Bài soạn Ngôi kể trong văn tự sự được Đọc Tài Liệu biên soạn với mục đích chính nhằm giúp các em bước đầu nắm được khái niệm cơ bản về ngôi kể và vai trò của ngôi kể trong văn tự sự. Từ đó có thể vận dụng dễ dàng vào thực tế cuộc sống khi kể lại một câu chuyện nào đó.
Với những hướng dẫn chi tiết trả lời câu hỏi sách giáo khoa dưới đây các em không chỉ soạn bài tốt mà còn nắm vững các kiến thức quan trọng của bài học này.
Cùng tham khảo...
Soạn bài Ngôi kể trong văn tự sự
I. Ngôi kể và vai trò của ngôi kể trong văn tự sự
Đọc các đoạn văn sau và trả lời câu hỏi trang 87,88 SGK Ngữ văn 6 tập 1
Đoạn 1
Vua và đình thần chịu thằng bé là thông minh lỗi lạc. Nhưng vua vẫn còn muốn thử một lần nữa. Qua hôm sau, khi hai cha con đang ăn cơm ở công quán, bỗng có sứ nhà vua mang tới một con chim sẻ, với lệnh bắt họ phải dọn thành ba cỗ thức ăn. Em bé nhờ cha lấy cho mình một cái kim may rồi đưa cho sứ giả, bảo:
– Ông cầm lấy cái này về tâu đức vua xin rèn cho tôi thành một con dao để xẻ thịt chim.
Vua nghe nói, từ đó mới phục hẳn.
(Em bé thông minh)
Đoạn 2
Bởi tôi ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực nên tôi chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đôi càng tôi mẫm bóng. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng, muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh tôi, trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi tôi vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã.
(Tô Hoài, Dế mèn phiêu lưu kí)
a) Đoạn 1 được kể theo ngôi nào? Dựa vào dấu hiệu nào để nhận ra điều đó?
b) Đoạn 2 được kể theo ngôi nào? Làm sao nhận ra điều đó?
c) Người xưng tôi trong đoạn 2 là nhân vật (Dế Mèn) hay là tác giả (Tô Hoài)?
d) Trong hai ngôi kể trên, ngôi kể nào có thể kể tự do, không bị hạn chế, còn ngôi kể nào chỉ được kể những gì mình biết và đã trải qua?
đ) Hãy thử đổi ngôi kể trong đoạn 2 thành ngôi kể thứ ba, thay tôi bằng Dế Mèn. Lúc đó em sẽ có một đoạn văn như thế nào?
e) Có thể đổi ngôi kể thứ ba trong đoạn 1 thành ngôi kể thứ nhất, xưng tôi được không? Vì sao?
Trả lời
a) Đoạn (1) kể theo ngôi thứ ba. Vì các nhân vật đều được gọi bằng tên của họ, người kể giấu mình đi.
b) Đoạn (2) kể theo ngôi thứ nhất. Vì người kể là nhân vật xưng “tôi” – Dế Mèn
c) Người kể xưng “tôi” là nhân vật Dế Mèn, không phải tác giả Tô Hoài mặc dù để kể được tác giả đã phải hoá thân vào “tôi”- Dế Mèn
d) Ngôi kể thứ ba ở đoạn văn (1) cho phép người kể tự do hơn trong việc chứng kiến, biết và kể lại mọi chuyện. Ngôi kể thứ nhất (tôi) trong đoạn văn (2) không thể tự do như ngôi kể thứ ba, người kể dưới hình thức nhân xưng “tôi”chỉ kể những gì “tôi”biết, “tôi”chứng kiến, nghĩa là không thể kể những gì mà Dế Mèn không biết.
đ) Lời kể trong đoạn văn (2) mang tính tự truyện, nhân vật tự kể về mình, nếu thay bằng ngôi kể thứ ba sẽ không ảnh hưởng nhiều đến câu chuyện, nhưng sẽ làm giảm đi màu sắc cá thể của câu chuyện. Kể theo ngôi thứ nhất, mọi thứ đều được quan sát, kể lại bằng con mắt của Dế Mèn, in đậm cá tính của Dế Mèn.
e) Không thể đổi ngôi được vì ở ngôi thứ 3 sự việc mới được kể nhiều không hạn chế và rất tự do. Người kể chuyện dường như biết hết và kiểm soát các việc.
II. Soạn bài Ngôi kể trong văn tự sự phần Luyện tập
Bài 1 trang 89 SGK Ngữ văn 6 tập 1
Thay đổi ngôi kể trong đoạn văn sau thành ngôi thứ ba và nhận xét ngôi kể đem lại điều gì mới cho đoạn văn:
Ngày nào cũng vậy, suốt buổi tôi chui vào trong cùng hang, hì hục đào đất để khoét một cái ổ lớn làm thành một cái giường ngủ sang trọng. Rồi cũng lo xa như các cụ già trong họ hàng dế, tôi đào hang sâu sang hai ngả làm những con đường tắt, những cửa sau, những ngách thượng, phòng khi gặp việc nguy hiểm, có thể thoát thân ra lối khác được.
(Tô Hoài, Dế mèn phiêu lưu kí)
Trả lời
Nếu thay đổi ngôi kể từ “tôi” sang ngôi thứ ba – Dế Mèn, câu chuyện sẽ có sắc thái khách quan hơn, như có một người vô hình nào đó lặng lẽ quan sát và kể lại hoạt động của Dế Mèn rồi kể lại như chính chúng ta được chứng kiến câu chuyện vậy.
Bài 2 trang 89 SGK Ngữ văn 6 tập 1
Thay đổi ngôi kể trong đoạn văn sau thành ngôi thứ nhất và nhận xét ngôi kể đem lại điều gì khác cho đoạn văn:
Một cái bóng lẹ làng từ trong vụt ra, rơi xuống mặt bàn. Thanh định thần nhìn rõ: con mèo già của bà chàng, con mèo già vẫn chơi với chàng ngày trước. Con vật nép chân vào mình khẽ phe phẩy cái đuôi, rồi hai mắt ngọc thạch xanh giương lên nhìn người. Thanh mỉm cười lại gần vuốt ve con mèo.
(Thạch Lam, Dưới bóng hoàng lan)
Trả lời
Thay đổi ngôi kể thứ ba (Thanh, chàng) bằng ngôi thứ nhất – “tôi”, sẽ tô đậm thêm sắc thái tình cảm của đoạn văn, nhân vật như trực tiếp bộc bạch cảm xúc của mình.
Bài 3 trang 90 SGK Ngữ văn 6 tập 1
Truyện Cây bút thần kể theo ngôi nào? Vì sao như vậy?
Trả lời
Cũng như các truyện cổ khác, truyện Cây bút thần được kể dưới hình thức ngôi thứ ba, kể như “Người ta kể lại”câu chuyện về em bé tên là Mã Lương. Ngôi kể này phù hợp với đặc trưng của thể loại truyện dân gian ở tính chất truyền miệng tập thể, cộng đồng.
Ở vào thời điểm ra đời của các thể loại truyện kể như truyền thuyết, cổ tích, nhu cầu giãi bày đời sống cá thể, thể hiện sắc thái cá nhân chưa đặt thành vấn đề phải chú trọng nhiều, chuyện được kể không phải từ một người cụ thể nào, có chăng màu sắc chủ quan trong lời kể thì cũng rất mờ nhạt.
Bài 4 trang 90 SGK Ngữ văn 6 tập 1
Vì sao trong các truyện cổ tích, truyền thuyết người ta hay kể chuyện theo ngôi thứ ba mà không kể theo ngôi thứ nhất?
Trả lời
Trong các truyện cổ tích, truyền thuyết người ta hay kể chuyện theo ngôi thứ ba mà không kể theo ngôi thứ nhất vì Người kể là tập thể nhân dân sáng tác truyền từ đời này sang đời khác. Ngôi thứ 3 đảm bảo cho tính bền vững của các sự kiện, lược bỏ những cảm giác riêng lẻ các nhân vật – một yếu tố khó tồn tại trong truyện dân gian.
Bài 5 trang 90 SGK Ngữ văn 6 tập 1
Khi viết thư, em sử dụng ngôi kể nào?
Trả lời
Khi viết thư, người ta thường sử dụng ngôi ngôi kể thứ nhất để xưng với đối tượng nhận thư, đọc thư (ở ngôi thứ hai).
Bài 6 trang 90 SGK Ngữ văn 6 tập 1
Dùng ngôi thứ nhất kể miệng về cảm xúc của em khi nhận được quà tặng của người thân.
Trả lời
Khi kể cần lưu ý:
– Duy trì đại từ xưng hô (người kể xưng tôi).
– Kể lần lượt các chi tiết:
+ Lí do được nhận quà.
+ Món quà đó là gì? Nó giúp ích cho em ra sao?
+ Em đã mừng vui như thế nào khi nhận được món quà đó của người thân?
– Niềm hạnh phúc của em khi được mọi người quan tâm chăm sóc.
– Dùng ngôi thứ nhất để kể.
– Duy trì đại từ xưng hô (người kể xưng tôi).
– Kể lần lượt các chi tiết:
+ Lí do được nhận quà.
+ Món quà đó là gì? Nó giúp ích cho em ra sao?
+ Mừng vui như thế nào khi nhận được món quà đó của người thân?
– Niềm hạnh phúc của em khi được mọi người quan tâm chăm sóc.
Xem thêm:
- Bài trước: Soạn bài Danh từ
- Bài sau: Soạn bài Ông lão đánh cá và con cá vàng
Tóm tắt nội dung lí thuyết về ngôi kể
1. Khái niệm
- Ngôi kể là vị trí giao tiếp mà người kể sử dụng khi kể truyện.
- Có các loại ngôi kể chính:
+ Ngôi kể thứ ba
- Người kể gọi các nhân vật bằng chính tên của chúng (vua, thằng bé, hai cha con, sứ giả, chim sẻ, họ, em bé, cha, mình, sứ nhà vua...)
- Người kể tự giấu mình đi như là không có mặt, nhưng thực ra có mặt ở khắp nơi.
- Kể linh hoạt, tự do những gì diễn ra với nhân vật.
+ Ngôi kể thứ nhất
- Người kể xưng "tôi"
- Người kể có thể trực tiếp kể ra những gì mình nghe, thấy, trải qua, trực tiếp nói ra cảm tưởng, ý nghĩ, tình cảm của mình.
2. Vai trò của ngôi kể trong văn tự sự
- Người kể có thể tự do lựa chọn ngôi kể.
- Khi chọn ngôi kể thứ nhất, có thể “tôi” là tác giả, cũng có thể “tôi” là nhân vật trong truyện tự kể về mình, mang tính chủ quan. Người kể có thể trực tiếp kể ra những gì mình nghe, mình thấy, mình trải qua, có thể trực tiếp nói ra cảm tưởng, ý nghĩ của mình.
- Khi gọi các nhân vật bằng tên gọi của chúng, người kể tự giấu mình đi, tức là kể theo ngôi thứ ba, người ta có thể kể linh hoạt, tự do những gì diễn ra với nhân vật một cách khách quan.
- Có thể đổi ngôi kể thứ nhất thành ngôi kể thứ ba, nhưng khó có thể đổi ngôi kể thứ ba sang ngôi kể thứ nhất.
Ghi nhớ
- Ngôi kể là vị trí giao tiếp mà người kể sử dụng để kể chuyện.
- Khi gọi các nhân vật bằng tên gọi của chúng, người kể tự giấu mình đi, tức là kể theo ngôi thứ ba, người kể kể có thể kể linh hoạt, tự do những gì diễn ra với nhân vật.
- Khi xưng là "tôi" kể theo ngôi thứ nhất, người kể có thể trực tiếp kể ra những gì mình nghe, mình thấy, mình trải qua, có thể trực tiếp nói ra cảm tưởng, ý nghĩ của mình.
- Để kể chuyện cho linh hoạt, thú vị, người kể có thể lựa chọn ngôi kể thích hợp.
- Người kể xưng "tôi" trong tác phẩm không nhất thiết là chính tác giả.
// Trên đây là nội dung chi tiết bài soạn văn Ngôi kể trong văn tự sự do Đọc Tài Liệu biên soạn gửi tới các em. Mong rằng nội dung của bài hướng dẫn soạn văn 6 bài Ngôi kể trong văn tự sự này sẽ giúp các em ôn tập và nắm vững các kiến thức quan trọng của bài học. Chúc các em luôn đạt được những kết quả cao trong học tập.
[ĐỪNG SAO CHÉP] - Bài viết này chúng tôi chia sẻ với mong muốn giúp các bạn tham khảo, góp phần giúp cho bạn có thể tự soạn bài Ngôi kể trong văn tự sự một cách tốt nhất. "Trong cách học, phải lấy tự học làm cố" - Chỉ khi bạn TỰ LÀM mới giúp bạn HIỂU HƠN VỀ BÀI HỌC và LUÔN ĐẠT ĐƯỢC KẾT QUẢ CAO.