vẫn làm trò tung hứng chiếc xuống như một thứ đồ chơi mỏng manh.
Câu 6: Chuyện xảy ra vào giai đoạn nào?
Trả lời:
Chuyện xảy ra vào giai đoạn: từ năm 1990, 1996, 1999 và sau chót là năm 2000 đã lần lượt thụi và thốc những cú ác liệt vào nhà giàn.
Câu 7: Chú ý những chi tiết về sự hi sinh của cán bộ, chiến sĩ.
Trả lời:
Những chi tiết về sự hi sinh của cán bộ, chiến sĩ:
- Mười bốn cán bộ chiến sĩ nhà giàn đã hi sinh trong một số trận bão.
- Nhà đổ, liệt sĩ Thượng úy Nguyễn Hữu Quang, Chủ nhiệm Chính trị giàn 1:3 Phúc Tần đã bơi nhiều ngày trên biển. Trong lúc sóng to gió lớn còn nhường miếng lương khô cuối cùng cho đồng đội và chiếc phao cá nhân. Sau đó mới chịu xuống biển.
- Liệt sĩ đại úy Vũ Quang Chương, chỉ huy nhà giàn 2A Phúc Nguyên trong trận bão số 8 năm 1998, chòi sắp đổ vẫn bình tĩnh chỉ huy bộ đội.
Câu 8: Nội dung phần 3 kể chuyện gì?
Trả lời:
Nội dung phần 3: câu chuyện về quá trình phát triển của nhà gian theo thời gian.
Câu 9: Chú ý điểm khác nhau của ba thế hệ nhà giàn.
Trả lời:
Điểm khác nhau của ba thế hệ nhà gian:
- Thời kì đầu chỉ là những cái cọc bê tông cắm xuống nền san hô, trên bắc hoặc thưng ván hoặc bạt.
- Sang thế hệ thứ hai, có sự xuất hiện của công binh, dựng những công trình lô cốt chỉ hở ra khung cửa.
- Tới thế hệ thứ ba, phát triển thành tổ hợp kiến trúc nói chung. Từ xa ngó như cái nhà, không một biệt thự màu trắng ba, bốn tầng đột ngột nhỏ giữa đại dương.
Câu 10: Tác giả bày tỏ thái độ và cảm xúc như thế nào ở phần cuối?
Trả lời:
- Tác giả vô cùng khâm phục, ngưỡng mộ trước tài năng, sức mạnh của những chiến sĩ nhà giàn.
- Tác giả cũng thể hiện sự kính trọng, yêu mến, tự hào và lý tưởng cao đẹp của các chiến sĩ.
Trả lời câu hỏi cuối bài
Câu 1: Phóng sự Khúc tráng ca nhà giàn viết về vấn đề gì? Tóm tắt nội dung chính của mỗi phần được đánh số trong văn bản.
Trả lời:
- Phóng sự Khúc tráng ca nhà giàn viết về: Sự thay đổi của ba thế hệ nhà giàn theo thời gian. Đồng thời thể hiện cuộc sống gian khổ, nhiều mất mát hi sinh của các cán bộ ở quần đảo Trường Sa.
- Nội dung chính của mỗi phần:
+ Phần 1: Những cái nhìn của tác giả về khu vực Ba Kè
+ Phần 2: Những cán bộ chiến sĩ hi sinh bởi sự dữ dội của biển cả
+ Phần 3: Điểm khác nhau của ba thế hệ nhà giàn
+ Phần 4: Niềm vui mừng, sự tự hào của tác giả về quân của tướng Nam.
Câu 2: Tính phi hư cấu của bài phóng sự trên được thể hiện ở những yếu tố nào? Điều đó có tác dụng gì đối Với việc thể hiện nội dung, ý nghĩa của tác phẩm?
Trả lời:
* Tính phi hư cấu của bài phóng sự trên được thể hiện ở những yếu tố:
- Tác giả đã sử dụng hình ảnh thực tế từ cuộc sống, từ những trải nghiệm cá nhân để tạo nên một bức tranh sống động về cuộc sống trên nhà giàn.
- Ngôn ngữ, giọng điệu lôi cuốn, giàu tính nhân vật: Tác giả đã sử dụng ngôn ngữ một cách tinh tế, biểu đạt cảm xúc và suy nghĩ của mình một cách sâu sắc, tạo nên một giọng điệu riêng, lôi cuốn người đọc
- Khắc họa hình ảnh chân thực, giàu tính gợi hình, gợi cảm: Những hình ảnh trong bài phóng sự không chỉ chân thực mà còn giàu tính gợi hình, gợi cảm, giúp người đọc có thể cảm nhận được không khí, môi trường sống và công việc khắc nghiệt của những người làm việc trên nhà giàn.
* Tính phi hư cấu trong bài phóng sự “Khúc tráng ca nhà giàn” giúp thể hiện rõ nét nội dung và ý nghĩa của tác phẩm. Nó giúp người đọc hiểu rõ hơn về cuộc sống và công việc của những người làm việc trên nhà giàn, cũng như những khó khăn, thách thức mà họ phải đối mặt. Đồng thời nó cũng giúp tôn vinh tinh thần kiên trì, bền bỉ và lòng yêu nước của những người này.
Câu 3: Khúc tráng ca nhà giàn đã sử dụng những biện pháp đặc trưng gì của thể loại phóng sự? Hãy chỉ ra một số dẫn chứng cụ thể.
Trả lời:
- Khúc tráng ca nhà giàn đã sử dụng kết hợp thủ pháp miêu tả và trần thuật.
- Dẫn chứng lời tả: Tôi chỉ biết láng máng cái nhà giàn này là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa kết cấu khung kép của giàn khoan dầu khí với hệ thống móng cọc thép chịu được bão gió cấp 12 hoặc hơn. Tôi cũng láng máng thêm… Tôi ngó xuống làn nước thăm thẳm kia để rùng mình, không biết anh em công binh làm bằng cách nào mà thương lượng được Hà Bá hay vua Thủy Tề để cắm được hệ thống cọc vững vàng kiên cố như thế?.
- Dẫn chứng lời trần thuật: Tôi đang nói đến cái nhà giàn không mấy kiên cố những năm xa chứ không phải loại giàn thế hệ mới bây giờ có thể chịu được cấp 12, trên cả cấp 12! Những cơn bão năm 1990, 1996, 1999 và sau chót là năm 2000 đã lần lượt thụi và thốc những cú ác liệt vào nhà giàn. Đại tá Chấn kể lại Sở chỉ huy Quân chủng ở Hải Phòng có lúc lặng hẳn đi khi anh em một số nhà giàn điện về là chòi khó thế này… đó là những thông điện cuối cùng mà Sở chỉ huy Quân chủng nhận được…”
Câu 4: Chi tiết nào của văn bản để lại ấn tượng đặc biệt đối với em? Vì sao?
Trả lời:
- Chi tiết ấn tượng: Khi nhà giàn 1:3 Phúc Tấn bị bão đánh sập vào năm 1990 đã làm ba chiến sĩ hy sinh. Liệt sĩ Thượng úy Nguyễn Hữu Quảng, Chủ nhiệm chính trị nhà giàn đã bơi nhiều ngày trên biển nhưng trong lúc sóng to, gió lớn “còn nhường miếng lương khô cuối cùng cho đồng đội và chiếc phao cá nhân.
- Vì: Dù đứng trước ranh giới vô cùng mong manh giữa sống và chết, họ vẫn nhường nhau từng miếng lương khô cuối cùng và phao cá nhân. Hành động này của họ khiến em cảm thấy xúc động với tình đồng chí, đồng đội keo sơn, gắn bó bền chặt. Đó cũng là cảm xúc xót xa, thương xót cho những khó khăn với những vất vả, nguy hiểm mà chiến sĩ phải trải qua.
Câu 5: Việc kết hợp thủ pháp trần thuật với miêu tả để kể về lịch sử ba thế hệ nhà giàn của văn bản nhằm mục đích gì? Người viết thể hiện thái độ và sự đánh giá như thế nào về vấn đề đó?
Trả lời:
- Mục đích: tạo nên một bức tranh sinh động, chân thực về cuộc sống và công việc của ba thế hệ nhà giàn một cách trung thực, khách quan.
- Về thái độ và sự đánh giá của tác giả:
+ sự trầm trồ, khâm phục, ngưỡng mộ trước tài năng, sức mạnh của những chiến sĩ nhà giàn.
+ kính trọng, yêu mến, tự hào trước lý tưởng cao đẹp của các chiến sĩ cũng như tin tưởng vào tương lai tươi sáng của đất nước.
+ ca ngợi sự hi sinh, cống hiến của những cán bộ chiến sĩ trước những khó khăn, dữ dội của biển cả.
Câu 6: Theo em, vấn đề được nêu trong bài phóng sự có ý nghĩa như thế nào đối với xã hội hiện nay?
Trả lời:
Vấn đề về cuộc sống và công việc của những người làm việc trên nhà giàn là một vấn đề rất quan trọng, có ý nghĩa lớn đối với xã hội hiện nay. Nó giúp người đọc hiểu rõ hơn về công việc và cuộc sống của những người làm việc trên nhà giàn, từ đó tạo ra sự thông cảm, đồng lòng và sự hỗ trợ từ cộng đồng. Nó cũng góp phần nâng cao nhận thức của xã hội về tầm quan trọng của việc bảo vệ chủ quyền và tài nguyên quốc gia. Thông qua việc kể về lịch sử ba thế hệ nhà giàn, bài phóng sự cũng giúp tôn vinh tinh thần kiên trì, bền bỉ và lòng yêu nước của những người này.