Trang chủ

Phân tích Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

Xuất bản: 16/05/2019 - Cập nhật: 23/06/2020 - Tác giả: Giangdh

Phân tích Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ của Nguyễn Khoa Điềm để thấy được hình ảnh người mẹ Tà-ôi với những tình cảm bình dị mà vĩ đại cho những đứa con, cho quê hương đất nước.

   Phân tích bài thơ Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ - Nguyễn Khoa Điềm để thấy được nét đẹp trong tình cảm của người mẹ Tà-ôi dành cho những đứa con, qua đó ca ngợi tình cảm vĩ đại, bình dị của người mẹ miền núi nói riêng và những người mẹ Việt Nam nói chung.

****

Hướng dẫn làm bài phân tích bài thơ Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

1. Phân tích đề

- Yêu cầu đề bài: phân tích các chi tiết, hình ảnh, nội dung, nghệ thuật của bài thơ để thấy được tình mẫu tử thiêng liêng và tượng đài tráng lệ về bà mẹ Việt Nam “anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang".

- Đối tượng làm bài: bài thơ Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

- Phương pháp làm bài: phân tích

2. Các luận điểm chính cần triển khai

Luận điểm 1: Người mẹ đang gánh vác những công việc rất khó khăn, vất vả

Luận điểm 2: Dù trong hoàn cảnh nào mẹ vẫn chăm bẵm đứa con yêu thương

Luận điểm 3: Lời ru của mẹ về giấc mơ của con

3. Lập dàn ý

1. Mở bài

Giới thiệu tác giả Nguyễn Khoa Điềm và bài thơ Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

2. Thân bài

Khúc hát có ba đoạn lời ru. Những lời ru mô tả công việc mà người mẹ đang làm, cảnh mẹ địu em cu Tai và những lời mẹ ru, cũng là những khát vọng về tương lai của đứa con, của quê hương đất nước.

a. Người mẹ đang gánh vác những công việc rất khó khăn, vất vả: (mẹ làm gì? công việc khó khăn như thế nào?)

- Mẹ giã gạo nuôi bộ đội

- Mẹ đang tỉa bắp trên núi Ka-lưi

- Mẹ chuyển lán, đạp rừng

=> mọi công việc vất vả mẹ làm đều vì việc chung, vì sự nghiệp cách mạng. Tình yêu quê hương, đất nước, tinh thần kháng chiến chống Mỹ là động lực là sức mạnh để mẹ có thể vượt lên mọi nhiệm vụ gian nan.

b. Dù trong hoàn cảnh nào mẹ vẫn chăm bẵm đứa con yêu thương

- Dù mẹ làm việc gì, ở đâu, em cu Tai, đứa con thương yêu vẫn ngon giấc trên lưng mẹ.

- Hình ảnh đẹp: Mẹ vừa địu con vừa giã gạo, mặc dù vậy, vẫn tạo ra sự thoải mái cho đứa con nhỏ.

- Chiếc gối vai, chiếc nôi lưng và tiếng hát con tim là những biểu tượng thật độc đáo về tình mẹ thương con.

c. Lời ru của mẹ về giấc mơ của con 

Những điều mẹ mong ước:

+ Mong muốn công cuộc lao động và chiến đấu đạt được những kết quả to lớn.

+ Mong muốn em cu Tai của mẹ có một tương lai, một cuộc sống tốt đẹp, mà cuộc sống tốt đẹp nhất là được sống trên một đất nước độc lập tự do.

+ Tình yêu nước và tình thương con, cái chung và cái riêng đã gặp nhau ở lý tưởng của thời đại.

=>  ý nghĩa của cuộc đời, những khát vọng lớn lao của mẹ chỉ duy nhất là tương lai tốt đẹp của con.

3. Kết bài

Khẳng định giá trị nội dung, nghệ thuật của bài thơ

Xem dàn ý chi tiếtDàn ý phân tích bài Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

4. Sơ đồ tư duy

Nội dung khái quát của bài Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

Bài thơ Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ nói về những người mẹ Tà-ôi ngày ngày địu con trên lưng, hình ảnh "những em bé" mang tính khái quát để chỉ một thế hệ những người con được lớn lên, được nuôi dưỡng từ trên lưng mẹ qua đó ca ngợi những người mẹ Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ của dân tộc, giàu lòng thương con, thương bộ đội, yêu dân làng và quê hương đất nước.

Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi,

Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ.

Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội,

Nhịp chày nghiêng, giấc ngủ em nghiêng.

Mồ hôi mẹ rơi má em nóng hổi,

Vai mẹ gầy nhấp nhô làm gối,

Lưng đưa nôi và tim hát thành lời:

.........

- Ngủ ngoan a kay ơi, ngủ ngoan a kay hỡi,

Mẹ thương a kay, mẹ thương đất nước.

Con mơ cho mẹ được thấy Bác Hồ,

Mai sau con lớn làm người Tự Do...

Cùng Đọc tài liệu tham khảo một số bài văn mẫu phân tích Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ dưới đây để phần nào hiểu được những gian nan vất vả của người mẹ Tà-ôi trong những năm tháng chiến tranh.

Văn mẫu tham khảo phân tích Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

Bài văn mẫu 1

Hình ảnh người mẹ Tà-ôi với tấm lòng của người trên chiến khu kháng chiến gian khổ

Viết về bà mẹ Việt Nam trong thời kì chống Mĩ, bài thơ Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ của Nguyễn Khoa Điềm là một bài thơ độc đáo và rất hay. Nó đã được phổ nhạc thành ca khúc từng làm rung động hàng triệu trái tim.

Bà mẹ được nói đến là bà mẹ người Tà-ôi có một tình thương mênh mông: thương con, thương làng đói, thương bộ đội, thương đất nước. Bài thơ có 3 khúc ca được sáng tạo theo âm điệu dân ca, điệu ru con của đồng bào Tà-ôi trên miền núi Trị Thiên. Mở đầu mỗi khúc ca là một điệp khúc ngọt ngào tha thiết:

Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi!

Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ...

Có lúc như vỗ về yêu thương. Tình mẹ hay tấm lòng nhà thơ:

Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi...

Khúc ca thứ nhất là tiếng ru khi mẹ địu con giã gạo

Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội

Nhịp chày nghiêng, giấc ngủ em nghiêng

Mồ hôi mẹ rơi má em nóng hổi

Vai mẹ gầy nhấp nhô làm gối

 Lưng đưa nôi và tim hát thành lời.

Tiếng ru con "nghiêng" theo nhịp chày làm cho giấc ngủ em cu Tai cũng "nghiêng" theo. Con như đang chia sẻ sự vất vả của mẹ. Má em cũng "nóng hổi" vì bao mồ hôi mẹ tuôn rơi. Hàng loạt hình ảnh hoán dụ (mồ hôi, má, vai, lưng, tim) được sử dụng rất "đắt" để thể hiện trái tim yêu thương mênh mông của người mẹ nghèo. Lưng mẹ là chiếc nôi để con lớn lên. Tim mẹ dạt dào tình mẫu tử, đã "hát thành lời". Hạt gạo hậu phương là "hạt vàng làng ta” hạt gạo của mẹ nặng tình nặng nghĩa, rất đáng tự hào:

Mẹ thương a-kay, mẹ thương bộ đội

Khúc ca thứ hai là tiếng ru khi mẹ tỉa bắp trên núi Ka-lưi. Người mẹ cần cù đảm đang vừa địu con, vừa làm rẫy. So sánh "lưng núi" và "lưng mẹ" nhằm khẳng định đức tính kiên nhẫn, chịu đựng gian khổ của người mẹ nghèo:

Mẹ đang tỉa bắp trên núi Ka-lưi

 Lưng núi thì to mà lưng mẹ nhỏ.

"Mặt trời" trong thơ Nguyễn Khoa Điềm là một hình ảnh ẩn dụ nói lên tình thương, niềm tự hào của mẹ đối với cu Tai, vì em là nguồn sống, nguồn hạnh phúc của mẹ:

Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng.

Mẹ nhân hậu, lòng mẹ bao la mang nặng tình nhà nghĩa xóm:

Mẹ thương a-kay, mẹ thương làng đói.

Thời kháng chiến "hạt gạo cắn đôi, hạt muối chia đều" là thế.

Khúc ca thứ ba, nhịp điệu vang lên dồn dập. Đó là lúc "Thằng Mĩ đuổi ta phải rời con suối", dồn đồng bào Tà-ôi vào chỗ chết, mẹ địu con khi đang "chuyển lán" và "đạp rừng". Cả gia đình mẹ cùng ra trận, mang tầm vóc anh hùng:

Anh trai cầm súng, chị gái cầm chông

Mẹ địu em đi để giành trận cuối

Từ trên lưng mẹ, em đến chiến trường

Từ trong đói khổ em vào Trường Sơn.

Khúc ca thứ ba là khúc ca chiến đấu. "Giặc đến nhà, đàn bà cũng đánh" là truyền thống anh hùng của người phụ nữ Việt Nam. Ở đây, người mẹ địu con ra trận, đi tiếp tế, đi tải đạn vì sự nghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước:

Mẹ thương a-kay, mẹ thương đất nước.

Trong bài thơ, Nguyễn Khoa Điềm 3 lần nói lên giấc mơ đẹp của bé thơ:

- Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần.

- Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều.

Mai sau con lớn phát mười Ka-lưi.

- Con mơ cho mẹ được thấy Bác Hồ

Mai sau con lớn làm người Tự do...

Đó là giấc mơ tình thương, giấc mơ về ấm no, hạnh phúc, giấc mơ chiến thắng.

Bài thơ Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ xứng đáng là bài ca lòng mẹ Việt Nam. Mọi đứa con chỉ có thể lớn lên bằng dòng sữa, bằng lời ru, tình thương của mẹ. Bài thơ của Nguyễn Khoa Điềm là tượng đài tráng lệ về bà mẹ Việt Nam “Anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang". Nó nhắc nhở mỗi chúng ta ghi sâu trong lòng tình cảm kính yêu và biết ơn người mẹ hiền của mỗi chúng ta, tự hào về bà mẹ Việt Nam.

Xem thêmTình mẫu tử trong Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

Bài văn mẫu 2

Bài văn được điểm cao phân tích Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

Nguyễn Khoa Điềm là nhà thơ có nhiều những đóng góp đáng kể trong nền văn học Việt Nam, những bài thơ của ông để lại nhiều giá trị sâu sắc và đặc biệt nổi bật đó là bài Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ.

Những khúc hát ru của người mẹ đã là nguồn cảm hứng vô tận để tác giả sáng tác lên những tác phẩm hay và đặc biệt có ý nghĩa, nó mang những khúc hát ru thu hút những làn điệu nhẹ nhàng trong tâm hồn của tác giả, những hình ảnh đó đã tác động mạnh mẽ trong lòng người đọc, những lời ru những em bé ngủ trên lưng những người mẹ khi địu con lên núi, ngủ trên lưng mẹ những em bé này lớn lên từng này, những giấc ngủ ngon đã trở thành một động lực để người mẹ có thể lao động để nuôi dưỡng những người con của mình, mẹ lao động đó là giã gạo, và một nhiệm vụ quan trọng đó là nuôi những chú bộ đội đi chiến đấu, những điều cao cả đó đã được tác giả thể hiện thật sâu sắc, những điều đó mang những đặc trưng riêng và mang những nỗi nhớ riêng biệt, đối với những người mẹ miền núi này:

Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi,

..........

Mai sau con lớn vung chày lún sân…

Những khúc hát ru của những người mẹ này đã mang những khoảnh khắc đặc biệt trong tâm trí của những người chiến sĩ cách mạng, những lời hát đó đã khắc khoải sâu sắc trong lòng người, nó mang những dấu ấn riêng và đặc biệt sâu sắc, trong những hình ảnh đó những sự vất vả của những người mẹ đã thể hiện sâu sắc và nó nổi bật trong những trang thơ của tác giả, những nỗi vất vả đó được diễn tả bằng những từ như đổ mồ hôi, nhưng vai gầy nhấp nhô… những lời đó đã thể hiện được những nỗi vất vả của những bà mẹ. Sự tận tụy đó thể hiện những nỗi niềm sâu sắc, nó mang những nỗi nhớ thương và tác giả đã thể hiện những nỗi nhớ thương và tình cảm sâu sắc của tình yêu đối với những người mẹ này, sự biết ơn sâu sắc, những khoảnh khắc đó mang những âm điệu nhẹ nhàng và âm vang:

Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi,

...............

Mặt trời của mẹ em nằm trên lưng.

Những việc làm của mẹ đều là muốn chăm cho con lớn khôn, mẹ yêu thương con và yêu thương những chú bộ đội đã hy sinh để bảo vệ tổ quốc, những nhịp chày giã gạo đã thể hiện mang những dấu ấn sâu sắc trong tâm hồn của tác giả, những điều đó đã thể hiện sâu sắc và mang những nhịp điệu riêng và vô cùng ý nghĩa cho tác giả, những nỗi nhớ thương đó thể hiện qua những ngôn ngữ trong tác phẩm này, hình ảnh mang những đặc trưng sâu sắc, những lời ru của người mẹ mong cho người con của mình ngủ ngon và những tâm sự thầm kín mà người mẹ đã thể hiện, mặt trời của bắp đó là mặt trời của nguồn lương thực nuôi sống bộ đội và nuôi con, nhưng mặt trời của mẹ thì nằm trên lưng, đó là tất cả những tình cảm sâu sắc mà người mẹ muốn thể hiện, con là tất cả đối với mẹ, là niềm tin trong sáng là cuộc sống của mẹ:

Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi,

..........

Từ trong đói khổ em vào Trường Sơn.

Sự mong mỏi của mẹ đó là mong cho con ngoan và khỏe mạnh, những lời tâm sự mà người mẹ đã thể hiện được sâu sắc trong tác phẩm đó là những điều thầm kín và những nỗi niềm sâu rộng mà tác giả đã thể hiện, tình yêu thương của tác giả trong bài này đó là những khoảnh khắc mà tác giả thể hiện qua những trang sách hay mang những giá trị riêng biệt nó biểu hiện tình cảm của mẹ dành cho người con, tình yêu thương đó đã tác động sâu sắc đến tâm hồn của tác giả, những khoảnh khắc đó nhẹ nhàng và tình cảm gắn bó mật thiết và có ý nghĩa vô cùng lớn khi sự yêu thương của mẹ là vô bờ bến. Nhưng mong ước của người mẹ là mong con của mình sau này cũng sẽ trở thành những người có ích cho xã hội như những người chiến sĩ cách mạng, phục vụ cách mạng.

Những vất vả gian lao của những người mẹ vừa phải nuôi con vừa phải lo chiến đấu cách mạng những người mẹ cao cả này đã để lại nhiều cảm xúc đáng kể cho tác giả, những điều đó không chỉ tạo nên những niềm tin sáng chói mà tạo nên những nhịp điệu riêng trong lòng của tác giả những hình dung đó, những hy sinh cao cả mà người mẹ đã dành nó to lớn và có sức mạnh vô cùng mạnh mẽ, những hình dung đó tạo nên những nhịp điệu riêng và có ý nghĩa đặc biệt sâu sắc, hình dung ra những hình ảnh mang những đặc điểm riêng và vô cùng ý nghĩa cho người đọc, những sự hy sinh đó vang vọng và mang những ý nghĩa đặc biệt sâu sắc, nhiều những hình ảnh mang những giá trị lớn lao khi người phụ nữ vừa nuôi con vừa cầm chông đánh giặc khi có giặc tới…

Sự hy sinh lớn lao đó đã thể hiện được những yếu tố cao cả trong người mẹ mong muốn của người mẹ con mình sẽ trở thành những người có ích và sẽ lo cho đất nước của mình, những điều đó sẽ có ý nghĩa tạo nên những nhịp điệu nhẹ nhàng mà Bác Hồ đã dạy dỗ.

Bài thơ đã thể hiện được tình cảm sâu sắc của những người cách mạng về những tình cảm dành cho những người mẹ địu con và nuôi con bằng cả tấm lòng của mình, những tình cảm đó đã gắn bó mạnh mẽ và sâu sắc trong tâm hồn của mỗi người.

Có thể bạn quan tâm: Bài phân tích hình ảnh người mẹ trong bài thơ Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

----------

    Trên đây là hướng dẫn làm bài cùng những bài văn mẫu hay chọn lọc với nội dung phân tích Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ của Nguyễn Khoa Điềm. Hy vọng tài liệu này sẽ giúp các em viết bài tốt hơn trong quá trình học tác phẩm. Ngoài ra, các em có thể tham khảo thêm nhiều bài văn mẫu lớp 9 khác được cập nhật thường xuyên tại doctailieu.com. Chúc các em học tốt!

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM