Phân tích nhân vật Liên và An trong tác phẩm Hai đứa trẻ của Thạch Lam để phần nào hiểu được tâm trạng, cảm xúc cũng như sự hoài niệm ẩn sâu trong suy nghĩ của hai đứa trẻ trong một buổi chiều muộn đã làm hiện lên một hiện thực tù túng của cuộc sống một phố huyện với những kiếp người sống cơ cực, nghèo nàn.
Hướng dẫn phân tích nhân vật Liên và An trong truyện Hai đứa trẻ
Đề bài: Viết một bài văn phân tích nhân vật Liên và An trong Hai đứa trẻ của Thạch Lam.
1. Phân tích đề
- Yêu cầu: phân tích nhân vật Liên và An trong đoạn trích Hai đứa trẻ.
- Phạm vi tư liệu, dẫn chứng : các câu văn, từ ngữ, chi tiết, hình ảnh tiêu biểu trong đoạn trích Hai đứa trẻ của Thạch Lam.
- Phương pháp lập luận chính: Phân tích.
2. Hệ thống luận điểm
- Luận điểm 1: Hai chị em có những nét ngây thơ và suy tư
- Luận điểm 2: Hai chị em phải bước vào cuộc sống mưu sinh quá sớm
- Luận điểm 3: Hình ảnh những con người ở phố huyện trong cái nhìn của hai chị em
- Luận điểm 4: Hai chị em ước mơ về một cuộc sống tươi đẹp hơn
3. Lập dàn ý chi tiết
a) Mở bài
- Giới thiệu tác giả và tác phẩm:
+ Thạch Lam là một trong những nhà văn nổi tiếng của nền văn học Việt Nam giai đoạn 1930 - 1945.
+ Truyện ngắn “Hai đứa trẻ” được in trong tập “Nắng trong vườn” (1938), là một tác phẩm tiêu biểu cho văn phong truyện không có cốt truyện của Thạch Lam.
- Khái quát 2 nhân vật Liên và An: Truyện đã khắc họa thành công nhân vật hai chị em Liên, trong cuộc sống nghèo khổ, gian khó nhưng vẫn luôn mong chờ vào một tương lai tốt đẹp hơn.
b) Thân bài
* Khái quát về truyện ngắn
- Hoàn cảnh sáng tác : Tác phẩm được gợi lên từ những câu chuyện cảnh đời nơi phố huyện Cẩm Giàng, Hải Dương quê ngoại nhà văn với những kỉ niệm tuổi thơ.
- Giá trị nội dung : Niềm xót thương với những cuộc sống cơ cực quẩn quanh, tăm tối ở phố huyện nghèo những ngày trước Cách mạng, biểu lộ sự trân trọng ước vọng đổi đời mơ hồ trong họ.
* Phân tích nhân vật Liên và An
- Hai chị em có những nét ngây thơ và suy tư:
+ Cậu bé An còn bé nên chưa hiểu được những gì đang diễn ra là buồn
+ Nó chỉ nghe theo lời mẹ dặn và theo sự hướng dẫn của chị Liên
+ Trong suy nghĩ của nó, khoảnh khắc ngày tàn này thật sự chẳng có gì ấn tượng.
+ Liên thì khác: những dấu hiệu và âm thanh báo hiệu của ngày tàn, chiều tà khiến Liên cảm thấy buồn man mác.
- Hai chị em phải bước vào cuộc sống mưu sinh quá sớm:
+ Hai chị em đều vẫn là những đứa trẻ, vẫn ham vui, muốn được vui chơi, nhưng không may, cuộc sống nghèo khổ đã khiến hai chị em phải bước vào cuộc sống mưu sinh quá sớm.
+ Nhìn thấy những đứa trẻ ở bên kia đường đang vui chơi, hai chị em cũng muốn sang nhưng không được vì còn phải trông hàng cho mẹ.
- Hình ảnh những con người ở phố huyện trong cái nhìn của hai chị em:
+ Chị Tí với gánh hàng nước kiếm được chẳng đáng bao nhiêu
+ Bác phở Siêu với gánh phở cả đê không bán được đồng nào
+ Gia đình bác Sẩm ngồi đánh đàn bầu “run rẩy”
+ Bà cụ Thi điên uống rượu rồi cười khanh khách đi vào trong đêm tối
=> Những đứa trẻ cũng cảm nhận được sự nghèo đói và khốn khổ trong khu phố huyện.
- Hai chị em ước mơ về một cuộc sống tươi đẹp hơn: Chuyến tàu đó là từ Hà Nội xuống, mang theo những ánh sáng và cả những kí ức tuổi thơ.
c) Kết bài
- Khái quát ý nghĩa hình tượng hai chị em Liên và An: Hai nhân vật vừa tạo một sức hút riêng cho tác phẩm, vừa phản ánh một cách sâu sắc cái nghèo của khu phố huyện.
>>> Hướng dẫn đọc hiểu soạn bài Hai đứa trẻ và sơ đồ tư duy Hai đứa trẻ
Top 3 bài văn hay phân tích nhân vật Liên và An trong Hai đứa trẻ
Phân tích nhân vật Liên và An mẫu số 1:
Truyện ngắn “Hai đứa trẻ” được in trong tập “Nắng trong vườn” (1938) của nhà văn Thạch Lam. Với phong cách văn chương độc đáo và một phần kỉ niệm quá khứ tuổi thơ của mình, tác giả đã xây dựng thành công hình ảnh hai chị em Liên với những tâm trạng, tính cách và suy nghĩ của những đứa trẻ tưởng chừng ngây ngô nhưng lại thuần khiết và rất sâu sắc.
Khung cảnh chiều tàn trên phố huyện nghèo đã khắc họa hình ảnh hai chị em Liên với những nét ngây thơ, suy tư. Cậu em An với những nét vô tư, nhút nhát vì nó còn rất bé nên nó chưa hiểu được những gì đang diễn ra là buồn, nó cứ chỉ nghe theo lời mẹ dặn và theo sự hướng dẫn của chị Liên. Trong suy nghĩ của nó, khoảnh khắc ngày tàn này thật sự chẳng có gì ấn tượng, nó chỉ đơn giản là ra cùng chị ngắm tàu mà thôi. Còn Liên thì khắc hẳn, một cô bé với tâm hồn nhạy cảm, những dấu hiệu và âm thanh báo hiệu của ngày tàn, chiều tà đã khiến Liên cảm thấy buồn man mác.
Liên cảm nhận được trong chính màu sắc của chiều tà: đám mây màu hồng như hòn than sắp nguội, những cây tre cắt rõ trên nền trời, âm thanh rời rạc của tiếng trống thu không, tiếng ếch nhái kêu râm ran ngoài đồng ruộng, rồi tiếng muỗi kêu vo ve trong góc nhà. Tất cả màu sắc và âm thanh ấy đã nhuốm màu buồn trong tâm trạng của Liên, mặc dù có thể là một bức họa đồng quê bình yên tuyệt đẹp nhưng cũng thật buồn. Hoạt động đông vui nhộn nhịp nhất nơi khu phố nghèo đó là phiên chợ ngày cũng tàn nốt, những người đi làm cố ngoái lại nói chuyện với nhau mấy câu rồi cũng về.
Tàn dư của phiên chợ chẳng để lại gì ngoài rác rưởi “một mùi âm ẩm bốc lên”, “toàn lá nhãn, lá thị và bã mía”, chính những hình ảnh đó đã làm cho nhân vật Liên có những suy nghĩ. Khi nhìn thấy những đứa trẻ nghèo đi “lom khom nhặt nhạnh thanh nứa thanh tre, hay bất cứ cái gì có thể dùng được”, Liên cảm thấy thương xót chúng nó nhưng tình thương người của cô lại chẳng có gì để cho chúng nó, bản thân cô cũng chẳng hơn gì chúng nó. Rồi khi nhìn thấy những đứa trẻ ở bên kia đường đang vui chơi, hai chị em cũng muốn sang nhưng không được vì còn phải trông hàng cho mẹ. Hai chị em đều vẫn là những đứa trẻ, vẫn ham vui, muốn được vui chơi như thế, nhưng không may, cuộc sống nghèo khổ đã khiến hai chị em phải bước vào cuộc sống mưu sinh quá sớm.
Đêm tối trên phố huyện thật sự buồn và bao trùm trong bóng tối, hai chị em Liên ngồi trên võng ngắm phố huyện với những ngọn đèn leo lét, những hột sáng, khe sáng. Cả hai đều như đang rảo mắt tìm kiếm những nguồn sáng mạnh mẽ hơn để thắp sáng cả khu phố huyện trong chính tâm hồn mình. Bóng tối của phố huyện cũng chính là cuộc sống tối tăm mà hai chị em Liên đang phải trả qua, dù có tìm đến cả những ánh sao của hàng ngàn ngôi sao trên trời nhưng cũng không thể xua tan đi được bóng tối.
Hai chị em thu vào mắt cái mờ hun hút, thăm thẳm của bóng đêm. Trong cái đêm mùa hạ “êm như nhung và thoảng qua gió mát” ấy, những con người trong phố huyện xuất hiện qua cái nhìn của chị em Liên thật chân thực. Đó chủ yếu là cái nhìn của Liên, còn An đã khá buồn ngủ, nằm ngủ trên đùi chị. Hình ảnh chị Tí với gánh hàng nước kiếm được chẳng đáng bao nhiêu, bác phở Siêu với gánh phở cả đê không bán được đồng nào, gia đình bác Sẩm ngồi đánh đàn bầu “run rẩy”, bà cụ Thi điên uống rượu rồi cười khanh khách đi vào trong đêm tối.
Tất cả những con người ấy đã làm rõ sự nghèo đói và khốn khổ trong khu phố huyện, tất cả họ cứ lầm lũi, cặm cụi sống như vậy trong bóng tối, hi vọng mà mong mỏi sẽ có cái gì đó tươi sáng hơn đến với cuộc sống của họ. Rồi hai chị em Liên cùng ngắm đoàn tàu, chuyến tàu đó là từ Hà Nội xuống, mang theo những ánh sáng và cả những kí ức tuổi thơ ăn kem xanh đỏ trên bờ hồ của hai chị em. Trong cuộc sống nghèo khổ ấy, chính những đứa trẻ cũng cảm nhận được cái khổ mà vẽ ra ước mơ có một cuộc sống tươi đẹp hơn.
Như vậy, có thể thấy, tác giả Thạch Lam đã xây dựng rất thành công hai nhân vật rất đỗi gần gũi và đáng quý này. Hai nhân vật vừa tạo một sức hút riêng cho tác phẩm, vừa phản ánh một cách sâu sắc cái nghèo của khu phố huyện cũng như cái nghèo chung ở miền Bắc nước ta lúc bấy giờ.
Có thể bạn quan tâm: Phân tích tâm trạng của hai đứa trẻ khi đợi tàu trong tác phẩm Hai đứa trẻ
Phân tích nhân vật Liên và An mẫu số 2:
Truyện ngắn "Hai đứa trẻ" là một tác phẩm tiêu biểu cho văn phong truyện không có cốt truyện của tác giả Thạch Lam. Truyện đã khắc họa thành công nhân vật hai chị em Liên, trong cuộc sống nghèo khổ, gian khó nhưng vẫn luôn mong chờ vào một tương lai tốt đẹp hơn. Mong chờ chút ánh sáng từ thành phố mang tới cho thị trấn nghèo khổ, tăm tối, thể hiện sự đồng cảm sâu sắc của tác giả Thạch Lam với nhân vật của mình.
Khung cảnh truyện ngắn mở ra là ngày tàn, khi chợ chiều đã vãn, không gian trở nên tăm tối, hình ảnh hai chị em Liên hiện lên với những nét vẽ tinh tế thơ ngây về ngoại hình nhưng sâu sắc trong tư duy, sự vô tư của An, nó còn bé chưa hiểu được mọi chuyện đang diễn ra xung quanh mình.
Hai chị em Liên có một gian hàng tạp hóa nhỏ ở thị trấn nhỏ nơi đoàn tàu từ Hà Nội thường xuyên đi qua. Mẹ dặn dò hai chị phải chờ khi nào tàu đi qua mới được đóng cửa hàng đi ngủ, bởi may chăng, những hành khách trên tàu có thể sẽ mua một ít hàng hóa.
Liên lớn hơn em, nên trong tâm hồn của cô có những suy nghĩ sâu sắc hơn. Cô cảm nhận được tiếng ếch nhái từ cánh đồng không xa kêu lên, những mảnh đời trong bóng tối như bác hát xẩm, hai mẹ con nhà chị bán nước, gia đình bác bán phở, tất cả những mảnh đời sống trong bóng tối đó đang mong chờ một chút ánh sáng đi qua.
Liên thường cảm nhận được nỗi buồn trong chính âm sắc ánh sáng của ngày tàn, những ánh sáng leo lét, rồi mùi đất nồng nồng, mùi rác rưởi trên mặt đất… Tất cả đều gợi cho Liên những cảm xúc khó tả, về những con người và cuộc sống nơi đây.
Khi phiên chợ tan, những người đi làm nói với nhau rồi cũng ra về dân chỉ còn lại mấy cửa hàng nhỏ. Cảnh chợ tan thật buồn, được tác giả Thạch Lam khắc họa lên bằng những chi tiết vô cùng tinh tế sâu sắc thể hiện sự quan sát tỉ mỉ của tác giả.
Những đứa trẻ lom khom đi nhặt từng thanh nứa thanh tre trong đống rác để lại, những mảnh đời bất hạnh nghèo khổ đã tác động đến suy nghĩ của một cô gái nhỏ giàu lòng nhân ái tình thương người như Liên. Mặc dù, gia cảnh nhà cô cũng chẳng khấm khá gì hơn so với chúng.
Mỗi lúc nhìn những đứa trẻ nghèo khổ đó vui chơi với nhau cả hai chị em Liên đều muốn chạy ra chơi cùng nhưng rồi lại phải kìm chế lại bởi những lời mẹ dặn, phải trông cái cửa hàng tạp hóa nhỏ này.
Khi màn đêm buông xuống phố huyện càng trở nên âm u tĩnh mịch, hai chị em Liên ngồi trên chiếc võng trước cửa hàng nhìn xung quanh, ngắm nhìn những cuộc đời sống trong bóng tối, những ngọn đèn leo lét chỗ tối chỗ sáng càng làm cho tâm trạng của con người trở nên u ám cô liêu.
Cả hai chị em Liên đang cố gắng chờ đợi tìm kiếm một chút ánh sáng nhỏ nơi phố huyện nghèo khổ này trong chính tâm hồn của những nhân vật đang âm thầm chờ đợi một điều gì đó.
Trong một đêm mùa hè em như nhung và thoảng qua cơn gió nhẹ những con người sống lầm lũi trong bóng tối dần dần hiện lên qua cái nhìn của nhân vật Liên.
Hai mẹ con nhà chị Tý sống bằng nghề bán nước, bác hát Sẩm, bác Siêu và bà cụ Thi điên những mảnh đời đó tối nào cũng ngồi như vậy mong chờ một niềm vui, nào đó sẽ tới với mình. Họ chính là những mảnh đời đại diện cho cuộc sống của những người dân nơi phố huyện nghèo khổ này.
Tất cả họ chẳng kiếm được bao nhiêu tiền từ những nghề mà họ đang mưu sinh nhưng không ai từ bỏ bởi ai cũng hy vọng, mong chờ một điều gì đó. Mong chờ một chuyến tàu đêm từ thủ đô Hà Nội đi qua. Chuyến tàu đó mang những ánh sáng kỳ lạ tới dù chỉ là phút chốc ngắn ngủi nhưng cũng cho họ một chút hy vọng vào cuộc sống tăm tối lầm lũi, của mình.
Nói một cách khác chuyến tàu chính là hy vọng của hai chị em Liên và những người dân nơi phố huyện mong chờ một cuộc sống tốt đẹp hơn, những ánh sáng của sự văn minh, hạnh phúc sẽ tới với họ, mang cho họ sự ấm no, không còn đói khổ nhọc nhằn nữa.
Truyện ngắn "Hai đứa trẻ" thể hiện tài quan sát, ngôn ngữ nhẹ nhàng nhưng sâu sắc của tác giả Thạch Lam. Truyện ngắn Hai đứa trẻ không có cốt truyện, tính bi kịch tình huống truyện độc đáo nhưng lại gợi cho người đọc những âm hưởng da diết nhẹ nhàng sâu lắng không thể nào quên.
Tác giả Thạch Lam đã xây dựng thành công nhân vật hai đứa trẻ vừa mang sự ngây thơ của trẻ con vừa có sự trưởng thành trước tuổi của những trẻ em nghèo sống cảnh thiếu thốn. Nó thể hiện sự đồng cảm của tác giả với nhân vật và những mảnh đời bất hạnh trong cuộc sống.
Tham khảo thêm: Bài văn phân tích truyện ngắn Hai đứa trẻ - Thạch Lam
Phân tích nhân vật Liên và An mẫu số 3:
Thạch Lam là một ngòi bút truyện ngắn được nhiều người yêu thích không phải vì cốt truyện đặc biệt, vì tình tiết li kì, mà chủ yếu là do ông đã sáng tạo ra một lối truyện ngắn: loại truyện tâm tình. Sức hấp dẫn của truyện ngắn Thạch Lam là ở tâm trạng nhân vật. Có thể thấy điều đó qua tâm trạng cô bé Liên đêm đêm thức đợi xem chuyến tàu đi qua phố huyện trong truyện ngắn Hai đứa trẻ của ông. Vì sao đêm nào cũng vậy, Liên (và em) đều cố thức để đợi xem chuyến tàu đi qua phố huyện? Tâm trạng thức đợi tàu của Liên như thế nào? Muốn hiểu được điều đó phải bắt đầu từ cuộc sống của em ở cái phố huyện này.
Đó là cuộc sống buồn tẻ, đơn điệu, tàn lụi và đáng thương nơi phố huyện trong thời khắc của một ngày tàn. Phiên chợ chiều đã vãn, phô bày tất cả cái nghèo nàn, cái tiêu điều xơ xác trong hình ảnh những đứa trẻ lom khom tìm kiếm, nhặt nhạnh trong rác rưởi, và tiếng trống thu không dội xuống phố huyện, từng tiếng, từng tiếng mòn mỏi, rời rạc, buồn thấm thía… Rồi đêm tối bao phủ kín mít phố huyện, bủa vây những kiếp người sống lầm lũi tội nghiệp như những cái bóng: mẹ con chị Tí hàng nước, bác phở Siêu, gia đình bác xẩm với manh chiếu, chiếc chậu thau sắt và đứa bé bò lê la trên rác bẩn, một bà lão điên mua rượu uống cười sằng sặc… Đến mức cái ánh lửa từ thùng phở bác Siêu chỉ hắt ra một vầng sáng con con và ngọn đèn leo lét trên chõng hàng nước chị Tí cũng “chỉ chiếu sáng một vùng leo lét trên chõng hàng nước chị Tí cũng “chỉ chiếu sáng một vùng đất nhỏ” - biểu tượng về những kiếp sống nhỏ nhoi leo lét, vô nghĩa giữa đêm tối mênh mông của cuộc đời.
Hình ảnh ngọn đèn con của chị Tí cứ trở đi trở lại đến bảy lần trong mấy trang truyện ngắn như một ám ảnh không thôi về cuộc sống héo hắt, tội nghiệp nơi phố huyện nghèo nàn, tăm tối. Chính giữa cảnh điêu tàn như vậy của phố huyện, Thạch Lam đã miêu tả tâm trạng khắc khoải chờ đợi chuyến tàu của Liên. Đó là cô bé đã từng có những ngày sống ở một nơi không đến nỗi nghèo khổ và tối tăm như thế. Với Liên, nơi ấy, Hà Nội luôn đọng lại một kỉ niệm xa xôi và mơ hồ nhưng bao giờ cũng êm đềm, đẹp đẽ rực rỡ ánh sáng và niềm vui. Ngày nào cũng giống hệt ngày nào, cuộc sống cứ lặp lại một cách đơn điệu, tẻ ngắt: sáng dậy mở cửa dọn hàng, bán hàng; chiều tối lại kiếm tiền, thu hàng – và đó là những món hàng nhỏ nhoi không hề thay đổi: một bao diêm, một cuộn chỉ, mấy bánh xà phòng… Chi tiết chiếc chõng tre cũ, sắp gãy được Thạch Lam đưa vào đây thật đầy ý nghĩa: cuộc sống của hai đứa trẻ lớn lên sao mà đã sớm già nua tàn tạ! Cái thế giới mà Liên và em gái đang sống, đang tiếp cận ngày này qua ngày khác chỉ có thế. Đâu là niềm vui biết lấy gì mà kì vọng?
Tâm trạng buồn chán của Liên đã dẫn đến khát vọng muốn thoát ra khỏi cuộc sống mà cô đang phải sống, dù chỉ để hi vọng vu vơ về một cái gì ở bên ngoài khác với cái thế giới ngưng đọng và tàn lụi này. Cô phải tìm đến một cuộc sống khác, dù cuộc sống ấy chỉ đi qua trong khoảnh khắc. Và cô đã tìm thấy nó trong hình ảnh đoàn tàu đi qua phố huyện mỗi đêm. Dù buồn ngủ ríu cả mắt, cô vẫn thức đợi tàu. Để được, trong chốc lát, thoát ra khỏi cuộc sống nhàm chán, đơn điệu hiện nay. Đoàn tàu là một nhu cầu bức thiết về tinh thần của cô, vì chuyến tàu là hình ảnh một thế giới khác đi qua cuộc đời cô, một thế giới giàu sang, nhộn nhịp, huyên náo và đầy ánh sáng. Trong cả một ngày dài buồn tẻ, đây là những giây phút bừng sáng và hạnh phúc của cô, dù là chỉ sống trong mơ ước tưởng tượng.
Bởi vậy, khi tàu đến thì tâm hồn Liên bị cuốn hút ngay vào đoàn tàu – đoạn này được Thạch Lam miêu tả sinh động và đẹp: “Liên phắt đứng dậy để nhìn đoàn xe vụt qua, các toa đèn sáng trưng, chiếu ánh cả xuống đường. Liên chỉ thoáng trông thấy những toa hạng trên sang trọng lố nhố những người, đồng và kền lấp lánh, và các cửa kính sáng”. Đoàn tàu đã đi qua nhưng tâm hồn Liên thi vẫn gửi hút theo nó mãi cho đến khi chấm nhỏ của chiếc đèn xanh treo trên toa sau cùng, xa xa mãi rồi khuất sau rặng tre. Đến lúc ấy, cô như sống trong mơ tưởng, trong sự tiếc nuối một cái gì đã qua nhưng dư vang của nó thì vẫn còn đọng lại rõ rệt trong tâm hồn mình: “Liên lặng theo mơ tưởng, Hà Nội xa xăm, Hà Nội sáng rực vui vẻ và huyên náo. Con tàu như đã đem một chút thế giới khác đi qua. Một thế giới khác hẳn, đối với Liên, khác hẳn cái vầng sáng ngọn đèn của chị Tí và ánh lửa của bác Siêu. Đêm tối vẫn bao bọc chung quanh, đêm của đất quê và ngoài kia, đồng ruộng mênh mang và yên lặng”. Trong tâm trạng cô bé có sự tương phản rõ rệt giữa hai cuộc sống: cuộc sống đẹp đẽ của ước mơ và cuộc sống nơi phố huyện.
Khắc họa thành công tâm trạng đợi tàu của bé Liên trong truyện ngắn Hai đứa trẻ. Thạch Lam muốn nói với người đọc nhiều điều sâu sắc. Đó là cuộc sống buồn tẻ đáng thương của những đứa trẻ trong chế độ cũ, và suy rộng ra, là cuộc sống của những kiếp người nhỏ bé, vô danh, không bao giờ được biết đến ánh sáng và hạnh phúc, cuộc sống mãi mãi bị chôn vùi trong tăm tối, nghèo đói, buồn chán nơi phố huyện, và rộng ra, trên đất nước còn chìm đắm trong cảnh nô lệ đói nghèo. Những cuộc đời mới đáng thương sao, nhưng lại có những ước mơ bé nhỏ, tội nghiệp mà chân thành tha thiết và cảm động rất đáng trân trọng như ước mơ đợi tàu đêm đêm của cô bé Liên. Ước mơ đó đã lay tỉnh những tâm hồn uể oải, đang lụi tắt, đốt lên trong lòng họ ngọn lửa của lòng khao khát được sống trong cuộc sống có ý nghĩa hơn, khao khát thoát khỏi cuộc đời tăm tối đang muốn chôn vùi họ.
--------
Trên đây là top 3 bài văn mẫu phân tích nhân vật Liên và An trong Hai đứa trẻ của Thạch Lam trong chương trình văn mẫu 11 mà Đọc tài liệu đã biên soạn. Các em có thể tham khảo qua đó bổ sung thêm cho mình nội dung cũng như vốn từ ngữ nhằm phục vụ cho việc viết bài được tốt hơn.