Câu 1: Tìm đọc các văn bản nhật kí, phóng sự, hồi kí trong sách, báo hoặc Internet. Khi đọc, cần lưu ý: tóm tắt nội dung văn bản, ghi lại những cảm xúc, điều tâm đắc, thích thú hoặc băn khoăn, chưa hiểu,… của bản thân về văn bản đó.
Trả lời:
Ví dụ 1: Phóng sự “Cơm thầy cơm cô” – Vũ Trọng Phụng
- Điều em ấn tượng: khung cảnh những người đang lâm vào tình thế bi đát vì thiếu cơm ăn, việc làm. Họ buộc phải ngồi dơ mặt cho ruồi bâu trên các hè đường, xó chợ hi vọng kiếm chút “cơm thầy” hay “cơm cô”, mà cuối cùng cũng chẳng được, ở đây, người ta thấy cả một tình cảnh chợ đen tranh nhau tự bán mình một cách thảm hại nhất. Có tất Cả già, trẻ, gái, trai, chỉ vì miếng cơm qua bữa. Con người trở thành thứ hàng hoá một cách khinh bỉ, rẻ mạt. Họ như bị dồn vào một thế bế tắc, cùng đường; trên “hành trình” đi tìm sự sống, giành giật nhau vì tìm miếng cơm manh áo.
- Cảm nhận: Cả thiên phóng sự là một bức tranh toàn cảnh về cuộc sống cơ cực, tủi hờn của tầng lớp nhân dân nghèo trong xã hội Hà Thành xưa kia. Với cái nhìn đầy xót thương trước những cảnh đời lầm than, cơ cực đã tạo dựng nên một thước phim quay chậm cái xã hội mà ông nói là “chó đểu”. Hiện lên trước mắt chúng ta là hiện thực đầy rẫy bất công và ngang trái của những con người sống trong một xã hội ngột ngạt đến ngẹt thở.
Ví dụ 2: Vở kịch Mùa hè ở biển của nhà văn Xuân Trình
- Tóm tắt nội dung:
“Mùa hè ở biển” đề cập đến những câu chuyện về con người và đời sống xã hội. Trong đó, Đồng chí Đoàn Xoa- cán bộ huyện tỉnh được chuyển về trung ương làm chuyên viên là người vô cùng nghiêm túc. Lần này ông Đoàn Xoa về thăm nhà, thăm quê, ông ngạc nhiên thấy những đổi thay của làng xóm, xem chừng khá giả hơn xưa. Ngay gia đình ông thấy vợ con sắm sửa thêm nhiều tiện nghi. Ông tò mò hé cửa buồng thấy cót thóc cao ngất ông bỗng giật mình; gọi điện lên huyện ủy để báo cáo tình hình lạ lùng ở quê.
Trong lần tới bãi biển, ông Xoa gặp bác thủy thủ cõng một sọt đầy cá thu đang ngồi nghỉ. Sau khi nghe được lời nói của thủy thủ, ông liền kinh ngạc trước hành động này và khăng khăng không cho thủy thủ bán cá. Từ đó, đã dẫn tới cuộc nói chuyện căng thẳng giữa ông Xoa với Quân- thuyền trưởng đánh cá. Ngoài ra, trong tác phẩm xuất hiện các nhân vật như Mai- con gái ông Xoan, người đã gần 30 tuổi mà vẫn chưa có nơi nào dòm ngó tới. Dù cô có anh Quân thuyền trưởng Hàng hải tỏ lòng yêu thương cô chẳng dám nhận lời, chỉ sợ bố cô không đồng ý. Nhân vật Thông - con trai út của ông Xoan cũng bị sự quản lí chặt chẽ khi ông Xoan .
- Suy nghĩ của em về nhân vật:
Nhân vật Đoàn Xoa là người có tính nguyên tắc cao, thương yêu đồng chí bạn bè, vợ con hết mực. Tuy nhiên, ông muốn gia đình sống và sinh hoạt phải theo khuôn mẫu của ông, cái khuôn mẫu mà đến nay đã quá lạc hậu không phù hợp với quy luật phát triển. Trong vị trí làm cán bộ huyện tỉnh, ông cũng có những ý tốt, thiện chí luôn mong muốn đất nước phát triển, xóa đói giảm nghèo nhưng thật đáng tiếc rằng những suy nghĩ của Đoàn Xoa trở thành lỗi thời với cuộc sống đang đi lên.
Sự lỗi thời ấy đã đẩy Đoàn Xoa vào tình thế hài hước, đáng buồn cười, trở thành đối tượng bị châm biếm trong tác phẩm. Ông Đoàn Xoa là hình ảnh tiêu biểu cho người mang tư tưởng bảo thủ, lạc hậu, cách nhìn hạn hẹp lúc bấy giờ. Qua vở kịch, thông qua nhân vật Đoàn Xoa, người đọc thấy rõ thái độ phê phán của tác giả về những cái cũ, cái tiêu cực trong sản xuất và quan hệ xã hội ở nông thôn ta hiện nay. Vì tư duy duy lý, trái với quy luật phát triển tự nhiên, đồng thời do non kém về kiến thức, không nắm bắt khoa học kỹ thuật phát triển của con người (cụ thể là ông Đào Xoa) đã vô tình trở thành bước cản làm chậm tiến độ phát triển của xã hội.
Câu 2: Sưu tầm (qua sách vở, báo chí và các phương tiện truyền thông) những tấm gương tiêu biểu cho lối sống đẹp và các hiện tượng cần phê phán có liên quan đến tuổi trẻ.
Trả lời:
(HS tự tìm hiểu và sưu tầm)
- Những tấm gương tiêu biểu cho lối sống đẹp:
+ MC, Youtuber Trần Khánh Vy
+ Chàng trai trẻ Đồng Văn Tuấn cứu người khỏi đám cháy tại Trung Kính, Cầu Giấy.
+ Nguyễn Lê Thảo Anh: người giành huy chương vàng Olympic Hóa học quốc tế năm 2021…
- Các hiện tượng cần phê phán: “giang hồ mạng”, anh hùng bàn phím, đi xe lạng lách đánh võng….