Đọc tài liệu sẽ cùng các em trả lời câu hỏi Bài 14: Nam châm thuộc Chủ đề 7: TÍNH CHẤT TỪ CỦA CHẤT với tài liệu Giải KHTN lớp 7 Cánh Diều. Nội dung này chắc chắn sẽ giúp các em chuẩn bị bài học trước khi đến lớp tốt nhất.
Giải KHTN lớp 7 Cánh Diều Bài 14 chi tiết
Câu hỏi mở đầu trang 76 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Cách đây hơn hai nghìn năm, người Hy Lạp đã biết đến những viên đá màu đen có khả năng hút sắt (hình 14.1). Chúng được gọi là nam châm hay còn được gọi là đá dẫn đường, vì chúng có thể được dùng để xác định phương hướng.
Ngày nay, nam châm được dùng rất phổ biến từ các vật dụng thông thường như bộ phận giữ cánh cửa, kim la bàn, … cho đến các thiết bị hiện đại trong khoa học kĩ thuật.
Nam châm có tính chất gì mà chúng lại được sử dụng nhiều như thế?
Trả lời
Nam châm có tính chất từ. Nam châm có thể hút hoặc đẩy các nam châm khác, có thể hút các vật làm bằng vật liệu từ.
Sự định hướng của thanh nam châm
Thực hành 1 trang 76 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Treo một thanh nam châm bằng một đoạn dây mảnh vào một giá đỡ, sao cho thanh nam châm không chịu lực tác dụng của gió, của nam châm hay vật bằng sắt khác,… (hình 14.2)
+ Khi thanh nam châm đã nằm yên, ghi lại hướng trục dài của nó.
+ Xoay thanh nam châm lệch khỏi hướng vừa xác định, buông tay. Khi thanh nam châm đã nằm yên trở lại, hãy xác định xem nó có nằm theo hướng như lúc ban đầu nữa không.
+ So sánh kết quả của em với kết quả của nhóm bạn khác.
+ Rút ra kết luận về sự định hướng của thanh nam châm tự do.
Trả lời
+ Khi thanh nam châm đã nằm yên, hướng trục dài nằm theo phương nam bắc địa lí.
+ Xoay thanh nam châm lệch khỏi hướng vừa xác định, buông tay. Khi thanh nam châm đã nằm yên trở lại, nó có nằm theo hướng như lúc ban đầu.
⇒ Kết luận: Khi được để tự do, thanh nam châm nằm dọc theo hướng nam bắc.
Câu hỏi 1 trang 76 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Trong thí nghiệm ở hình 14.2, treo thanh nam châm gần một nam châm khác thì ảnh hưởng đến kết quả thí nghiệm như thế nào?
Trả lời
Thanh nam châm bị lệch khỏi hướng ban đầu vì hai thanh nam châm này có thể hút hoặc đẩy nhau.
Nam châm tác dụng lên vật làm từ các vật liệu khác nhau
Luyện tập 1 trang 77 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Cho một kim nam châm có thể quay dễ dàng trên giá đỡ (hình 14.4). Hãy tiến hành thí nghiệm để xác định khi được tự do, kim nam châm này định hướng như thế nào?
Trả lời
Khi được tự do, kim nam châm này nằm dọc theo hướng địa lí nam bắc. Cực từ bắc của nam châm hướng về phía cực Bắc của Trái Đất, cực từ nam của nam châm hướng về phía cực Nam của Trái Đất.
Luyện tập 2 trang 77 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Có hai thanh nam châm giống hệt nhau, ở thanh A có kí hiệu chỉ rõ tên các cực từ, ở thanh B chưa có tên các cực từ. Làm thế nào để biết tên các cực từ ở thanh nam châm B?
Trả lời
Lần lượt đưa từ cực Bắc của nam châm A lại gần hai từ cực của nam châm B. Thì:
+ Đầu bị nam châm A hút, là cực từ Nam của nam châm B.
+ Đầu bị nam châm A đẩy, là cực từ Bắc của nam châm B.
Thực hành 2 trang 77 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Treo thanh nam châm A vào giá đỡ bằng một đoạn dây mảnh.
+ Khi thanh nam châm A đã nằm yên, đưa cực từ bắc của thanh nam châm B lại gần cực bắc của thanh nam châm A. Quan sát xem cực từ này hút hay đẩy nhau.
+ Làm tương tự cho cực từ nam của thanh nam châm A.
Trả lời
+ Cực từ bắc của thanh nam châm B đẩy cực từ bắc của thanh nam châm A.
+ Cực từ bắc của thanh nam châm B hút cực từ nam của thanh nam châm A.
Kết luận:
Hai nam châm đặt gần nhau, 2 cực cùng tên thì đẩy nhau, 2 cực khác tên thì hút nhau.
Thực hành 3 trang 78 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Dụng cụ
Một thanh nam châm và các vật làm bằng đồng, nhôm, sắt, nhựa, thủy tinh, gỗ, …
Tiến hành
+ Lần lượt đưa các cực từ của thanh nam châm lại gần mỗi vật nói trên.
+ Ghi các kết quả thí nghiệm vào bảng.
+ Rút ra kết luận.
Trả lời
+ Nam châm hút vật làm bằng sắt.
+ Nam châm không hút các vật làm bằng đồng, nhôm, nhựa, thủy tinh, gỗ.
Kết luận:
- Nam châm hút được các các vật được làm từ vật liệu từ (sắt, thép, cobalt, …)
- Nam châm không hút các vật không thuộc vật liệu từ (đồng, nhôm, …)
Câu hỏi Tìm hiểu thêm trang 78 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Tại các cực từ, nam châm tác dụng mạnh nhất lên vật liệu từ hoặc lên nam châm.
Có hai thanh giống hệt nhau, một thanh là nam châm, một thanh là sắt. Không dùng thêm dụng cụ nào khác, làm thế nào để xác định được thanh nào là nam châm, thanh nào là sắt?
Trả lời
Đặt hai thanh vuông góc với nhau, di chuyển một thanh dần dần từ đầu thanh vào giữa thanh kia, nếu:
+ Lực hút giữa hai thanh không đổi thì thanh di chuyển là nam châm.
+ Lực hút giữa hai thanh thay đổi thì thanh di chuyển là thanh sắt.
Vận dụng trang 78 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Một hỗn hợp có chứa nickel, sắt hoặc cobalt. Em có thể sử dụng nam châm để tách nickel, sắt hoặc cobalt ra khỏi hỗn hợp này không? Tại sao?, sắt hoặc cobalt ra khỏi hỗn hợp này không? Tại sao?
Trả lời
Không thể tách được. Vì các chất này đều thuộc nhóm vật liệu từ, nam châm đều hút các chất này rất mạnh.
Chúc các em học tốt với tài liệu Giải khoa học tự nhiên 7 Cánh Diều trên đây!