Trong tác phẩm Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân, cảnh Huấn Cao cho viên quản ngục chữ là một trong những chi tiết được độc giả yêu thích nhất. Nó không chỉ là khoảnh khắc thể hiện tài năng và khí phách của một bậc thầy chữ nghĩa, mà còn là cuộc giao lưu đầy ẩn ý giữa hai con người ở hai địa vị xã hội trái ngược. Bài viết này sẽ cùng các em đi sâu vào phân tích cảnh Huấn Cao cho viên quản ngục chữ, giúp em hiểu rõ hơn ý nghĩa của nó trong việc khắc họa nhân vật và chủ đề của tác phẩm.
Khái quát về cảnh cho chữ của Huấn Cao và viên quản ngục
Cảnh Huấn Cao cho chữ viên quản ngục là một trong những đoạn văn đặc sắc nhất của truyện ngắn "Chữ người tử tù" của Nguyễn Tuân, chứa đựng nhiều tầng ý nghĩa sâu xa.
1. Bối cảnh
- Không gian: Nhà tù - nơi tăm tối, ẩm thấp, biểu tượng cho sự tù đọng, ngột ngạt của xã hội đương thời.
- Thời gian: Đêm cuối cùng trước khi Huấn Cao bị hành hình - thời khắc chuyển giao giữa sự sống và cái chết, giữa ánh sáng và bóng tối.
- Bối cảnh xã hội: Xã hội phong kiến mục nát, nơi cái đẹp và cái thiện bị chà đạp.
- Nhân vật: Sự tương phản giữa Huấn Cao (tử tù) và viên quản ngục (quan lại) tạo nên kịch tính và ý nghĩa cho cảnh cho chữ, làm nổi bật vẻ đẹp tâm hồn của Huấn Cao và sự trân trọng cái đẹp của viên quản ngục.
2. Diễn biến
- Sự chuẩn bị của viên quản ngục: Tỉ mỉ, chu đáo, thể hiện tấm lòng thành kính của ông đối với tài năng của Huấn Cao, từ việc dọn dẹp nhà giam đến việc chuẩn bị bút mực, lụa trắng.
- Thái độ của Huấn Cao: Ban đầu dửng dưng, sau đó cảm động trước tấm lòng của viên quản ngục, đồng ý cho chữ.
- Cảnh cho chữ: Trang trọng, thiêng liêng, Huấn Cao viết chữ như một nghệ sĩ trong tư thế hiên ngang, ung dung, thể hiện khí phách và tài năng xuất chúng. Nét chữ của ông phóng khoáng, mạnh mẽ, thể hiện khí phách của một bậc trượng phu.
- Lời khuyên của Huấn Cao: Nhắc nhở viên quản ngục về sự trong sạch của tâm hồn và giá trị của cái đẹp. Sau khi cho chữ, Huấn Cao khuyên viên quản ngục nên rời khỏi chốn lao tù để giữ gìn thiên lương trong sạch.
3. Ý nghĩa của cảnh cho chữ
- Khẳng định giá trị của cái đẹp và sự chiến thắng của cái thiện trước cái ác: Dù trong hoàn cảnh ngục tù tăm tối, cái đẹp vẫn tỏa sáng và lay động lòng người.
- Ca ngợi nhân cách cao đẹp của Huấn Cao: Tài năng, khí phách, tấm lòng trong sáng của ông là biểu tượng cho vẻ đẹp của nhân tính.
- Phê phán xã hội phong kiến mục nát, tha hóa: Nơi mà người tài bị chà đạp, cái ác lên ngôi.
- Gửi gắm thông điệp về sự trân trọng cái đẹp và gìn giữ thiên lương trong sáng: Con người cần hướng tới những giá trị chân chính, vượt lên trên hoàn cảnh để sống một cuộc đời có ý nghĩa.
Dàn ý phân tích cảnh Huấn Cao cho viên quản ngục chữ và nhận xét
1. Mở bài
- Giới thiệu tác giả Nguyễn Tuân và tác phẩm Chữ người tử tù.
- Giới thiệu cảnh Huấn Cao cho chữ viên quản ngục - một trong những cảnh đặc sắc nhất của tác phẩm, thể hiện rõ nét tài năng nghệ thuật của nhà văn và giá trị nhân văn sâu sắc của tác phẩm.
2. Thân bài
a) Bối cảnh diễn ra cảnh cho chữ
- Không gian: Nhà tù - nơi tăm tối, ngột ngạt, biểu tượng cho xã hội phong kiến mục ruỗng, chà đạp người tài.
- Thời gian: Đêm cuối cùng trước khi Huấn Cao bị hành hình - thời khắc chuyển giao giữa sự sống và cái chết, tạo nên không khí trang nghiêm, thiêng liêng.
- Nhân vật: Sự tương phản giữa Huấn Cao (tử tù - đại diện cho cái đẹp, cái tài) và viên quản ngục (quan lại - đại diện cho quyền lực) tạo nên kịch tính và ý nghĩa cho cảnh cho chữ.
b) Diễn biến cảnh cho chữ
- Sự chuẩn bị của viên quản ngục: Tỉ mỉ, chu đáo, thể hiện tấm lòng thành kính, ngưỡng mộ của ông đối với tài năng của Huấn Cao.
- Thái độ của Huấn Cao: Ban đầu dửng dưng, khinh bạc, sau đó cảm động trước tấm lòng của viên quản ngục, đồng ý cho chữ.
- Cảnh cho chữ: Trang trọng, thiêng liêng như một nghi lễ, Huấn Cao viết chữ với tất cả tâm huyết, tài năng và khí phách của một bậc trượng phu.
- Lời khuyên của Huấn Cao: Nhắc nhở viên quản ngục về sự trong sạch của tâm hồn và giá trị của cái đẹp, thể hiện tấm lòng cao thượng và nhân cách lớn của ông.
c) Ý nghĩa cảnh cho chữ
- Khẳng định và tôn vinh giá trị của cái đẹp: Cái đẹp có sức mạnh cảm hóa, lay động lòng người, chiến thắng mọi sự tàn bạo, xấu xa của xã hội.
- Ca ngợi nhân cách cao đẹp của Huấn Cao: Tài năng, khí phách, tấm lòng trong sáng, yêu cái đẹp của ông là biểu tượng cho vẻ đẹp của nhân tính.
- Phê phán xã hội phong kiến mục nát, tha hóa: Nơi mà người tài bị chà đạp, cái ác lên ngôi.
- Gửi gắm thông điệp về sự trân trọng cái đẹp và gìn giữ thiên lương trong sáng: Con người cần hướng tới những giá trị chân chính, vượt lên trên hoàn cảnh để sống một cuộc đời có ý nghĩa.
d) Nhận xét về cảnh Huấn Cao cho viên quản ngục chữ
- Cảnh Huấn Cao cho chữ viên quản ngục là một trong những điểm sáng của văn học Việt Nam.
- Không chỉ là một cảnh cho chữ thông thường mà còn là cuộc gặp gỡ giữa hai tâm hồn đồng điệu, giữa cái đẹp và cái thiện.
- Cảnh tượng đã để lại ấn tượng sâu sắc về vẻ đẹp của nhân cách, tài năng và sự chiến thắng của cái đẹp trước cái ác, khiến ta càng thêm trân trọng những giá trị chân chính của cuộc sống và khát khao hướng tới một tâm hồn trong sáng, cao đẹp.
- Nguyễn Tuân dụng công miêu tả “cảnh tượng xưa nay chưa từng có” làm nổi bật vẻ đẹp trang trọng, uy nghi, bất tử hình tượng Huấn Cao:
+ Việc cho chữ - hoạt động nghệ thuật thanh cao diễn ra trong căn buồng tối tăm, chật hẹp, ẩm ướt, hôi hám
+ Cái đẹp tỏa sáng, người nghệ sĩ tô từng nét chữ không phải người được tự do mà là kẻ tử tù
+ Hình tượng người tử tù uy nghi, cao đẹp đối lập với quản ngục, thơ lại là kẻ tự do
+ Trật tự trong nhà tù bị đảo ngược: người tù ban phát cái đẹp, răn dạy quản ngục.
=> Sự chiến thắng của thiện lương, của ánh sáng nghệ thuật chân chính, tô đậm nhân cách thanh cao, ngang tàng của Huấn Cao.
3. Kết bài
- Khẳng định lại giá trị nghệ thuật và ý nghĩa nhân văn sâu sắc của cảnh Huấn Cao cho chữ viên quản ngục.
TOP 3 bài mẫu phân tích cảnh Huấn Cao cho viên quản ngục chữ
Dưới đây là những bài văn mẫu phân tích cảnh cho chữ của Huấn Cao và viên quản ngục dành cho các em đọc tham khảo để có thêm những ý văn hay khi làm bài:
Phân tích cảnh Huấn Cao cho viên quản ngục chữ bài số 1
Nguyễn Tuân được biết đến là nhà văn với phong cách tài hoa, uyên bác. Ông luôn nhìn con người dựa trên phương diện nghệ sĩ, đặc biệt là cái đẹp siêu việt, vượt lên trên cái tầm thường. "Chữ người tử tù" là thiên truyện thể hiện rõ nét nhất đặc điểm phong cách ấy của Nguyễn Tuân. Đặc biệt, cảnh Huấn Cao cho chữ viên quản ngục được đánh giá là xuất sắc bởi ý nghĩa nhân văn và giá trị nghệ thuật của đoạn trích.
Huấn Cao được miêu tả là một người tài hoa và khí phách, điều này được thể hiện qua tài viết chữ rất nhanh và rất đẹp, hành động dỗ gông và câu nói khinh bạc với quản ngục: "Ngươi hỏi ta muốn gì? Ta chỉ muốn có một điều. Là nhà ngươi đừng đặt chân vào đây". Bên cạnh đó, khi Nguyễn Tuân giới thiệu về quản ngục, nhân vật cũng được tái hiện là một "thanh âm trong trẻo chen vào giữa một bản đàn mà nhạc luật đều hỗn loạn xô bồ". Quản ngục sẵn sàng biệt đãi và mong mỏi xin được chữ của Huấn Cao. Vẻ đẹp của cả hai nhân vật được kết tinh và làm nổi bật nhất trong cảnh cho chữ - cảnh xưa nay chưa từng có.
Trước tiên, cảnh cho chữ bắt đầu từ việc Huấn Cao chấp nhận lời xin chữ. Khi quản ngục tiếp nhận công văn, ông "tái nhợt người đi" vì nghe tin ông Huấn sắp bị giải vào pháp trường. Huấn Cao nghe được mong mỏi của quản ngục, lặng nghĩ một lát rồi mỉm cười: "Ta cảm cái tấm lòng biệt nhỡn liên tài của các người. (...)Thiếu chút nữa, ta đã phụ mất một tấm lòng trong thiên hạ". Lời nói của Huấn Cao như tỏa sáng nhân cách thiên lương và tấm lòng biết nâng niu nét đẹp trong tâm hồn người khác.
Cảnh cho chữ diễn ra trong hoàn cảnh "xưa nay chưa từng có". Đó là thời gian đêm khuya và trong không gian oái oăm - buồng giam nhà tù. Nơi đây "chật hẹp, ẩm ướt, tường đầy mạng nhện, đất bừa bãi phân chuột, phân gián". Vị thế xã hội của người cho chữ và người xin chữ cũng có sự đối lập. Một người là kẻ cầm đầu cuộc khởi nghĩa chống lại triều đình, người kia là quan chức thuộc bộ máy cai trị của triều đình ấy. Mọi thứ chuẩn bị cho cảnh cho chữ đều bất thường. Tuy nhiên, khi đặt họ ở vị thế nghệ thuật cả hai được xem là tri âm, tri kỉ, họ hiểu nhau bởi cả hai đều hướng tới cái đẹp vượt lên thực tại tầm thường, cả hai đều mang những vẻ đẹp của thiên lương trong sáng.
Trong cảnh cho chữ, vẻ đẹp của hai nhân vật đều tỏa sáng. Vẻ đẹp tài hoa và khí phách của Huấn Cao nổi bật hơn bao giờ hết qua hành động cho chữ: "một người tù cổ đeo gông, chân vướng xiềng đang dậm tô nét chữ trên tấm lụa trắng tinh ". Ông cho chữ cũng rất ung dung: thay bút con, đề lạc quan,...Huấn Cao lúc này như một người nghệ sĩ đang sáng tạo cái đẹp, tương xứng với vẻ đẹp đã được tạo dựng từ phần trước. Trong tư thế gò bó cùng trói buộc vô hình rằng cái chết chém đang cận kề, Huấn Cao vẫn viết chữ vô cùng thoải mái như đang tự do ở chốn thư phòng.
Người tử tù ấy nói với viên quản ngục: "Chỗ này không phải là nơi để treo một bức lụa trắng với những nét chữ vuông tươi tắn nó nói lên những cái hoài bão tung hoành của một đời con người." Lời khuyên của một nhân cách thiên lương cùng hành động đỡ quản ngục dậy cho thấy vẻ đẹp của một người biết trân trọng vẻ đẹp của con người. Ông quan niệm cái đẹp luôn luôn phải đi liền với cái thiện, cự tuyệt hoàn toàn đối với chỗ ngục tù nhiều lừa lọc, độc ác. Trong cảnh cho chữ, vẻ đẹp của nhân vật quản ngục cũng được nhà văn tô đậm. Quản ngục "khúm núm cất những đồng tiền kẽm đánh dấu ô chữ đặt trên phiến lụa óng". Hành động ấy thể hiện thái độ thành kính, tôn thờ của quản ngục với Huấn Cao nói riêng, với cái đẹp nói chung. Hình ảnh "ngục quan cảm động, vái người tù một cái", chắp tay mà rằng: "kẻ mê muội này xin bái lĩnh" nói lên sự cảm động, thần phục của quản ngục. Ông tự nhận mình là một lẻ lầm đường giờ đây được khai sáng. Vẻ đẹp của một người với tấm lòng biệt nhỡn liên tài cùng cái chắp tay hứa hẹn một sự thay đổi ấy tô đậm phẩm chất đáng quý, đáng trân trọng ở nhân vật.
Ý nghĩa nhân văn của cảnh cho chữ thể hiện qua tư tưởng cái đẹp dù trong hoàn cảnh nào cũng sẽ cứu vớt những người lầm đường, lạc lối. Nguyễn Tuân đã sử dụng thủ pháp đối lập, ông tạo nên sự tương phản giữa ánh sáng và bóng tối, giữa hoàn cảnh tối tăm với vẻ đẹp tỏa sáng của con người, giữa vị thế xã hội của người tù - quản ngục. Nhà văn đã tạo dựng không khí cổ kính nhằm mang đến sự thiêng liêng của nghệ thuật thư pháp. Qua đặc sắc nghệ thuật ấy, tư tưởng nhân văn càng tỏa sáng hơn bao giờ hết.
Có thể nói, cảnh cho chữ đã khắc họa vẻ đẹp của hai nhân vật - Huấn cao và quản ngục. Với nghệ thuật xây dựng sự đối lập đặc sắc, đoạn trích đã thể hiện tư tưởng nhân văn đặc sắc - cái đẹp dù trong hoàn cảnh nào cũng đăng quang và cứu vớt những người lầm đường lạc lối. Bởi vậy có thể khẳng định, "Chữ người tử tù" là tác phẩm "gần đạt tới sự hoàn mĩ".
Phân tích cảnh Huấn Cao cho viên quản ngục chữ bài số 2
* Cảnh Huấn Cao cho chữ viên quản ngục:
- Thời gian: Đêm khuya.
- Không gian: Buồng giam nhà tù đầy chật chội, ẩm mốc, “tường đầy màng nhện, đất bừa bãi phân chuột, phân gián”.
- Vị thế của người cho chữ và người xin chữ: Kẻ cho chữ lại “cầm đầu cuộc khởi nghĩa chống lại triều đình”, người xin chữ lại là quan chức thuộc bộ máy của triều đình. Xét về địa vị xã hội: Họ là những người đối lập nhau; nhưng ở phương diện nghệ thuật, họ lại là tri âm, tri kỉ, hiểu nhau bởi cả hai đều hướng tới vẻ đẹp vượt lên thực tại tầm thường.
- Vẻ đẹp khí phách và tài hoa của Huấn Cao:
+ Hành động: “một người tù cổ đeo gông, chân vướng xiềng, đang đậm tô nét chữ trên tấm lụa trắng tinh căng trên mảnh ván”.
+ Phong thái khi cho chữ: Ung dung, bình thản thay bút con, đề lạc quản đã cho thấy gười nghệ sĩ say mê sáng tạo cái đẹp, viết chữ thoải mái, tự do như ở chốn thư phòng.
+ Khuyên quản ngục: “Ở đây lẫn lộn. Ta khuyên thầy quản nên thay chốn ở đi… nhem nhuốc cái đời lương thiện đi”. Huấn Cao là người biết trân trọng cái đẹp và vẻ đẹp của con người.
- Vẻ đẹp của quản ngục:
+ Trân trọng cái đẹp, người tài: “Khúm núm cất những đồng tiền kẽm đánh dấu ô chữ đặt trên phiến lụa óng”.
+ Hành động “ngục quan cảm động, vái người tù một cái”, chắp tay "Kẻ mê muội... bái lĩnh" đã toát lên sự cảm động, thần phục của quản ngục, vẻ đẹp phẩm chất đáng quý, đáng trân trọng.
* Nhận xét: Có thể nói, cảnh cho chữ đã khắc họa vẻ đẹp của hai nhân vật - Huấn cao và quản ngục. Với nghệ thuật xây dựng sự đối lập đặc sắc, cảnh cho chữ đã thể hiện tư tưởng nhân văn đặc sắc - cái đẹp dù trong hoàn cảnh nào cũng đăng quang và cứu vớt những người lầm đường lạc lối.
Phân tích cảnh Huấn Cao cho viên quản ngục chữ bài số 3
Chữ người tử tù là một trong những truyện ngắn đặc sắc nhất trong tập Vang bóng một thời. Tác phẩm đã xây dựng thành công hình tượng nhân vật Huấn Cao, người nghệ sĩ tài hoa, người nghĩa sĩ bản lĩnh, khí phách hơn người. Chi tiết cho chữ cuối tác phẩm được coi là tình tiết đặc sắc nhất góp phần phát triển mạch truyện và bộc lộ trọn vẹn vẻ đẹp của Huấn Cao, có nhiều đánh giá cho rằng cảnh cho chữ trong nhà lao là cảnh tượng xưa nay chưa từng thấy.
Cảnh cho chữ được diễn ra trong một không gian và thời gian vô cùng đặc biệt, nơi Huấn Cao viết lên những nét chữ “vuông lắm, đẹp lắm” không phải nơi thư phòng sạch sẽ, cũng không phải nơi phong cảnh hữu tình như thường lệ mà lại là không gian u tối, ngột ngạt của ngục tù “ một buồng tối, chật hẹp ẩm ướt, tường đầy mạng nhện, tổ rệp, đất bừa bãi phân chuột, phân gián”. Thời gian cho chữ sao cũng thật đặc biệt, đó không phải ban ngày hay bất cứ thời điểm nào khác trong ngày mà là giữa đêm khuya khoắt, khi bóng tối bao phủ và khi mọi người đã chìm vào giấc ngủ. Huấn Cao lựa chọn thời điểm đặc biệt như vậy có lẽ là muốn giúp viên quản ngục tránh được những điều tiếng không đáng có. Bởi ngục tù là nơi đầy rẫy những thị phi, những bon chen và những trò hãm hại nhau. Huấn Cao không muốn một con người tốt đẹp như viên quản ngục bị cuốn vào vòng xoáy của sự bon chen xấu xa ấy.
Người cho chữ ở đây là Huấn Cao, tuy nhiên khác với hình dáng của những tao nhân mặc khách khi cho chữ, Huấn Cao không được thư thái, tự do về thể xác, uống rượu thưởng trà mà cổ đeo gông chân vướng xiềng vẽ lên những nét chữ vuông vắn trên giấy trắng. Người xin chữ là viên quản ngục - người có đam mê với cái tài mà Huấn Cao sáng tạo ra. Điều đặc biệt ở đây là vị trí của người cho chữ và kẻ xin chữ lại hoàn toàn đối lập, nếu như Huấn Cao là kẻ tử tù nguy hiểm bị biệt giam thì viên quản ngục lại là người cai quản nhà ngục có trách nhiệm giam giữ những kẻ tử tù nguy hiểm.
Thế nhưng khi cho chữ thì vị trí của hai người lại có sự thay đổi hoàn toàn, viên quản ngục từ một người bề trên, kẻ nắm trong tay quyền lực, nắm trong tay quyền sinh quyền sát trở nên khúm núm, phục tùng cho kẻ tử tù khi “tay run run bê chạy mực” thì Huấn Cao kẻ tử tù lại trở thành người nắm thế chủ động, người tặng chữ và tặng những lời khuyên cho viên quản ngục. Huấn Cao đã khuyên viên quản ngục nên thay đổi môi trường sống để cho thiên lương được trong sáng. Quản ngục đã vô cùng xúc động và quỳ lạy Huấn Cao “Kẻ mê muội này xin bái lĩnh”.
Như vậy, khung cảnh cho chữ thật khác biệt, vị trí và quyền lực của những nhân vật trong truyện hoàn toàn bị đảo ngược, nghi thức cho chữ thông thường hoàn toàn bị đổi ngược mang đến những cảm nhận đặc biệt cho độc giả, đồng thời thể hiện được những tư tưởng, quan niệm sâu sắc của nhà văn Nguyễn Tuân.
Cảnh cho chữ của Huấn Cao và viên quản ngục tuy được thực hiện trong khung cảnh tối tăm của ngục tù nhưng bức họa chữ ấy lại đẹp đẽ hơn bao giờ hết bởi nó được chiếu sáng bởi cái tâm, bởi ánh sáng của thiên lương.
-/-
Trên đây là nội dung gợi ý của Đọc tài liệu hướng dẫn làm bài văn phân tích cảnh Huấn Cao cho viên quản ngục chữ và nêu nhận xét của em về cảnh tượng ấy. Ngoài ra, các em có thể tìm đọc thêm các bài Văn mẫu lớp 11 khác do Đọc tài liệu biên soạn để cải thiện và nâng cao kĩ năng viết văn nhé!