1. Chuẩn bị
Yêu cầu:
- Đọc trước văn bản Khoa học muôn năm!, tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Mac-xim Go-rơ-ki.
- Chuẩn bị những ý kiến của em về điểm giống nhau và khác nhau giữa khoa học và nghệ thuật.
- Go-rơ-ki là nhà văn lớn của nước Nga nhưng ông đề cao khoa học, như thế, có phải ông hạ thấp vai trò của văn học không?
- Em hiểu “khoa học” là gì? Nêu một số điều kì diệu mà khoa học mang lại cho con người trong thế kỉ XXI.
Trả lời:
- Thông tin về tác giả Mac-xim Go-rơ-ki.
+ Mác-xim Go-rơ-ki (1868-1936) là một nhà văn người Nga của thế kỉ 20, ông tên thật là A-lếch-xây Pê-scop.
+ Quê quán: Ông sinh tại thành phố công nghiệp Nizhni Novgorod trên bờ sông Vôn-ga trong một gia đình lao động.
+ Ông mồ côi cha từ khi 3 tuổi.
+ Ngay từ thời thơ ấu, Go-rơ-ki đã phải chịu một sự giáo dục nghiệt ngã, hà khắc của ông ngoại.
+ Khi lên 10 tuổi, mồ côi cả cha lẫn mẹ, ông đã phải lăn vào đời để kiếm sống, ông làm đủ nghề, có lúc ông phải đi ăn xin.
+ Ông rất ham đọc sách và chính niềm đam mê này cùng những bươn trải đã giúp ông nảy sinh cảm hứng và năng lực áng tác văn chương.
+ Những tác phẩm tiêu biểu của ông: Bộ ba tiểu thuyết tự thuật: Thời thơ ấu (1913-1914), Kiếm sống (1916), Những trường đại học của tôi (1923) và Người mẹ (1906-1907).
- Điểm giống nhau và khác nhau giữa khoa học và nghệ thuật.
| Khoa học | Nghệ thuật |
- Lao động tinh thần trên cơ sở tư duy logic - tư biện. - Biện pháp chính là trừu tượng hóa. - Cần có óc tưởng tượng phi thường và khả năng chăm chú thế giới. - Tách xa các quan niệm triết học - độc lập với các quan hệ này - vì đối tượng của khoa học là tự nhiên. - Có cơ chế sáng tạo gần gũi với sáng tạo nghệ thuật (thí dụ như những vấn đề đặt ra trong Heuristik - phát hiện học rất đúng với quá trình sáng tác). - Nhà khoa học có thể làm việc độc lập với các biến động và sinh hoạt xã hội. | - Lao động tinh thần trên cơ sở cảm quan hình tượng. - Biện pháp là nhập cảm kết hợp với suy đoán trừu tượng. - Cần có óc tưởng tượng phi thường nhờ khả năng liên tưởng "vô qui tắc" - cần khả năng chăm chú thế giới. - Có cơ chế sáng tạo gần gũi với sáng tạo khoa học. - Nghệ sĩ chỉ có thể làm việc sáng tạo khi hòa nhập mình với đời sống xã hội - sự ở ẩn chẳng qua là một cách tổ chức công việc mà thôi. |
2. Đọc hiểu
* Nội dung chính: Văn bản nêu lên giá trị quan trọng của khoa học và nghệ thuật, đồng thời thể hiện mối quan hệ giữa khoa học và nghệ thuật.
Trả lời câu hỏi giữa bài:
Câu 1: Chú ý cách tác giả nhấn mạnh ý kiến của mình.
Trả lời:
Tác giả sử dụng các từ “không”, “có thể”, “hơn là”, “không những thế và bày tỏ sự chân thành, tự giác của bản thân”.
Câu 2: Ở phần (2), tác giả đã nêu lên sự khác biệt chủ yếu nào giữa nghệ thuật và khoa học?
Trả lời:
Sự khác biệt chủ yếu:
- Nghệ thuật là tình cảm, phụ thuộc vào cảm xúc.
- Khoa học thực nghiệm là kinh nghiệm, tri thức thông qua quan sát tỉ mỉ, lí luận logic.
Câu 3: Tác giả muốn khẳng định điều gì ở phần (3)?
Trả lời:
- Nền dân chủ nước Nga cùng với nền khoa học chính xác đi tới cuộc sống mới
Câu 4: Chú ý những bằng chứng mà tác giả sử dụng.
Trả lời:
- Timiryazev: Tương lai thuộc về khoa học và dân chủ
- Tác giả: Chỉ khi có sự giúp đỡ của khoa học, nền dân chủ mới thực sự có tương lai
- Người làm vườn, xưởng may, thầy thuốc
Câu 5: Điều “mơ ước” đã cho thấy thái độ của tác giả với khoa học như thế nào?
Trả lời:
- Điều “mơ ước” đã cho ta thấy thái độ trân trọng, yêu quý, đề cao những thành quả tuyệt vời mà khoa học mang lại.
Câu 6: Xác định mối quan hệ giữa các đoạn trong phần (4).
Trả lời:
Mối quan hệ trong phần (4) có sự liên kết logic với nhau.
Câu 7: Điểm giống và khác nhau về nội dung thể hiện ở phần (1) và phần (5) là gì?
Trả lời:
- Giống nhau: đều đề cao sự sáng tạo và kì diệu của khoa học.
- Khác nhau:
+ Phần (1), tác giả có nhắc đến nghệ thuật
+ Phần (5), tác giả tuyệt đối hóa tầm quan trọng của khoa học.
Trả lời câu hỏi cuối bài
Câu 1: Tác giả đã nhấn mạnh ý kiến của mình ở phần (1) bằng cách nào? Ưu điểm của cách nhấn mạnh đó là gì?
Trả lời:
- Tác giả nhấn mạnh bằng cách:
+ Sử dụng các từ ngữ phủ định rồi lại khẳng định.
+ Bộc lộ cảm xúc của cá nhân.
- Các nhấn mạnh tạo sự ấn tượng và tạo sự tin tưởng với người đọc.
Câu 2: Sự khác biệt giữa nghệ thuật và khoa học được lí giải ở phần (2) nhằm mục đích gì? Nhận xét về cách nêu lí lẽ và phân tích bằng chứng trong phần này.
Trả lời:
- Sự khác biệt giữa nghệ thuật và khoa học nhằm mục đích nhấn mạnh sự ưu việt, giá trị cốt lõi của khoa học.
- Tác giả đưa ra lí lẽ chặt chẽ, xác đáng, các bằng chứng rất thuyết phục.
Câu 3: Câu nói của nhà khoa học nổi tiếng được trích dẫn trong phần (3) có tác dụng như thế nào trong việc thể hiện ý kiến của người viết?
Trả lời:
- Tác dụng: Tăng tính tin cậy, chính xác nhằm thuyết phục người đọc về giá trị mà khoa học đem lại.
Câu 4: Xác định luận điểm của phần (4). Những yếu tố nào góp phần tạo nên sức thuyết phục trong cách trình bày luận điểm này?
Trả lời:
- Luận điểm phần (4):
+ Tưởng tượng về một tòa thành khoa học.
+ Giá trị mà tòa thành ấy đem đến cho con người.
+ Cách sống và làm việc từ khoa học.
- Những yếu tố góp phần tạo nên sức thuyết phục là: lí lẽ, lập luận chặt chẽ, đưa ra các bằng chứng xác đáng, có sự tin cậy cao.
Câu 5: Thái độ của tác giả được thể hiện như thế nào ở phần (5)? Từ cách viết phần kết của tác giả, em có thể học hỏi được điều gì?
Trả lời:
- Qua phần (5) tác giả thể hiện sự yêu quý, trân trọng và hi vọng về tương lairộng mở, bay cao hơn của lĩnh vực khoa học đối với sự phát triển của nhân loại.
- Từ cách viết phần kết, em học hỏi được việc cần đưa thêm cảm xúc cá nhân của bản thân vào để bài viết trở nên tin cậy hơn, thuyết phục hơn.
Câu 6: Khái quát và hệ thống lại những nội dung đọc hiểu văn bản Khoa học muôn năm! theo gợi ý trong sơ đồ sau: (SGK)
Trả lời: