Đọc tài liệu sẽ cùng các em trả lời câu hỏi Bài 25: Trao đổi nước và các chất dinh dưỡng ở thực vật thuộc Chủ đề 8: TRAO ĐỔI CHẤT VÀ CHUYỂN HÓA NĂNG LƯỢNG Ở SINH VẬT với tài liệu Giải KHTN lớp 7 Cánh Diều. Nội dung này chắc chắn sẽ giúp các em chuẩn bị bài học trước khi đến lớp tốt nhất.
Giải KHTN lớp 7 Cánh Diều Bài 25 chi tiết
Câu hỏi mở đầu trang 115 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
- Thực vật thu nhận, sử dụng nước và các chất dinh dưỡng như thế nào?
- Thế kỉ XVII, Gian Van Hen – môn (Jan van Helmont) (người Bỉ) đã trồng một cây liễu nhỏ khối lượng ban đầu là 2,25 kg trong một chậu chứa 90 kg đất khô. Chậu đất được bọc kín để không cho bụi vào. Sau 5 năm chỉ tưới nước mưa thì khối lượng cây liễu đã tăng lên tới 76,1 kg, trong khi đất chỉ mất có 0,1 kg. Ông kết luận chất dinh dưỡng để cây lớn lên là nước. Kết luận của ông có đúng không?
Trả lời
- Thực vật thu nhận nước và các chất dinh dưỡng từ rễ cây, sau đó nước và các chất dinh dưỡng theo thân cây đi đến các cơ quan của cây để thực hiện các phản ứng sinh hóa trong cây.
- Kết luận này của ông là sai. Tuy nước chiếm đa số khối lượng nhưng trong đất còn có các chất khoáng cần thiết cho cây, do đo không chỉ nước mà các chất khoáng là các chất dinh dưỡng cho sự lớn lên của cây.
Trao đổi nước và các chất dinh dưỡng
Câu hỏi 1 trang 116 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Quan sát hình 25.2, nêu con đường hấp thụ và vận chuyển nước từ đất vào trong rễ.
Trả lời
Con đường hấp thụ và vận chuyển nước từ đất vào trong rễ:
- Nước và muối khoáng được các tế bào lông hút của rễ hút vào.
- Sau khi được lông hút hấp thụ vào, nước và chất khoáng vào rễ đi theo 2 con đường (đi xuyên qua tế bào chất của tế bào hoặc đi qua khoảng không gian giữa các tế bào) rồi dẫn vào mạch gỗ ở rễ.
Câu hỏi 2 trang 116 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Quan sát hình 25.3 và đọc thông tin, cho biết chất nào được vận chuyển trong mạch gỗ và chất nào được vận chuyển trong mạch rây?
Trả lời
Quá trình vận chuyển các chất trong thân cây diễn ra nhờ mạch gỗ và mạch rây. Mạch gỗ vận chuyển chủ yếu là nước và muối khoáng, ngoài ra còn có các chất hữu cơ (hormone, vitamin, ...) được tổng hợp ở rễ. Mạch rây vận chuyển chủ yếu là chất hữu cơ được tổng hợp ở lá, bên cạnh đó mạch rây còn vận chuyển hormone, vitamin, ATP và một số muối khoáng.
Câu hỏi 3 trang 116 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Cơ quan nào vận chuyển nước trong cây? Cơ quan nào của cây thoát hơi nước ra môi trường ngoài?
Trả lời
- Mạch gỗ vận chuyển nước trong thân cây.
- Khí khổng ở lá cây sẽ là cơ quan chủ yếu thực hiện chức năng thoát hơi nước ra môi trường ngoài.
Câu hỏi 4 trang 117 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Quan sát hình 25.4, mô tả hoạt động đóng, mở khí khổng.
Trả lời
- Hoạt động đóng, mở khí khổng:
+ Khi tế bào khí khổng hút nhiều nước thì khí khổng mở rộng (khe khí khổng mở rộng) làm tăng cường thoát hơi nước.
+ Khi tế bào khí khổng bị mất nước thì khí khổng sẽ đóng lại (khe khí khổng khép lại không hoàn toàn) làm giảm thoát hơi nước.
- Khí khổng của thực vật thường mở khi được chiếu sáng và thiếu carbon dioxide. Tuy nhiên, thực vật cũng có thể chủ động điều tiết đóng, mở khí khổng trong từng điều kiện môi trường.
Tìm hiểu thêm trang 117 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Tìm hiểu ở địa phương những cây nào cần nhiều nước, những cây nào cần ít nước.
Trả lời
- Cây cần nhiều nước là: cây lúa, cây cải, cây rau muống, cây đậu, cây bèo.....
- Cây cần ít nước là: cây kiểng, cây xương rồng, cây lạc, cây bàng, cây thông....
Luyện tập 1 trang 117 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Trình bày sự trao đổi nước và các chất dinh dưỡng ở thực vật.
Trả lời
Trao đổi nước, chất khoáng và chất dinh dưỡng gồm các giai đoạn: hấp thụ nước và chất khoáng ở tế bào lông hút của rễ, vận chuyển ở thân, thoát hơi nước ở lá.
- Hấp thụ nước và chất khoáng ở tế bào lông hút của rễ: Nước và muối khoáng từ đất được rễ hấp thụ vào mạch gỗ nhờ lông hút, sau đó vào mạch gỗ của rễ thông qua hai con đường là con đường gian bào và con đường tế bào chất.
- Vận chuyển ở thân: Vận chuyển nước, chất khoáng từ rễ lên lá cây theo mạch gỗ (dòng đi lên) và vận chuyển các chất hữu cơ từ lá cây đến các cơ quan theo mạch rây (dòng đi xuống).
- Thoát hơi nước ở lá: Quá trình thoát hơi nước ở lá được điều chỉnh nhờ hoạt động đóng, mở của khí khổng:
+ Khi no nước, thành mỏng của tế bào khí khổng căng ra làm cho thành dày cong theo → khí khổng mở.
+ Khi mất nước, thành mỏng hết căng và thành dày duỗi thẳng → khí khổng đóng lại. Khí khổng không bao giờ đóng hoàn toàn.
Luyện tập 2 trang 117 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Ghép mỗi cấu trúc (ở cột I) với chức năng (ở cột II) cho phù hợp.
Trả lời
1 – b: Khí khổng là nơi diễn ra quá trình thoát hơi nước.
2 – d: Mạch gỗ có chức năng vận chuyển nước và muối khoáng.
3 – a: Lông hút thực hiện chức năng hút nước và khoáng.
4 – c: Mạch rây có chức năng vận chuyển chất hữu cơ.
Vận dụng 1 trang 117 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Vì sao những buổi trưa hè, nếu ta đứng dưới bóng cây to thì lại thấy mát hơn khi đứng dưới mái che?
Trả lời
Những buổi trưa hè nếu ta đứng dưới bóng cây to thì lại thấy mát hơn khi đứng ngoài bóng cây vì:
- Tán lá đã hấp thu nhiệt độ cao nên làm nhiệt độ giảm xuống.
- Ngoài ra, lá cây thực hiện quá trình quang hợp giải phóng ra oxygen và hơi nước làm cho không khí thay đổi giúp ta cảm thấy mát và dễ chịu hơn.
Vận dụng 2 trang 117 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Vì sao vào những ngày nóng của mùa hè cần tưới nước nhiều hơn cho cây trồng?
Trả lời
Vào mùa hè, nhiệt độ trong không khí tăng, làm các tế bào lá tăng thoát hơi nước để làm hạ nhiệt độ trong không khí, mà lượng nước cây hút vào bị mất đi qua quá trình thoát hơi nước ở lá chiếm đến 98%, do đó vào những ngày mùa hè nóng bức người ta thường tưới nước nhiều hơn cho cây trồng để cung cấp đủ lượng nước cho hoạt động của cây.
Thí nghiệm vận chuyển nước ở thân cây, thoát hơi nước ở lá cây
Thí nghiệm vận chuyển nước ở thân cây
- Mô tả hiện tượng thay đổi màu sắc của lá cần tây mà em quan sát được.
- Mô tả kết quả quan sát lát cắt ngang hai cuống lá cần tây. Từ thí nghiệm em rút ra kết luận gì?
- Báo cáo kết quả
Trả lời
- Lá cây cần tây ở cốc A chuyển sang màu đỏ. Lá cây cần tây ở cốc B chuyển sang màu xanh.
- Kết quả: Quan sát lát cắt ngang hai cuống lá cần tây, thấy rằng phần mạch gỗ của cuống lá chuyển sang màu sắc tương tự màu nước trong cốc. → Kết luận rút ra: Mạch gỗ tham gia vận chuyển nước trong thân cây.
- Báo cáo:
BÁO CÁO KẾT QUẢ THÍ NGHIỆM
Ngày ... tháng ... năm ...
Tên thí nghiệm: Vận chuyển nước ở thân cây.
Tên nhóm: Nhóm 1
1. Mục đích thí nghiệm
- Xác định bộ phận thực hiện việc vận chuyển nước trong cây.
2. Chuẩn bị thí nghiệm
• Mẫu vật: hai cây cần tây.
• Dụng cụ, hóa chất: hai cốc thủy tinh, nước sạch, dao nhỏ hoặc kéo, hai lọ phẩm màu khác nhau (màu xanh và màu đỏ).
3. Các bước tiến hành
- Bước 1. Cắt và cắm hai cuống cần tây có lá vào hai cốc nước màu:
- Cốc A: nước có pha màu đỏ.
- Cốc B: nước có pha màu xanh.
Đặt cả hai cốc ra chỗ thoáng gió. Quan sát sự chuyển màu của lá cần tây ở mỗi cốc sau 30 – 60 phút.
- Bước 2. Dùng dao cắt ngang hai cuống lá cần tây thí nghiệm. Quan sát lát cắt ngang bằng kính lúp.
4. Giải thích thí nghiệm
- Cốc A có màu đỏ, khi cắm cây cần tây trong cốc A, mạch gỗ vận chuyển nước có màu đỏ lên thân cây và lên lá khiến cho mạch gỗ trong thân và phần lá chuyển dần sang màu đỏ.
- Cốc B có màu xanh, khi cắm cây cần tây trong cốc B, mạch gỗ vận chuyển nước có màu xanh lên thân cây và lên lá khiến cho mạch gỗ trong thân và phần lá chuyển dần sang màu xanh.
5. Kết luận
- Mạch gỗ tham gia vận chuyển nước trong thân cây.
Thí nghiệm chứng minh lá thoát hơi nước
BÁO CÁO KẾT QUẢ THÍ NGHIỆM
Ngày ... tháng ... năm ...
Tên thí nghiệm: Chứng minh lá thoát hơi nước.
Tên nhóm: Nhóm 1
1. Mục đích thí nghiệm
- Chứng minh lá có quá trình thoát hơi nước.
2. Chuẩn bị thí nghiệm
- Mẫu vật: hai cây nhỏ còn nguyên thân, lá, rễ, cùng loài, cùng kích cỡ.
- Dụng cụ, hóa chất: hai bình tam giác có nước, dầu ăn, kéo, cân thăng bằng và các quả cân.
3. Các bước tiến hành
- Bước 1. Đối với bình A, cho vào một cây có rễ, thân, lá. Rót dầu vào bình sau khi cắm cây.
- Bước 2. Đối với bình B, cắt hết lá cây rồi cắm vào bình. Rót dầu vào bình sau khi cắm cây.
- Bước 3. Đặt cả hai bình tam giác lên bàn cân sao cho cân thăng bằng. Quan sát hiện tượng xảy ra sau 1 giờ.
4. Giải thích thí nghiệm
- Hiện tượng: Cán cân thăng bằng lệch dần sang phía bình B.
- Giải thích thí nghiệm:
+ Bình A có lá, lá cây thoát hơi nước, làm lượng nước trong bình A giảm đi. Do đó, bình A nhẹ dần đi.
+ Bình B không có lá nên hầu như không diễn ra quá trình thoát hơi nước, làm lượng nước trong bình B hầu như không bị mất đi. Do đó, bình B hầu như vẫn giữ được khối lượng.
5. Kết luận
- Lá cây thực hiện quá trình thoát hơi nước.
- Quá trình thoát hơi nước của lá thúc đẩy quá trình hút nước của rễ.
Một số yếu tố ảnh hưởng đến trao đổi nước và các chất dinh dưỡng ở thực vật
Câu hỏi 5 trang 120 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Ánh sáng ảnh hưởng như thế nào đến trao đổi nước và dinh dưỡng của cây?
Trả lời
Ánh sáng ảnh hưởng đến quá trình hấp thụ nước và muối khoáng ở thực vật và thoát hơi nước ở cây vì ánh sáng liên quan chặt chẽ với quá trình quang hợp. Khi quang hợp mạnh, thực vật hút nhiều nước và muối khoáng (chứa chủ yếu các nguyên tố như N, P, K, Ca, Mg, Fe, K, Na,...) và cường độ thoát hơi nước cũng tăng lên.
Câu hỏi 6 trang 120 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Nhiệt độ ảnh hưởng như thế nào đến trao đổi nước và các chất dinh dưỡng của cây?
Trả lời
- Nhiệt độ của đất ảnh hưởng lớn đến trao đổi nước và các chất dinh dưỡng của cây.
- Nhiệt độ không khí ảnh hưởng đến quá trình thoát hơi nước ở lá cây. Ban ngày trời nắng, nhiệt độ tăng cao, cây thoát hơi nước mạnh giữ cho cây không bị đốt nóng. Khi đó, quá trình hút nước và muối khoáng của rễ cây sẽ tăng.
Luyện tập 3 trang 120 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Lấy ví dụ về ảnh hưởng của các yếu tố môi trường tới trao đổi nước và các chất dinh dưỡng của cây trồng.
Trả lời
Ví dụ về ảnh hưởng của các yếu tố môi trường tới trao đổi nước và các chất dinh dưỡng của cây trồng:
- Vào mùa hè, cây thoát hơi nước nhiều hơn, rễ cây hút nhiều nước và dinh dưỡng hơn.
- Vào buổi tối, cây không quang hợp nên cây không thoát hơi nước nhiều, tốc độ hút nước của rễ cũng giảm xuống.
- Khi cây bị ngập úng, sau một thời gian cây bị chết do rễ không lấy được các chất cần thiết, sự trao đổi nước và dinh dưỡng của cây trồng bị ức chế.
Vận dụng 3 trang 120 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Nêu một số biện pháp làm cho đất tơi xốp, thoáng khí thuận lợi cho quá trình hút nước và chất khoáng ở cây.
Trả lời
Một số biện pháp làm cho đất tơi xốp, thoáng khí:
- Cày xới đất, làm cỏ, sục bùn,…
- Bổ sung nguồn phân hữu cơ cho đất.
- Nếu đất bị ngập úng phải tháo nước rồi mới tiến hành cày xới, bổ sung phân hữu cơ, …
Vận dụng hiểu biết trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng vào thực tiễn.
Câu hỏi 7 trang 120 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Thế nào là cân bằng nước của cây trồng?
Trả lời
Cân bằng nước của cây trồng là sự cân bằng giữa hấp thụ, sử dụng và thoát hơi nước của cây.
Câu hỏi 8 trang 120 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Khi nào cần tưới nước cho cây? Cần tưới với lượng nước và cách tưới như thế nào để cây sinh trưởng phát triển tốt?
Trả lời
- Cần tưới nước cho cây khi cây cần.
- Cách tưới nước: Căn cứ vào từng loài cây, thời điểm sinh trưởng và nhu cầu nước của cây cũng như là loại đất, điều kiện môi trường để tưới đủ lượng nước cho cây và tưới đúng cách.
Câu hỏi 9 trang 121 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Quan sát hình 25.10, nêu nguyên tắc bón phân hợp lí cho cây trồng?
Trả lời
Nguyên tắc bón phân hợp lí:
- Bón đúng loại phân, đúng đối tượng, đúng cách.
- Bón phân cân đối, đúng lúc, đúng liều lượng, đúng thời tiết, mùa vụ.
Vận dụng 4 trang 121 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Cho ví dụ về bón phân hợp lí trong trồng lúa nước?
Trả lời
Ví dụ về bón phân hợp lí trong trồng lúa nước:
- Bón lót cho lúa trước khi cấy: bón phân chuồng, phân bón bổ sung N, P, K với lượng khoảng 15 – 20 kg/sào.
- Bón thúc cho lúa thời kì đẻ nhánh (sau cấy 7 – 10 ngày): bổ sung phân đạm với 10 – 15 kg/sào.
- Bón thúc cho lúa thời kì đón đòng và nuôi hạt: bổ sung phân đạm và kali lượng khoảng 7 – 10 kg/sào.
Vận dụng 5 trang 121 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Trồng và chăm sóc cây cảnh để trong nhà thì cần tưới nước và bón phân thế nào cho hợp lí?Trồng và chăm sóc cây cảnh để trong nhà thì cần tưới nước và bón phân thế nào cho hợp lí?
Trả lời
- Tưới nước: Cây cảnh để trong nhà thường là cây ưa ánh sáng yếu, nên không cần tưới quá nhiều nước, mùa hè nên phun ẩm 1 – 2 lần trong ngày (tùy từng loài cây).
- Bón phân: Bón ít hàm lượng nhưng chia ra nhiều lần bón khác nhau để tránh gây hiện tượng “cháy” phân. Bón phân tốt nhất là nửa tháng 1 lần.
Chúc các em học tốt với tài liệu Giải khoa học tự nhiên 7 Cánh Diều trên đây!