Hướng dẫn lập dàn ý và tham khảo bài văn phân tích văn bản Chiều sâu của truyện Lão Hạc do Đọc Tài Liệu sưu tầm và tổng hợp. Hi vọng sẽ giúp các em có thêm nguồn tư liệu tham khảo hữu ích để có thể viết được một bài phân tích hay và sâu sắc với đầy đủ ý.
Tìm hiểu khái quát về tác giả, tác phẩm
1. Tác giả Văn Giá
- Văn Giá (1959) là PGS - TS Lý luận và nghiên cứu, phê bình Văn Học, Nguyên chủ nhiệm Khoa Viết văn, Báo chí- ĐH Văn hóa HN, Chủ tịch Hội đồng khoa học Khoa Viết văn - Báo chí, Đại học Văn hóa HN.
- Tác phẩm tiêu biểu: Nhà văn và tác phẩm trong trường phổ thông (1997), Một khoảng trời văn học (2000), Vũ Bằng- bên trời thương nhớ (2000), Vũ Bằng - Mười chín chân dung nhà văn cùng thời (2004), Đời sống và đời viết (2005),...
2. Văn bản Chiều sâu của truyện Lão Hạc
- Văn bản được trích từ tác phẩm Nhà văn và tác phẩm trong trường phổ thông (NXB Giáo dục, 1997)
- Thuộc thể loại nghị luận văn học
- Bố cục văn bản:
+ Phần 1 (từ đầu đến “...hệ lụy của chúng”): Nghệ thuật sáng tác của Nam Cao trong truyện Lão Hạc.
+ Phần 2 (tiếp đến “...các điểm nhìn khác”): Những cuộc gặp gỡ, tiếp xúc của lão Hạc và ông giáo.
+ Phần 3 (tiếp đến “...điểm then chốt này”): Tình thế lựa chọn giữa cái sống và cái chết của lão Hạc.
+ Phần 4 (còn lại): Khái quát giá trị nội dung, nghệ thuật của truyện Lão Hạc.
- Giá trị nội dung: làm nổi bật tinh thần của nhân vật và giá trị nhân đạo cao cả của tác phẩm Lão Hạc.
- Giá trị nghệ thuật:
+ Giàu tính biểu cảm
+ Các luận điểm chính trong văn bản rất thuyết phục, xác thực và được trình bày theo một trình tự hợp lí.
Dàn ý chi tiết phân tích văn bản Chiều sâu của truyện Lão Hạc
1. Mở bài
- Giới thiệu tác giả Ngô Văn Giá: là nhà lý luận, phê bình văn học với cách phê bình “lấy người để hiểu văn, lấy văn để hiểu người”.
- Giới thiệu văn bản Chiều sâu của truyện Lão Hạc: Trích từ “Nhà văn và tác phẩm trong trường phổ thông” (1997) bàn về tinh thần nhân vật, nhân đạo cao cả của tác phẩm Lão Hạc.
2. Thân bài
a) Nghệ thuật sáng tác của Nam Cao trong truyện Lão Hạc
- Lựa chọn ngôi kể: ngôi thứ nhất, qua lời kể của ông giáo, tạo nên sự chân thực, khách quan và thấm đẫm cảm xúc.
- Xây dựng cốt truyện: cốt truyện đơn giản, nhưng giàu ý nghĩa, thể hiện được những bi kịch của con người trong xã hội phong kiến đương thời.
- Tạo dựng nhân vật: nhân vật được xây dựng với tính cách, tâm lí phức tạp, vừa có những nét chung của con người nông dân Việt Nam, vừa có những nét riêng biệt, độc đáo.
- Sử dụng ngôn ngữ: ngôn ngữ giản dị, mộc mạc, giàu tính biểu cảm, góp phần thể hiện nội dung và tư tưởng của tác phẩm.
b) Những cuộc gặp gỡ, tiếp xúc của lão Hạc và ông giáo
- Cuộc gặp gỡ đầu tiên: lão Hạc tìm đến ông giáo để nhờ bán chó, trong lòng lão đang chất chứa bao nỗi buồn đau, tủi hờn.
- Cuộc gặp gỡ thứ hai: lão Hạc kể cho ông giáo nghe về cuộc đời của mình, về nỗi đau khi con trai đi phu đồn điền cao su, về nỗi lo lắng cho tương lai của đứa con gái út.
- Cuộc gặp gỡ thứ ba: lão Hạc kể cho ông giáo nghe về cái chết của mình, về những dự định của mình sau khi chết.
c) Tình thế lựa chọn giữa cái sống và cái chết của lão Hạc
- Lão Hạc là một người nông dân nghèo khổ, lại bị mất con, mất chó, sống cô đơn, buồn tủi.
- Lão Hạc không thể tiếp tục sống trong cảnh nghèo đói, tủi nhục, lão quyết định tự tử.
d) Giá trị nội dung, nghệ thuật của văn bản
- Nội dung: Văn bản làm nổi bật tinh thần của nhân vật và giá trị nhân đạo cao cả của tác phẩm Lão Hạc.
- Nghệ thuật: Giàu tính biểu cảm, luận điểm chính rất thuyết phục, xác thực và được trình bày theo một trình tự hợp lí.
3. Kết bài
- Văn bản Chiều sâu của truyện Lão Hạc giúp em hiểu sâu sắc hơn về nội dung, nghệ thuật và thông điệp mà tác giả Nam Cao muốn truyền tải qua Lão Hạc đồng thời thấy được tinh thần nhân vật, nhân đạo cao cả của tác phẩm.
Bài văn mẫu phân tích văn bản Chiều sâu của truyện Lão Hạc
Phân tích Chiều sâu của truyện Lão Hạc mẫu 1
Nam Cao là một trong những cây bút hiện thực xuất sắc nhất của văn học hiện thực trước cách mạng. Các tác phẩm của ông sáng tác trên hai đề tài lớn là người trí thức và người nông dân, nhưng thành công hơn cả là khi ông viết về đề tài người nông dân. Viết về người nông dân, nhà văn có khuynh hướng khám phá, phát hiện những vẻ đẹp phẩm chất ẩn sâu trong con người họ. Truyện ngắn Lão Hạc là một tác phẩm như vậy.
Trong đoạn trích, tác giả Văn Giá đã phân tích một cách sâu sắc nghệ thuật xây dựng nhân vật và chủ đề tư tưởng của truyện Lão Hạc. Trước hết về nhân vật lão Hạc, lão có số phận bi thảm nhưng ẩn sau đó là những phẩm chất cao đẹp, đại diện cho người nông dân. Số phận lão Hạc cũng là số phận chung của biết bao người nông dân trước cách mạng. Vợ lão chết sớm, lão ở vậy gà trống nuôi con. Đứa con lớn lên vì không lấy được người mình yêu nên phẫn chí bỏ nhà ra đi. Lão ở vậy một mình với cậu Vàng – kỉ vật người con trai để lại. Nhưng cuộc đời lão càng ngày lại càng bi đát hơn, lão bị ốm, lão tiêu tốn nhiều tiền dành dụm cho con, bởi vậy lão đành bán cậu Vàng – người bạn đã ở bên giúp lão vơi bớt nỗi buồn khi phải xa con. Khi bán cậu Vàng lão vô cùng đau đớn, ân hận. Nỗi ân hận đó được thể hiện qua đoạn văn miêu tả đặc sắc: cười như mếu, đôi mắt ầng ậng nước, mặt đột nhiên co rúm lại, cái đầu ngoẹo về một bên, cái miệng móm mém mếu như con nít, hu hu khóc. Tình cảnh của lão thật đáng thương, lão luôn sống trong sự day dứt, dằn vặt bản thân.
Nhưng ẩn đằng đó chính là những phẩm chất cao đẹp của người nông dân lương thiện. Lão là một người giàu tình yêu thương, tình yêu thương đó được thể hiện ngay cả với một con vật: lão gọi chó là cậu Vàng, gọi nịnh như gọi một đứa trẻ, ông chăm sóc cậu Vàng chu đáo: cho ăn cơm trong bát như một nhà giàu, không chỉ vậy ông còn trò chuyện, mắng yêu cậu vàng, cậu Vàng làm lão bớt cô đơn, vơi đi nỗi nhớ con. Tình cảm sâu nặng của ông với cậu Vàng có nguồn gốc sâu xa từ tình yêu thương con của lão Hạc, con chó là kỉ vật thiêng liêng mà người con để lại cho ông trước khi đi đến đồn điền cao su.
Tình phụ tử ở lão Hạc cũng vô cùng sâu sắc, thiêng liêng. Vì cảnh nghèo không cưới được vợ cho con, lão vô cùng đau đớn, bởi vậy bao nhiêu tiền của làm được lão đều dành dụm cho con, lão chịu kham khổ, để người đời chửi mắng chứ nhất định không chịu tiêu lạm vào tiền của con. Sau khi bị bệnh nặng, lão chỉ ăn khoai, hết khoai lão ăn củ chuối, rồi ăn sung luộc, rau má, củ ráy, nghĩa là vớ được thứ gì lão ăn thứ ấy,… Và cuối cùng lão lo lắng sẽ tiêu hết tiền cho con nên lão đành chọn cái chết để bảo toàn tài sản cho con trai mình. Cái chết đau đớn của lão Hạc xuất phát từ lòng thương con âm thầm mà lớn lao.
Mặc dù nghèo khổ nhưng lão luôn giữ lòng tự trọng. Lão không nhận bất cứ sự giúp đỡ của ai, ngay cả khi ông giáo đề nghị giúp, lão từ chối một cách hách dịch, bởi lão hiểu hoàn cảnh gia đình ông giáo cũng nghèo túng chẳng khác gì gia đình mình. Lòng tự trọng đó còn được thể hiện trong cách thức tìm đến cái chết của ông. Trước khi chết ông để lại tiền nhờ bà con lo ma chay, không muốn phiền hà đến hàng xóm. Lão chết bằng cách ăn bả chó, cái chết đau đớn, dữ dội như một lời tạ tội với cậu Vàng. Cái chết của lão Hạc chính là sự khẳng định cho sức sống bất diệt của nhân cách trong ông.
Ngoài nhân vật lão Hạc trong tác phẩm ta còn thấy nổi bật lên hình ảnh của một ông giáo nghèo, người bạn thân thiết của lão Hạc. Ông giáo có sự đồng cảm sâu sắc với cảnh ngộ đáng thương của lão Hạc: an ủi, động viên khi lão bán chó, chia sẻ nỗi buồn với lão Hạc, luôn tìm mọi cách làm cho lão khuây khỏa, lạc quan. Ông còn là người am hiểu tường tận nhất vẻ đẹp nhân cách của lão hạc: “Không cuộc đời chưa hẳn đã đáng buồn, hay vẫn đáng buồn nhưng lại đáng buồn theo một nghĩa khác”. Nghĩa khác ấy chính là con người có nhân cách cao đẹp nhưng lại phải chết vật vã, đau đớn và cái chết ấy lại càng làm sáng hơn nhân cách cao đẹp của lão.
Nghệ thuật kể chuyện xuất sắc: câu chuyện được kể bởi nhân vật tôi (ông giáo) người luôn bên cạnh lão Hạc, bởi vậy khiến câu chuyện trở nên chân thực, gần gũi, ngoài ra khiến mạch kể trở nên tự nhiên, linh hoạt, tạo điều kiện kết hợp tả, kể với bình luận một cách tự nhiên, sinh động. Giọng văn đa dạng, thay đổi linh hoạt. Nghệ thuật xây dựng tình huống truyện bất ngờ, hợp lí, những bước ngoặt của truyện giúp bộc lộ rõ tính cách, phẩm chất của nhân vật. Nghệ thuật xây dựng nhân vật cũng là một điểm nhấn của văn bản: nhân vật được khắc họa qua diện mạo, ngôn ngữ đối thoại, diễn biến tâm trạng và qua lời nhận xét, bình luận của các nhân vật khác, bởi vậy chân dung nhân vật hiện lên chân thực, sinh động hơn.
Với nghệ thuật kể chuyện đặc sắc, ngôn ngữ giản dị, lôi cuốn Nam Cao đã cho người đọc thấy chân dung số phận bất hạnh của người nông dân trước cách mạng, họ bị đẩy đến bước đường cùng phải tìm đến cái chết. Nhưng đằng sau đó còn là chân dung tinh thần đẹp đẽ: giàu tình yêu thương và nhân cách cao đẹp.
Phân tích Chiều sâu của truyện Lão Hạc mẫu 2
Truyện ngắn Lão Hạc của Nam Cao là một tác phẩm văn học xuất sắc của nền văn học Việt Nam hiện đại. Truyện đã để lại trong lòng người đọc những ấn tượng sâu sắc về nhân vật lão Hạc, một người nông dân nghèo khổ, chất phác, giàu lòng thương yêu và đức hi sinh. Để hiểu rõ hơn về giá trị của truyện Lão Hạc, chúng ta cùng tìm hiểu văn bản "Chiều sâu của truyện Lão Hạc" của nhà phê bình Văn Giá.
Trong đoạn trích, tác giả Văn Giá đã phân tích một cách sâu sắc nghệ thuật xây dựng nhân vật và chủ đề tư tưởng của truyện Lão Hạc. Về nghệ thuật xây dựng nhân vật, tác giả Văn Giá đã chỉ ra rằng Nam Cao đã sử dụng nhiều thủ pháp nghệ thuật như so sánh, miêu tả, đối thoại,... để khắc họa chân dung nhân vật lão Hạc. Ví dụ, khi miêu tả nhân vật lão Hạc, Nam Cao đã sử dụng thủ pháp so sánh để làm nổi bật vẻ ngoài của lão: "Lão Hạc trông gầy hơn cả trước, lão rung rung mấy cái rồi ngồi xuống, bắt đầu kể chuyện". Thủ pháp so sánh này đã giúp người đọc hình dung ra một lão Hạc già nua, gầy gò, yếu ớt.
Không chỉ vậy, Nam Cao còn chú ý miêu tả tâm lí nhân vật một cách tinh tế, sâu sắc. Tác giả đã đi sâu vào khám phá những biến đổi nội tâm của nhân vật trong từng hoàn cảnh cụ thể. Ví dụ, khi lão Hạc bán chó, Nam Cao đã miêu tả tâm trạng của lão một cách đầy xót thương: "Lão Hạc ôm lấy con chó, rồi hôn vào mõm nó, rồi lại hôn lên đầu nó, và rờ nắn khắp mình nó, như muốn ôm choàng lấy nó, như muốn cùng nó chết đi cho xong". Qua đoạn miêu tả này, người đọc có thể cảm nhận được nỗi đau đớn, xót xa của lão Hạc khi phải bán đi người bạn thân nhất của mình.
Về chủ đề tư tưởng của truyện, tác giả Văn Giá đã chỉ ra rằng truyện Lão Hạc là một tác phẩm giàu giá trị nhân đạo. Thông qua nhân vật lão Hạc, Nam Cao đã lên án xã hội thực dân phong kiến đã đẩy những người nông dân lương thiện vào bước đường cùng. Truyện cũng thể hiện niềm xót thương của nhà văn đối với những số phận bất hạnh trong xã hội.
Nhận xét về Chiều sâu của truyện Lão Hạc, có thể thấy đây là một văn bản phân tích sâu sắc nghệ thuật xây dựng nhân vật và chủ đề tư tưởng của truyện Lão Hạc. Văn bản thể hiện sự am hiểu sâu sắc tác phẩm của tác giả và khả năng phân tích, đánh giá tác phẩm của nhà phê bình Văn Giá. Văn bản đã giúp em hiểu sâu sắc hơn về nội dung, nghệ thuật và thông điệp mà tác giả Nam Cao muốn truyền tải qua Lão Hạc đồng thời thấy được tinh thần nhân vật, nhân đạo cao cả của tác phẩm.
-/-
Trên đây là mẫu dàn ý và hai bài văn mẫu phân tích văn bản Chiều sâu của truyện Lão Hạc của tác giả Văn Giá. Hi vọng, bài viết đã giúp các em đã có những ý tưởng hay cho nội dung bài phân tích của mình. Tham khảo thêm các bài văn hay khác tại mục tài liệu Văn mẫu 8 do Đọc Tài Liệu sưu tầm và biên soạn để tự rèn luyện kỹ năng làm văn phân tích. Chúc các em học tốt!