Hướng dẫn phân tích Mùa xuân nho nhỏ khổ 1 gồm những gợi ý chi tiết phân tích đề, lập dàn ý và tuyển chọn những bài văn hay phân tích nội dung, nghệ thuật của khổ thơ mở đầu bài thơ Mùa xuân nho nhỏ (Thanh Hải).
Khổ thơ đầu bài Mùa xuân nho nhỏ chứa đựng những hình ảnh thiên nhiên tươi đẹp và tình cảm yêu đời tha thiết của nhà thơ. Để hiểu sâu sắc hơn về ý nghĩa và giá trị nghệ thuật của khổ thơ này, mời các em tham khảo bài hướng dẫn phân tích chi tiết dưới đây. Cùng khám phá những tầng ý nghĩa ẩn chứa trong từng câu chữ, từ đó cảm nhận được trọn vẹn vẻ đẹp của mùa xuân trong thơ Thanh Hải.
Hướng dẫn phân tích Mùa xuân nho nhỏ khổ 1
Đề bài: Phân tích khổ thơ đầu bài thơ Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải.
“Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng"
1. Phân tích đề
- Yêu cầu về nội dung: phân tích nội dung và nghệ thuật của khổ thơ đầu bài Mùa xuân nho nhỏ.
- Phạm vi tư liệu, dẫn chứng: các câu thơ, từ ngữ, chi tiết tiêu biểu trong khổ 1 bài thơ Mùa xuân nho nhỏ.
- Phương pháp lập luận chính: phân tích.
2. Luận điểm phân tích khổ 1 bài Mùa xuân nho nhỏ
- Luận điểm 1: Vẻ đẹp nên thơ, tràn đầy sức sống của thiên nhiên xứ Huế.
- Luận điểm 2: Cảm xúc của tác giả khi bắt gặp vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên, đất trời.
3. Sơ đồ tư duy phân tích khổ 1 bài thơ Mùa xuân nho nhỏ
4. Giá trị nội dung, đặc sắc nghệ thuật khổ 1 Mùa xuân nho nhỏ
a) Nội dung
- Cảm xúc ngây ngất trước vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên, đất trời xứ Huế, khao khát hòa mình với thiên nhiên đất trời.
+ Vẽ ra trước mắt độc giả bức tranh thiên nhiên mùa xuân cao rộng, màu sắc tươi sáng và âm thanh rộn ràng.
+ Thể hiện lòng yêu thiên nhiên, đất nước con người, sự cống hiến thầm lặng, mối quan hệ cá nhân và cộng đồng.
b) Đặc sắc nghệ thuật
- Thể thơ năm chữ.
- Nhạc điệu trong sáng, thiết tha gần gũi với dân ca, dễ đi vào lòng người, dễ ghi nhớ.
- Nhiều hình ảnh đẹp, giản dị, gợi cảm.
- Nhiều so sánh và ẩn dụ sáng tạo.
Dàn ý chi tiết phân tích Mùa xuân nho nhỏ khổ 1
Dàn ý phân tích bài thơ Mùa xuân nho nhỏ do Đọc tài liệu biên soạn sau đây sẽ giúp các em hệ thống lại những ý tưởng nội dung, từ đó viết nên một bài văn phân tích sâu sắc và ấn tượng.
1. Mở bài
- Giới thiệu vài nét về tác giả, tác phẩm:
+ Thanh Hải (1930 - 1980) là nhà thơ hiện đại Việt Nam trưởng thành trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.
+ "Mùa xuân nho nhỏ" là một trong những bài thơ hay viết về mùa xuân, về khát vọng cống hiến cho đời của nhà thơ.
- Dẫn dắt, giới thiệu khổ thơ đầu bài Mùa xuân nho nhỏ.
2. Thân bài
a) Khái quát về bài thơ
- Hoàn cảnh sáng tác: Bài thơ Mùa xuân nho nhỏ được viết năm 1980, trong lúc nhà thơ đang ốm nặng và phải điều trị ở bệnh viện Bạch Mai, tức khoảng một tháng trước khi ông qua đời.
- Giá trị nội dung: Bài thơ là tiếng lòng tha thiết, yêu mến và gắn bó với đất nước, với cuộc đời, thể hiện ước nguyện chân thành của nhà thơ được cống hiến cho đất nước, góp một “mùa xuân nho nhỏ” của mình vào mùa xuân lớn của dân tộc.
b) Phân tích nội dung bài Mùa xuân nho nhỏ khổ 1
* Luận điểm 1: Vẻ đẹp nên thơ, tràn đầy sức sống của thiên nhiên xứ Huế.
- Những tín hiệu của mùa xuân:
+ "Dòng sông xanh"
+ "bông hoa tím biếc"
+ "con chim chiền chiện"
+ "hót vang trời" -> sự cao rộng của bầu trời.
-> Bức tranh thiên nhiên mùa xuân với âm thanh, màu sắc hài hòa, sống động: Không gian cao rộng của trời, rộng dài của dòng sông, màu sắc hài hoà của bông hoa tím biếc và dòng sông xanh – đặc trưng của xứ Huế, âm thanh rộn rã tưng bừng của con chim chiền chiện.
=> Bức tranh mùa xuân thiên nhiên đa chiều được vẽ bằng vài nét phác hoạ nhưng rất đặc sắc.
* Luận điểm 2: Cảm xúc của tác giả khi bắt gặp vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên, đất trời
- "mọc": đột ngột xuất hiện -> gợi tả sự ngạc nhiên vui thú, niềm vui hân hoan đón chào mùa xuân đến.
- Thán từ “gọi”, “ơi”, “chi”: cảm xúc dâng tràn của nhà thơ khi bắt gặp vẻ đẹp của mùa xuân.
- "ơi": tiếng gọi ngọt ngào xúc động biểu lộ niềm vui ngây ngất khi nghe âm thanh của tiếng chim.
- "giọt long lanh": có thể là giọt sương, giọt mưa, giọt nắng, giọt mùa xuân hay giọt của âm thanh, giọt của hạnh phúc.
-> Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác từ thính giác đến thị giác và xúc giác (hành động "hứng")
- "tôi hứng" -> động tác trữ tình thể hiện sự trân trọng vẻ đẹp của thi nhân khi đón nhận vẻ đẹp của sự sống, của thiên nhiên đất trời.
=> Cảm xúc say sưa, ngây ngất của tác giả trước cảnh đất trời xứ Huế vào xuân, thể hiện mong muốn hóa vào thiên nhiên đất trời trong tâm tưởng giữa mùa đông giá lạnh.
c) Đặc sắc nghệ thuật
- Thể thơ năm chữ, có nhạc điệu trong sáng, thiết tha gần gũi với dân ca
- Nhiều so sánh và ẩn dụ sáng tạo.
- Nghệ thuật ẩn dụ chuyển đổi cảm giác.
- Nhịp thơ chậm, sử dụng từ ngữ địa phương ngọt ngào như đang tâm tình.
- Hình ảnh thơ mộc mạc, bình dị, giàu ý nghĩa biểu tượng.
- Giọng điệu thơ nhẹ nhàng, sâu lắng.
3. Kết bài
- Khái quát giá trị nội dung khổ thơ: Thiên nhiên trữ tình, tinh khôi đã góp phần làm giàu thêm cho vẻ đẹp của đất nước.
- Cảm nhận của em về khổ thơ.
>>> Tham khảo chi tiết hướng dẫn soạn bài Mùa xuân nho nhỏ để tìm hiểu thêm nhiều dẫn chứng cụ thể.
7+ bài văn mẫu hay phân tích Mùa xuân nho nhỏ khổ 1
Phân tích khổ đầu bài Mùa xuân nho nhỏ mẫu số 1
Khổ thơ đầu bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ" của Thanh Hải như một khúc nhạc dịu dàng, ngân nga những thanh âm trong trẻo của thiên nhiên, đất trời lúc sang xuân. Qua đó, nhà thơ thể hiện tình yêu tha thiết với cuộc đời và ước nguyện được cống hiến hết mình cho quê hương, đất nước.
Mở đầu khổ thơ là hình ảnh thiên nhiên tươi đẹp, tràn đầy sức sống:
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Hình ảnh "dòng sông xanh" gợi lên sự tươi mát, tràn đầy sức sống của mùa xuân. Từ "mọc" gợi tả sự sinh sôi, nảy nở của vạn vật. "Bông hoa tím biếc" là hình ảnh thơ mộng, tượng trưng cho vẻ đẹp tinh khôi, trong trẻo của mùa xuân. Cách gieo vần "xanh - biếc" tạo nên sự hài hòa về âm thanh, gợi tả vẻ đẹp hài hòa của thiên nhiên.
Không chỉ có màu sắc, bức tranh xuân còn có cả âm thanh:
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Tiếng chim chiền chiện hót vang trời tạo nên không khí rộn ràng, náo nức của mùa xuân. Từ "ơi" là một thán từ bộc lộ cảm xúc ngạc nhiên, thích thú của nhà thơ trước tiếng chim. Cách sử dụng điệp từ "chi" kết hợp với câu hỏi tu từ "hót chi mà vang trời" càng làm tăng thêm sự náo nức, rộn ràng của tiếng chim.
Bức tranh thiên nhiên không chỉ có sông nước, hoa cỏ, chim muông mà còn có cả đất trời bao la:
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng
Hình ảnh "giọt long lanh rơi" có thể hiểu là giọt sương, giọt mưa xuân hoặc giọt nắng. Dù là giọt gì thì nó cũng thể hiện sự tinh khôi, tươi mới của mùa xuân. Hành động "đưa tay tôi hứng" của nhà thơ thể hiện sự nâng niu, trân trọng vẻ đẹp của thiên nhiên.
Bằng những hình ảnh giản dị, gần gũi, Thanh Hải đã vẽ nên một bức tranh mùa xuân tươi đẹp, tràn đầy sức sống trong khổ đầu của bài thơ Mùa xuân nho nhỏ. Bức tranh ấy không chỉ là vẻ đẹp của thiên nhiên mà còn là vẻ đẹp của tâm hồn nhà thơ, một tâm hồn yêu đời, yêu thiên nhiên tha thiết.
Phân tích khổ đầu bài Mùa xuân nho nhỏ mẫu số 2
Thanh Hải là một trong những cây bút tiêu biểu của nền thơ ca Việt Nam hiện đại. Thơ ông mang đậm hơi thở cuộc sống và tình yêu quê hương đất nước tha thiết. Trong đó, "Mùa xuân nho nhỏ" là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất của ông, thể hiện khát vọng được sống đẹp, sống có ích và hòa nhập vào mùa xuân chung của đất nước. Khổ thơ đầu của bài thơ đã vẽ nên một bức tranh thiên nhiên mùa xuân tươi sáng, tràn đầy sức sống và âm thanh rộn rã, qua đó thể hiện tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống và khát vọng cống hiến của nhà thơ.
Mở đầu bài thơ là hình ảnh:
"Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc".
Bông hoa tím mọc giữa dòng sông xanh, một hình ảnh đẹp, hài hòa và đầy sức sống. Màu tím của hoa tượng trưng cho sự thủy chung, son sắt, màu xanh của sông gợi lên sự tươi mát, tràn đầy nhựa sống. Cách nói "mọc giữa dòng sông" vừa diễn tả sự trỗi dậy, vươn lên mạnh mẽ của sự sống, vừa mang ý nghĩa biểu tượng cho những giá trị tinh thần cao đẹp của con người.
Hình ảnh "Ơi con chim chiền chiện / Hót chi mà vang trời" gợi lên âm thanh rộn ràng, náo nức của mùa xuân. Tiếng chim chiền chiện, một loài chim báo hiệu mùa xuân về, vang vọng khắp không gian như tiếng gọi của đất trời, của cuộc sống. Cách gọi "ơi" thể hiện sự thân thương, trìu mến của nhà thơ đối với thiên nhiên.
Câu thơ "Từng giọt long lanh rơi / Tôi đưa tay tôi hứng" là một hình ảnh ẩn dụ độc đáo. "Giọt long lanh" có thể hiểu là giọt sương, giọt mưa xuân hoặc cũng có thể là giọt âm thanh của tiếng chim. Dù hiểu theo cách nào, hình ảnh này cũng gợi lên vẻ đẹp tinh khôi, trong trẻo của mùa xuân và niềm say mê, trân trọng của nhà thơ trước vẻ đẹp ấy. Hành động "đưa tay tôi hứng" thể hiện sự nâng niu, gìn giữ những khoảnh khắc đẹp đẽ của cuộc sống.
Tóm lại, khổ thơ đầu bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ" đã khắc họa thành công bức tranh mùa xuân tươi đẹp, tràn đầy sức sống. Đồng thời, qua đó, nhà thơ Thanh Hải cũng gửi gắm niềm yêu mến tha thiết với cuộc đời, với quê hương đất nước, khát vọng được cống hiến những gì tốt đẹp nhất cho cuộc đời.
Phân tích Mùa xuân nho nhỏ khổ 1 mẫu số 3
Nhà thơ xứ Huế Thanh Hải được biết đến là người có giọng thơ bình dị nhẹ nhàng, có tình yêu cuộc sống tha thiết. Khi lâm bệnh nặng, ông cũng không ngừng thể hiện tình yêu đó vào trong thơ ca, nhất là ở bài “Mùa xuân nho nhỏ”. Khổ đầu tiên của tác phẩm đã miêu tả bức tranh thiên nhiên vô cùng tươi đẹp, tràn đầy sắc xuân và mang đậm phong vị của vùng đất Huế.
“Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc”
Đây là hai câu thơ đầu trong bài. Khi vừa đọc lên, ta đã cảm thấy không khí mùa xuân ùa về trong hai hình ảnh bình dị, gần gũi là “dòng sông xanh” và “bông hoa tím”. Sự đối lập giữa hai hình ảnh này cho ta thấy khung cảnh rộng lớn, thoáng đãng của đất trời. Dòng sông thì dài, rộng chảy trôi êm đềm, hiền hòa bao bọc lấy bông hoa bé nhỏ. Hai tính từ chỉ màu sắc “xanh” và “tím” càng cho ta thấy nét rực rỡ, tươi vui của mùa xuân. Bầu trời xanh thăm thẳm soi màu xuống dòng sông càng làm sắc xanh thêm rực rỡ. Tô điểm trong đó là màu tím nền nã, dịu dàng đặc trưng của vùng đất Huế. Ngoài ra, động từ “mọc” được đảo lên đầu câu đã gây cho ta ấn tượng về sức sống mạnh mẽ, mãnh liệt của bông hoa. Đó dường như cũng là mong muốn của tác giả. Ông mong mình có thể thoát khỏi bệnh tật, vươn lên như bông hoa kia, dâng hiến sức sống, vẻ đẹp của mình cho cuộc đời.
Nếu như hai câu đầu miêu tả hình ảnh, màu sắc thì hai câu tiếp đã mang đến thanh âm cho mùa xuân thêm rộn ràng:
“Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời”
Tiếng chim hót không chỉ phá tan sự im lặng của khung cảnh, mang đến không khí vui tươi, phấn khởi mà còn tác động đến tâm trạng của thi nhân. Khi nghe tiếng chim, tâm hồn ông như trẻ lại, cảm thấy rạo rực, hồi hộp trong lòng. Đến mức, nhà thơ phải thốt lên: “Hót chi mà vang trời?”. Câu hỏi này đã thể hiện nỗi niềm yêu thiên nhiên, yêu đời tha thiết bị chôn vùi bởi bệnh tật lâu nay. Đọc bài thơ, độc giả dường như cảm nhận được chất giọng con người Huế ngọt ngào, dịu dàng văng vẳng đâu đây.
Nỗi niềm xúc động của tác giả đã hóa thành hành động:
“Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng”
“Giọt long lanh” ở đây có nhiều lớp nghĩa. Ta có thể hiểu đơn giản đó chính là những giọt sương, giọt mưa xuân đọng lại trên lá. Chúng trong veo, nặng trĩu như chuẩn bị rơi xuống mặt đất. Hay “giọt long lanh” cũng được hiểu theo nghĩa ẩn dụ là giọt âm thanh rơi ra từ tiếng chim. Dù mang ý nghĩa nào thì “giọt long lanh” cũng đại diện cho vẻ đẹp, sự tinh túy của đất trời. Việc đưa tay ra “hứng” những “giọt” cho ta thấy nỗi khao khát muốn được tận hưởng, ôm trọn vẻ đẹp của cuộc sống. Có lẽ khi sắp xa rời nhân thế, tác giả càng muốn được giao cảm, được nâng niu những điều bình dị trong cuộc đời.
Bằng những biện pháp nghệ thuật như ẩn dụ, đảo ngữ kết hợp với hình ảnh thơ đặc sắc, thú vị, Thanh Hải đã miêu tả một khung cảnh khoáng đạt, đầy màu sắc và tươi vui. Thông qua đó, ông cũng thể hiện tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc đời đắm say và tâm trạng xốn xang, háo hức mong chờ khoảnh khắc đất trời vào xuân.
Mùa xuân là lúc vạn vật bung tỏa ra nét kiêu hãnh, rực rỡ nhất của mình. Tuy không sử dụng cách miêu tả hoa mĩ cầu kì nhưng tác giả Thanh Hải vẫn thể hiện được khoảnh khắc đất trời sắp giao hòa một cách tuyệt đẹp, sáng bừng sức sống.
Phân tích khổ 1 bài Mùa xuân nho nhỏ mẫu số 4:
Thanh Hải là nhà thơ trưởng thành trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Sông Hương, núi Ngự đã nuôi dưỡng tâm hồn nhà thơ trong trẻo mà đằm thắm suốt đời gắn bó với cách mạng với quê hương đất nước tới hơi thở cuối cùng. Bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” là tác phẩm nổi bật của ông. Đọc bài thơ người đọc rất ấn tượng với khổ thơ đầu của bài thơ:
“Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ôi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng”
Bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” được ra đời trong hoàn cảnh rất đặc biệt trước khi nhà thơ sắp vĩnh biệt cuộc đời. Vậy mà bài thơ vẫn rất trẻ trung và đầy khát vọng cống hiến. Bài thơ được cấu tạo theo mạch cảm xúc dạt dào của tác giả. Bằng sự quan sát tinh tế các giác quan nhạy cảm nhưng hơn thế là cả một tấm lòng yêu quê hương Thanh Hải đã vẽ bức tranh xuân thật nhẹ nhàng đằm thắm giản dị nhưng hết sức thơ mộng:
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ôi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Tín hiệu mùa xuân đã về được nhà thơ cảm nhận bằng thị giác: trên dòng sông xanh của quê hương mọc lên một bông hoa tím biếc. Màu xanh của sông làm nền tô điểm cho màu hoa tím biếc. Động từ “mọc” nằm ở đầu câu thơ gợi tả sự ngạc nhiên vui thú là niềm vui hân hoan đón chào mùa xuân đến. Bông hoa tím biếc mang đặc trưng của xứ Huế thâm trầm, mang đặc trưng của chiếc áo dài Huế. Bông hoa ấy có thể là hoa lục bình hoặc hoa sung mà ta vẫn thường gặp và được cảm nhận qua sự say mê ngắm nhìn của Lê Anh Xuân:
“Hoa lục bình tím cả bờ sông”
(Trở về quê nội)
Sắc xanh, màu tím biếc đã tạo nên bức tranh xuân với những đường nét chấm phá mặn mà đằm thắm. Đó là bức tranh đa chiều mà nhìn vào con người như đọc được điệu hồn quê hương.
Không gian của mùa xuân được mở rộng theo chiều cao, nhà thơ vui sướng lắng tai nghe tiếng chim chiền chiện hót trên bầu trời trong trẻo. Từ “ơi” nằm ở đầu dòng thơ là tiếng gọi ngọt ngào xúc động biểu lộ niềm vui ngây ngất khi nghe âm thanh của tiếng chim. Tiếng chim chiền chiện hót gọi xuân về hay tiếng lòng náo nức của người dân xứ Huế của người dân đất Việt trước xuân sang. Tiếng chim ngân vang rung động đất trời đem niềm vui hân hoan trong lòng người.
Ngắm dòng sông ngắm bông hoa đẹp nghe tiếng chim hót nhà thơ bồi hồi sung sướng bất giác đưa tay ra hứng từng giọt âm thanh từng giọt sương sớm hay từng giọt mưa xuân long lanh:
“Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng”
Cử chỉ của nhà thơ bình dị mà trân trọng là cử chỉ thể hiện sự xúc động sâu xa. Đó là sự liên tưởng đầy chất thơ qua nghệ thuật chuyển đổi cảm giác, thính giác, thị giác, xúc giác đã được huy động để cảm nhận những hình khối thẩm mỹ của âm thanh.
Huế đẹp thơ mộng đã đi vào lòng người đã đi vào thơ ca muôn thuở, mùa xuân xứ Huế đã là đề tài để thi sĩ Hàn Mặc Tử viết nên "Mùa xuân chín” cách bài thơ Mùa xuân nho nhỏ gần nửa thế kỉ:
“Trong làn nắng ửng khói mơ tan
Đôi mái nhà tranh lấm tấm vàng
Sột soạt gió trưa tà áo biếc
Trên giàn thiên lí bỗng xuân sang”
Như vậy, qua khổ thơ đầu của bài thơ Thanh Hải đã gợi lên trước mắt người đọc bức tranh thiên nhiên xứ Huế vào mùa xuân. Bức tranh ấy có bông hoa màu tím, có tiếng chim hát vang trời, đưa đến cho người đọc cảm nhận tinh tế về mùa xuân xứ Huế.
Tham khảo thêm: Mở bài Mùa xuân nho nhỏ để có thêm tư liệu cho bài viết
Phân tích Mùa xuân nho nhỏ khổ 1 mẫu số 5:
Nói đến đề tài mùa xuân, người yêu văn thơ nước nhà nhớ ngay đến “Mùa xuân nho nhỏ” của nhà thơ Thanh Hải. Bài thơ này được xem như sợi dây nối tiếp mạch cảm xúc của mấy mươi năm về trước. Thanh Hải viết “Mùa xuân nho nhỏ” vào thời điểm sắp kề cận cát bụi nhưng người đọc tìm thấy một tình yêu thiên nhiên đất trời mãnh liệt, luôn dâng trào ở trái tim tác giả. Ngay ở khổ thơ đầu bài thơ đã toát lên được điều đó.
“Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời”
Khổ thơ với chỉ bốn câu thơ đã phác họa một bức tranh với âm thanh, màu sắc, với sức xuân hài hòa, sống động. Từ “mọc” được đặt ở đầu câu với lối đảo ngữ tinh tế tạo nên sự khỏe khoắn, tạo nên sức sống tiềm ẩn, tạo nên sự vươn lên trỗi dậy. Giữa dòng sông rộng lớn, không gian mênh mông, chỉ một bông hoa thôi, một bông hoa tím biếc cũng làm nên sức xuân, cũng làm nên ánh xuân lung linh sắc màu.
Điểm nhấn của bức tranh xuân là gam màu thật hài hòa, dịu nhẹ, tươi tắn: màu xanh lam của nước sông Hương hài hòa cùng màu tím biếc của hoa, một màu tím thật giản dị, thủy chung mà cũng thật mộng mơ, quyến rũ. Đó cũng chính là màu đặc trưng của xứ Huế, một màu rất Huế.
Bỗng đâu đó tiếng chim chiền chiện hót vang trời. Với những thán từ “gọi”, “ơi”, “chi” mang chất giọng ngọt ngào, đáng yêu và đậm chất xứ Huế mang nhiều màu sắc thái cảm xúc như một lời trách yêu. Khung cảnh mùa xuân có không gian cao rộng, màu sắc tươi thắm, âm thanh vang vọng. Hót vang trời, đó là thứ thanh âm bay bổng, đằm thắm, dịu dàng. Mùa xuân trong thơ Thanh Hải chẳng có mai vàng, đào thắm cũng chẳng có muôn sắc màu rực rỡ nhưng sao mà tất cả rộ lên sắc màu và âm thanh đều đang ở độ tràn đầy nhựa sống.
Xúc cảm ngây ngất trước khung cảnh mùa xuân tươi đẹp của thiên nhiên, đất trời, lòng người mà say sưa, xốn xang, rộn ràng đến thế.
“Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng"
Giọt long lanh là tên gọi chung của tác giả dành cho giọt sương, giọt mưa, giọt nắng, giọt mùa xuân hay giọt của âm thanh, giọt của hạnh phúc. Tiếng chim chiền chiện hót vang trời nhưng không tan biến vào không trung mà ngưng đọng lại thành từng giọt âm thanh như những giọt lưu ly trong vắt, lấp lóa, chói ngời. Với bút pháp ẩn dụ chuyển đổi cảm giác từ thính giác đến thị giác và xúc giác “hứng” đó là sự trân trọng vẻ đẹp của thi nhân đối với vẻ đẹp của sự sống, của đất trời, của chim, đó cũng là sự đồng cảm của nhà thơ trước thiên nhiên, cuộc đời.
Mùa xuân đẹp đến mức làm cho trái tim của một người gần đất xa trời phải bừng tỉnh hay chính sức sống mãnh liệt, niềm tin yêu cuộc sống và khát khao dâng hiến đến hơi thở cuối cùng của nhà thơ đã thổi vào trong từng câu chữ nhưng màu sắc và âm thanh của sự hồi sinh. Màu tím trong thơ Thanh Hải không trầm mà trở nên tươi, tiếng chim trong thơ Thanh Hải không quá rộn rã mà trong vắt, tròn đầy. Cho đến hơi thở cuối cùng tác giả vẫn có thể cống hiến cho đời, cuộc đời ông cũng chính là một mùa xuân, “Một mùa xuân nho nhỏ, / Lặng lẽ dâng cho đời”.
>>> Xem thêm: Phân tích khổ 4 5 bài Mùa xuân nho nhỏ
Phân tích khổ 1 bài Mùa xuân nho nhỏ mẫu số 6:
Thơ là cái đẹp muôn đời, cái đẹp của thiên nhiên, cái đẹp của con người. Có lẽ mùa xuân là thời gian hội tụ bao vẻ đẹp của đất nước và con người Việt Nam nên thơ xuân mới hay và đậm đà như thế. Ta bâng khuâng một nét xuân trong thơ vua Trần Nhân Tông:
"Song song đôi bướm trắng
Phơi phới phấn hoa bay"
(Buổi sớm mùa xuân)
Ta cảm một sắc xuân tươi xinh rực rỡ trong thơ của thi hào Nguyễn Du:
Cỏ non xanh tận chân trời,
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa
(Truyện Kiều)
Ta rạo rực dõi nhìn cánh đu bay trong ngày hội xuân của làng quê thân thuộc:
"Bốn mảnh quần hồng bay phấp phới,
Hai hàng chân ngọc duỗi song song"
(Đánh đu – Hồ Xuân Hương)
Và đây là thơ xuân của Thanh Hải:
"Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng"
Có người đã cho rằng: "Đoạn thơ đẹp như bức tranh". Đó là bức tranh xuân của "Huế đẹp và thơ", quê mẹ thương yêu của thi sĩ Thanh Hải.
Hai câu thơ đầu là một sắc xuân tươi xinh rực rỡ tắm mát tâm hồn chúng ta. Vần thơ như một tiếng nói thốt lên khi ngạc nhiên chợt thấy một cảnh đẹp mà lòng xôn xao xúc động:
"Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc"
Có sông và hoa. Có màu "xanh" của dòng sông làm nền để tô điểm màu "tím biếc" của hoa, bông hoa xuân mới "mọc", mới nở. Dòng sông hiện hữu trong bài thơ Thanh Hải không phải là con sông chung chung nào, mà người đọc dễ nhận ra, đó là sông Hương "bài thơ trữ tình cố đô Huế" như thi sĩ Tố Hữu tâm sự:
"Hương Giang ơi, dòng sông êm
Qua tim ta, vẫn ngày đêm tự tình"..
"Bông hoa tím biếc" mọc giữa dòng sông xanh chỉ có thể là hoa súng, hoa lục bình dân dã mà Lê Anh Xuân từng say mê ngắm nhìn sau những năm dài xa cách mới trở về quê nội:
"Hoa lục bình tím cả bờ sông"
Chữ "mọc" nằm đầu câu thơ "Mọc giữa dòng sông xanh" thể hiện một nét xuân đột ngột xuất hiện, một sức xuân mạnh mẽ, xinh đẹp, non tơ, lộng lẫy như một nàng xuân trong sắc áo "tím biếc" kiêu sa trên cái nền xanh của dòng sông. Thanh Hải đã sử dụng hai gam màu tươi sáng để vẽ lên một nét xuân đẹp trên bức tranh xuân đẹp.
Ngắm dòng sông, bâng khuâng nhìn hoa xuân đẹp, nhà thơ khẽ reo lên khi bỗng nghe chim hót "vang trời":
"Ơi! Con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời"
"Ơi" là từ cảm thán biểu đạt sự xúc động bồi hồi của nhà thơ khi nghe chim chiền chiện hót. Tiếng chim hót là khúc nhạc đồng quê. Chim chiền chiện làm tổ trên luống cày, nó là người bạn thân thiết của nhà nông. Nghe chiền chiện hót mà mừng vui, chim báo sẽ được mùa: "Chiền chiện hót lúa tốt bời bời" (Tục ngữ). Hai tiếng "hót chi" rất gợi cảm, là cách nói "dịu ngọt" của bà con "xứ Huế chúng mình". Qua đó, ta thấy nét xuân thứ hai được nhà thơ cảm nhận là một nét vui. Qua tiếng chim hót mà ta cảm được cái mênh mông trong sáng của bầu trời xuân. Ta cảm được tấm lòng hồn hậu của đứa con xứ Huế. Một cử chỉ rất tao nhã đáng yêu:
"Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng"
Không hề nói đến nắng mà ta vẫn cảm nhận được ánh hồng bình minh làm long lanh những giọt sương tròn như hòn ngọc bé tí treo trên đầu ngọn cỏ, lá cây. "Từng giọt long lanh rơi" cũng có thể là những chuỗi âm thanh, từng chuỗi tiếng chim chiền chiện từ trời cao vọng đến, "rơi" xuống? Cái cử chỉ "đưa tay... hứng" thể hiện một hồn thơ chan hoà với thiên nhiên, đất trời, tạo vật.
Thơ đích thực là một hữu hình mà mở ra trong lòng người đọc những sắc màu và chân trời bao la. Tiếng chim hót, giọt long lanh trong thơ Thanh Hải cũng vậy, nó mở ra bao thế giới về cảnh sắc ban mai trên đồng quê. Cảnh sắc thân thuộc đáng yêu biết bao:
"Mặt trời càng lên tỏ
Bông lúa chín thêm vàng
Sương treo trên đầu cỏ
Sương rọi càng long lanh
Bay vút tận trời xanh
Chiền chiện cao tiếng hót"...
("Thăm lúa" - Trần Hữu Thung)
Đoạn thơ ngũ ngôn sáu câu ba mươi chữ của Thanh Hải quả là một bức tranh xuân đẹp và tươi vui. Có bầu trời và dòng sông. Có hoa khoe sắc và chim cất tiếng hót. Có giọt sương mai long lanh. Hình ảnh con người xuất hiện trên bức tranh xuân với cử chỉ tao nhã, ung dung, với tâm hồn trong sáng, lạc quan yêu đời và giàu tình yêu thiên nhiên.
"Mùa xuân nho nhỏ" là một bài thơ xuân kiệt tác của Thanh Hải. Ông viết bài thơ này vào tháng 11 năm 1980, một tháng trước lúc ông qua đời. Có thể nói, đoạn thơ trên đây là khát vọng mùa xuân muôn đời.
Phân tích Mùa xuân nho nhỏ khổ 1 mẫu số 7:
Mùa xuân là hoa nở trên nhành mai
Mùa xuân là chim hót trên cành cây
Mùa xuân là ánh mắt em nhìn ai
Thoáng trên mắt môi bao nụ cười...
Mùa xuân, đó có thể gọi là một khoảng thời gian tươi đẹp nhất trong năm. Nói đến mùa xuân là ta dường như đang nói đến lòng yêu đời đang cuồn cuộn chảy và những mơ ước cháy bỏng của con người trong cuộc sống. Có lẽ chính vì vậy mà từ lâu mùa xuân đã trở thành một đề tài quen thuộc của các nhà thơ. Viết về mùa xuân, thì mỗi thi nhân đều có được những vần thơ thật hay, thật đặc trưng và nhất là đều mang được tính độc đáo riêng của mình, ở đây, ta chỉ nói về hình ảnh của mùa xuân trong bài thơ quen thuộc “Mùa xuân nho nhỏ’’ của nhà thơ Thanh Hải.
Ở khổ đầu của bài thơ, tác giả đã phác họa lên một bức tranh mùa xuân trước mắt chúng ta giữa khung cảnh thiên nhiên và đất trời, vũ trụ:
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi! Con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời...
Khung cảnh mùa xuân dần dần được hiện ra với một vẻ đẹp thật bình dị, đơn sơ nhưng cũng không kém phần nên thơ và sâu sắc. Cánh hoa nghiêng mình xuống mặt nước tựa như gương ấy để nổi bật lên trên một khung trời được in bóng dưới lòng sông, với màu sắc thật nhẹ, thật hài hòa mà cũng rất dễ thương, Thanh Hải đã tạo nên cho bức tranh mùa xuân của mình một nét gì đó vô cùng độc đáo. Và bức tranh ấy lại càng được đẹp hơn, có “hồn” khi cái màu tím kia được nhà thơ tô đậm lên thành “tím biếc”.
Gam màu ấy đã được tô vẽ vào bức tranh thật khéo léo, tài tình, làm cho người đọc có thể hình dung ra ngay trước mắt cả một bông hoa tím biếc, thật nhỏ, thật xinh, nhưng dường như cũng có đủ khả năng để nhuộm tím cả bầu trời, cả không gian mùa xuân đang căng tràn sức sống. Cái màu tím ấy lan ra, chơi vơi và khẽ lay động theo những ngọn gió xuân đang thổi lên từ lòng sông xanh mát rượi. Cảnh vật mùa xuân trong bài thơ có lẽ cũng bình dị, giản đơn và thâm trầm, tĩnh lặng như vùng đất miền Trung quê hương tác giả. Xứ Huế vốn nổi tiếng mộng mơ với núi Ngự sông Hương, với những điệu hò mái nhì mái đẩy, giờ lại càng thêm xinh đẹp dưới ngòi bút tô vẽ của nhà thơ...
Bức tranh thiên nhiên kia nãy giờ đang tĩnh lặng như chất chứa suy tư, chợt sinh động và “sống” hẳn lên vì một nét đâm ngang của cánh chim chiền chiện:
Ơi! Con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng!
Bức tranh ấy giờ đây chợt đẹp hẳn lên và cũng độc đáo hơn vì có sự pha trộn giữa hai sắc màu: hài hòa (xanh, tím) và lung linh rực rỡ (long lanh). Câu thơ giờ cũng mang một nét gì đó lạ lùng chừng như là vô lý; con chim chiền chiện mà lại hót đến vang cả trời! Thực ra, khoảng trời ấy chính là khoảng không gian của riêng tác giả, trong tim tác giả, vì vậy mà chỉ có một mình tác giả mới cảm nhận được và nghe thấy được mà thôi. Tâm hồn nhà thơ nhỏ bé trước đất trời, chính vì vậy mà tất cả mọi cảnh của tâm hồn ấy cũng trở nên nhỏ xinh và dễ thương đến lạ: con chim nhỏ của mùa xuân nhỏ trong một khoảng không gian nhỏ. Nhưng chính cái “nhỏ” ấy đã phần nào tạo nên được nét độc đáo riêng trong thế đối lập của câu thơ. Tâm hồn ấy, trái tim ấy tuy nhỏ nhưng chỉ chính nó mới cảm nhận được hết mùa xuân của đất trời và vũ trụ thiên nhiên... Và giờ đây tiếng chim lại vang lên, tiếng chim quen thuộc của đồng quê dân dã:
Ồ! Tiếng hát vui say
Con chim chiền chiện
Trên đồng lúa chiêm
Xuân chao mình bay liệng...
(Tố Hữu)
Say mê với tiếng chim, trước mắt nhà thơ dường như xuất hiện những giọt long lanh đang nhẹ nhàng rơi xuống:
“Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng!”.
“Từng giọt long lanh” là giọt gì? Giọt nắng, giọt sương, giọt hạnh phúc hay là giọt xuân đang êm đềm rơi xuống từ cánh chim chiền chiện nhỏ đang tung mình bay lượn để ban phát mùa xuân đến cho mọi người? Nhưng chính xác hơn nhất có lẽ là giọt tiếng chim, giọt tiếng chim mà chỉ có một mình tác giả cảm nhận và “trông thấy” được! Nhìn được những vật mà mắt thường không thấy có lẽ do Thanh Hải đang nhìn bằng con mắt của một nhà thơ. Tiếng chim thì nghe, nhưng ở đây tác giả lại nhìn. Hiện tượng chuyển đổi cảm giác này lẽ ra chỉ có được ở những người say. Câu thơ đang vô lí giờ lại bỗng nhiên hợp lý. Quả thật Thanh Hải đang say, ông say trước khung cảnh thiên nhiên vào mùa xuân thật xinh tươi, đẹp đẽ, say vì nàng chúa xuân quá diễm lệ, yêu kiều. Và từ đó trân trọng, thật nhẹ nhàng, tác giả đã đưa tay ra hứng để đón lấy những điều may mắn, cái tốt đẹp và cái “lộc” của mùa xuân đã ban tặng cho tâm hồn của mỗi con người và đặc biệt là cho tác giả.
Càng đọc thơ Thanh Hải, ta càng thêm cảm thấy thú vị và say sưa. Nhất là sau khi đọc “Mùa xuân nho nhỏ”, ta như thấy được cả men rượu của mùa xuân đang lan tỏa vào đất trời, hòa vào trong lòng mùa xuân và trong lòng người đọc. Đây quả thật đúng là mùa một “mùa xuân nho nhỏ” mà Thanh Hải đã dâng tặng cho đời. Nếu chúng ta biết rằng Thanh Hải viết bài thơ này khi ông đang nằm trên giường bệnh, ông viết không phải vào dịp xuân... và chỉ ít tháng thôi ông đã ra đi mãi mãi... dù sao, bông hoa tím biếc chung với đời, dòng sông xanh biếc của hi vọng, của niềm tin với đời vẫn là hình ảnh nhỏ nhẹ nói với ta bao điều...
Xem thêm những đề văn về bài thơ Mùa xuân nho nhỏ:
- Phân tích khổ thơ thứ hai trong bài thơ Mùa xuân nho nhỏ
- Vẻ đẹp bức tranh xuân trong Cảnh ngày xuân và Mùa xuân nho nhỏ
- Phân tích 3 khổ thơ đầu bài Mùa xuân nho nhỏ
- Cảm nhận về khổ thơ Ta làm con chim hót Một nốt trầm xao xuyến
Các bạn vừa tham khảo hướng dẫn chi tiết cách làm và một số bài văn mẫu hay phân tích khổ 1 bài Mùa xuân nho nhỏ của nhà thơ Thanh Hải. Mong rằng những gợi ý trên sẽ là nguồn tài liệu tham khảo hữu ích giúp các em hoàn thành bài văn của mình một cách tốt nhất! Chúc các em học tốt và đạt kết quả cao!