Hướng dẫn luyện tập về quan hệ từ của Đọc Tài Liệu gồm các nội dung tổng hợp kiến thức cần ghi nhớ về quan hệ từ, các cặp quan hệ từ thường gặp và hướng dẫn trả lời câu hỏi trang 131 SGK Tiếng Việt 5 tập 1.
I. Mục tiêu bài hướng dẫn
- Nhận biết các cặp quan hệ từ trong câu và tác dụng của chúng .
- Biết sử dụng các cặp quan hệ tư không phù hợp; nêu được tác dụng của quan hệ từ.
- Việc sử dụng không đúng lúc, đúng chỗ các quan hệ từ và cặp quan hệ từ sẽgây tác dụng ngược lại
II. Kiến thức cần nắm vững
1. Định nghĩa quan hệ từ
Quan hệ từ là nối các từ ngữ hoặc các câu, nhằm thể hiện mối quan hệ giữa những từ ngữ hoặc những câu ấy với nhau: và, với, hay, hoặc, nhưng, mà, thì, của, ở, tại, bằng, như, để, về...
2. Các cặp quan hệ từ thường gặp
Nhiều khi từ ngữ trong câu được nối với nhau bằng một cặp quan từ.
- Vì ... nên...; do... nên; nhờ... mà ... (biểu thị quan hệ nguyên nhân - kết quả).
- Nếu... thì...; hề... thì... (biểu thị quan hệ giả thiết - kết quả, điều kiện - kết quả).
- Tuy ... nhưng...; mặc dù... nhưng... (biểu thị quan hệ tương phản)
- Không những... mà...; không chỉ... mà còn.. (biểu thị quan hệ tăng lên).
III. Hướng dẫn trả lời câu hỏi SGK
Câu 1 - Trang 131 SGK
Tìm những cặp quan hệ từ trong những câu sau:
a) Nhờ phục hồi rùng ngập mặn mà ở nhiều địa phương, môi trường đã có những thay đổi rất nhanh chóng.
b) Lượng cua con trong vùng rừng ngập mặn phát triển, cung cấp đủ giống không những cho hàng nghìn đầm cua ở địa phương mà còn cho hàng trăm đầm cua ở các vùng lân cận.
Gợi ý: Em đọc kĩ các câu, sau đó dùng cặp quan hệ từ để ngăn cách các vế câu.
Trả lời
a) Cặp quan hệ từ: nhờ - mà.
b) Cặp quan hệ từ: không những – mà còn.
Câu 2 - Trang 131 SGK
Hãy chuyển mỗi cặp câu trong đoạn a hoặc đoạn b dưới đây thành một câu sử dụng các cặp quan hệ từ vì… nên.. hoặc chẳng những… mà…
a) Mấy năm qua, chúng tá đã làm tốt công tác thông tin, tuyên truyền để người dân thấy rõ vai trò của rừng ngập mặn đối với việc bảo vệ đê điều. Vì thế ở các tỉnh ven biển như Cà Mau, Bạc Liêu, Nghệ An, Thái Bình, Quảng Ninh,… đều có phong trào trồng rừng ngập mặn.
b) Ở ven biển các tỉnh như Bến Tre, Trà Vinh, Sóc Trăng, Hà Tĩnh, Hải Phòng, Quảng Ninh,… đều có các phong trào trồng rừng ngập mặn. Rừng ngập mặn còn được trồng ở các đảo mới bồi ngoài biển như Cồn Vành, Cồn Đen (Thái Bình), Cồn Ngạn, Cồn Lu, Cồn Mờ (Nam Định),…
Trả lời
a) Vì mấy năm qua chúng ta làm tốt công tác… bảo vệ đê điều, nên ở ven biển các tỉnh như… rừng ngập mặn.
b) Chẳng những ở ven biển các tỉnh như Bến Tre,… trồng rừng ngập mặn mà rừng ngập mặn còn được trồng ở các đảo… Cồn Mờ (Nam Định).
Câu 3 - Trang 131 SGK
Hai đoạn văn sau có gì khác nhau? Đoạn nào hay hơn? Vì sao?
a) Hôm sau, hai chú cháu ra đầm. Một vài con le ngụp lặn trước mũi thuyền. Nhìn ra phía trước, chợt thấy bầy vịt đang đùa giỡn. Ồ, có cả vịt nâu, vịt đầu đỏ, vịt lưỡi liềm và cả con vịt vàng cực hiếm. Tâm bất ngờ rút khẩu súng ra định bắn. Mai giật mình khiếp hãi. Cô bé bỗng thấy Tâm trở thành mối tai họa cho bầy chim. Chẳng kịp can Tâm, cô bé đứng hẳn lên thuyền xua tay và hô to:
- Úi, này! Bay đi, bay đi,..
Theo VŨ LÊ MAI
b) Hôm sau, hai chú cháu ra đầm. Một vài con le ngụp lặn trước mũi thuyền.Nhìn ra phía trước, chợt thấy bầy vịt đang đùa giỡn. Ồ có cả vịt nâu, vịt đầu đỏ, vịt lưỡi liềm và cả con vịt vàng cực hiếm. Tâm bất ngờ rút khẩu súng ra định bắn. Vì vậy, Mai giật mình khiếp hãi. Cùng vì vậy, cô bé bỗng thấy Tâm trở thành mối tai họa cho bầy chim. Vì chẳng kịp can Tâm nên cô bé đứng hẳn lên thuyền xua tay và hô to:
- Úi này! Bay đi, bay đi...
Gợi ý: Các em đọc kĩ hai đoạn văn, chú ý cách dùng quan hệ từ trong đoạn văn b.
Trả lời
* So sánh hai đoạn văn (Trang 131-132, sgk Tiếng việt 5, tập 1)
- Đoạn a: sử dụng quan hệ từ và, không sử dụng cặp quan hệ từ.
- Đoạn b: sử dụng quan hệ từ và cặp quan hệ từ.
+ Quan hệ từ: và, vì vậy, cũng (vì vậy)
+ Cặp quan hệ từ: Vì… nên…
→ Vì vậy, ta thấy đoạn a hay hơn. Bởi vì câu văn ngắn gọn, chính xác về ý nghĩa nội dung thông báo. Điều tác giả muốn nói là ca ngợi lòng yêu thương loài vật của cô bé Mai đã rất nổi bật qua đoạn văn a.
*******
Sau khi tham khảo bài soạn luyện tập về quan hệ từ trên đây, hy vọng rằng các em có thể nắm được kiến thức về quan hệ từ được tổng hợp trong bài. Bên cạnh đó giáo viên và phụ huynh học sinh có thể tham khảo tài liệu trên để hướng dẫn học sinh học tập.