Đọc tài liệu sẽ cùng các em trả lời câu hỏi BÀI 1: NGUYÊN TỬ thuộc Chủ đề 1: Nguyên tử, nguyên tố hóa học với tài liệu Giải KHTN lớp 7 Cánh Diều. Nội dung này chắc chắn sẽ giúp các em chuẩn bị bài học trước khi đến lớp tốt nhất.
Mở đầu
Câu hỏi trang 10 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Khoảng năm 440 trước Công Nguyên, nhà triết học Hy Lạp, Đê-mô-crit (Democritus) cho rằng: nếu chia nhỏ nhiều lần một đồng tiền vàng cho đến khi “không thể phân chia được nữa”, thì sẽ được một loại hạt gọi là nguyên tử. (“Nguyên tử” trong tiếng Hy Lạp là atomos, nghĩa là “không chia nhỏ hơn được nữa”). Vậy nguyên tử có phải là hạt nhỏ nhất không?
Trả lời
Nguyên tử không phải là hạt nhỏ nhất. Trong nguyên tử còn có các hạt: electron, proton, neutron
Nguyên tử là gì?
Câu hỏi 1 trang 10 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Hãy cho biết nguyên tử là gì.
Trả lời
Nguyên tử là những hạt cực kì nhỏ bé, không mang điện, cấu tạo nên chất.
Câu hỏi 2 trang 10 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Kể tên hai chất có chứa nguyên tử oxygen
Trả lời
Hai chất có chứa nguyên tử oxygen là:
+ Khí oxygen được cấu tạo từ nguyên tử oxygen
+ Nước được tạo nên từ các nguyên tử hydrogen và oxygen.
Cấu tạo nguyên tử
Câu hỏi 1 trang 11 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Trong các hạt cấu tạo nên nguyên tử:
a) Hạt nào mang điện tích âm?
b) Hạt nào mang điện tích dương?
c) Hạt nào không mang điện?
Trả lời
Trong các hạt cấu tạo nên nguyên tử:
a) Hạt electron (e) mang điện tích âm
b) Hạt proton (p) mang điện tích dương
c) Hạt neutron (n) không mang điện
Câu hỏi 2 trang 11 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Quan sát hình 1.3 và hoàn thành thông tin chú thích các thành phần trong cấu tạo nguyên tử lithium.
Trả lời
(1) Electron
(2) Hạt nhân
(3) Proton
(4) Neutron
Câu hỏi 3 trang 11 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Hoàn thành thông tin trong bảng sau:
Trả lời
- Hydrogen có số proton = 1 => Số electron = 1 và điện tích hạt nhân = +1
- Carbon có số electron = 6 => Số proton = 6 => Điện tích hạt nhân = +6
- Nhôm có số proton = 13 => Số electron = 13 và điện tích hạt nhân = +13
Hoàn thành bảng
| Nguyên tử | Số proton | Số neutron | Số electron | Điện tích hạt nhân |
| Hydrogen | 1 | 0 | 1 | +1 |
| Carbon | 6 | 6 | 6 | +6 |
| Phosphorus | 15 | 16 | 15 | +15 |
Câu hỏi 1 trang 12 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Aluminium là kim loại có nhiều ứng dụng trong thực tiễn, được dùng làm dây dẫn điện, chế tạo các thiết bị, máy móc trong công nghiệp và nhiều đồ dùng sinh hoạt. Cho biết tổng số hạt trong hạt nhân nguyên tử aluminium là 27, số đơn vị điện tích hạt nhân là 13. Nêu cách tính số hạt mỗi loại trong nguyên tử aluminium và cho biết điện tích hạt nhân của aluminium.
Trả lời
Số đơn vị điện tích hạt nhân = Số proton = Số electron = 13
Số hạt trong hạt nhân nguyên tử = số proton + số neutron
⇒ 27 = 13 + số neutron
⇒ số neutron = 27 - 13 = 14.
Aluminium có 13 proton ⇒ Điện tích hạt nhân của aluminium: +13.
Câu hỏi 2 trang 12 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Điện tích của nguyên tử helium bằng bao nhiêu?
Tổng điện tích trong nguyên tử helium bằng 0. Ta nói nguyên tử không mang điện hay trung hòa về điện.
Cho biết nguyên tử sulfur (lưu huỳnh) có 16 electron. Hỏi nguyên tử sulfur có bao nhiêu proton? Hãy chứng minh nguyên tử sulfur trung hòa về điện.
Trả lời
- Vì trong nguyên tử, số electron = số proton
=> Số proton trong nguyên tử lưu huỳnh = 16
- Xét nguyên tử lưu huỳnh, ta có:
+ 16 proton, mỗi proton có điện tích +1 => Tổng số điện tích: +12
+ Neutron không mang điện => Tổng số điện tích: 0
+ 16 eletron, mỗi electronn có điện tích -1 => Tổng số điện tích: -12
=> Tổng điện tích của nguyên tử lưu huỳnh = (+12) + 0 + (-12) = 0
=> Nguyên tử lưu huỳnh trung hòa về điện
Sự chuyển động của electron trong nguyên tử
Câu hỏi 3 trang 12 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Quan sát hình 1.4, hãy cho biết nguyên tử sodium có bao nhiêu lớp electron. Mỗi lớp có bao nhiêu electron?
Trả lời
Nguyên tử sodium có 3 lớp electron.
- Lớp thứ nhất (lớp trong cùng) có 2 electron.
- Lớp thứ hai có 8 electron.
- Lớp thứ ba có 1 electron.
Câu hỏi 1 trang 13 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Nguyên tử nitrogen và silicon có số electron lần lượt là 7 và 14. Hãy cho biết nguyên tử nitrogen và silicon có bao nhiêu lớp electron và có bao nhiêu electron ở lớp ngoài cùng.
Trả lời
- Xét nguyên tử nitrogen có 7 electron: được phân bố thành 2 lớp electron, lớp thứ nhất có 2 electron, lớp thứ 2 có 5 electron
=> Ta nói nguyên tử nitrogen có 5 electron ở lớp ngoài cùng
- Xét nguyên tử silicon có 14 electron được phân bố thành 3 lớp electron, lớp thứ nhất có 2 electron, lớp thứ 2 có 8 electron, lớp thứ 3 có 4 electron
=> Ta nói nguyên tử silicon có 4 electron ở lớp ngoài cùng
Câu hỏi 2 trang 13 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Quan sát hình vẽ mô tả cấu tạo nguyên tử carbon và aluminium (hình 1.5), hãy cho biết mỗi nguyên tử đó có bao nhiêu lớp electron và số electron trên mỗi lớp electron đó.
Trả lời
- Xét hình 1.5a (nguyên tử carbon) ta có:
+ Có 2 vòng tròn => Nguyên tử carbon có 2 lớp electron
+ Vòng tròn thứ nhất có 2 chấm xanh => Lớp thứ nhất có 2 electron
+ Vòng tròn thứ 2 có 4 chấm xanh => Lớp thứ 2 có 4 electron
- Xét hình 1.5b (nguyên tử nhôm) ta có:
+ Có 3 vòng tròn => Nguyên tử nhôm có 3 lớp electron
+ Vòng tròn thứ nhất có 2 chấm xanh => Lớp thứ nhất có 2 electron
+ Vòng tròn thứ 2 có 8 chấm xanh => Lớp thứ 2 có 8 electron
+ Vòng tròn thứ 3 có 3 chấm xanh => Lớp thứ 3 có 3 electron
Khối lượng nguyên tử
Câu hỏi 3 trang 13 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Trong ba loại hạt tạo nên nguyên tử, hạt nào có khối lượng nhỏ nhất?
Trả lời
- Proton và neutron đều có khối lượng xấp xỉ bằng 1 amu.
- Khối lượng của electron là 0,00055 amu.
⇒ Hạt electron có khối lượng nhỏ nhất.
Câu hỏi 4 trang 13 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Khối lượng của nguyên tử được tính bằng đơn vị nào?
Trả lời
Khối lượng của nguyên tử được tính bằng đơn vị khối lượng nguyên tử, kí hiệu là amu (atomic mass unit).
1 amu = 1,6605.10^{-24} g.
Câu hỏi 5 trang 13 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Quan sát hình 1.5 hãy cho biết:
a) Số proton, neutron, electron trong mỗi nguyên tử carbon và aluminium.
b) Khối lượng nguyên tử của carbon và aluminium.
Trả lời
a) Trong nguyên tử carbon có 6 proton; 6 neutron; 6 electron.
Trong nguyên tử aluminium có 13 proton; 14 neutron; 13 electron.
b) Chú ý: Khối lượng của electron nhỏ hơn nhiều lần so với khối lượng của proton và neutron nên có thể coi khối lượng nguyên tử bằng khối lượng hạt nhân.
- Trong nguyên tử carbon có 6 proton; 6 neutron nên khối lượng của một nguyên tử carbon là: 6.1 + 6.1 = 12 (amu)
- Trong nguyên tử aluminium có 13 proton; 14 neutron nên khối lượng của một nguyên tử aluminium là: 13.1 + 14.1 = 27 (amu)
Câu hỏi 1 trang 14 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Hoàn thành thông tin còn thiếu trong bảng sau:
Trả lời
| Hạt trong nguyên tử | Khối lượng (amu) | Điện tích | Vị trí trong nguyên tử |
| Proton | 1 | +1 | Hạt nhân |
| Neutron | 1 | 0 | Hạt nhân |
| Electron | 0,00055 | -1 | Vỏ |
Câu hỏi 2 trang 14 SGK KHTN lớp 7 Cánh Diều
Ruột bút chì thường được làm từ than chì và đất sét. Than chì được cấu tạo từ các nguyên tử carbon.
a) Hãy ghi chú thích tên các hạt tương ứng trong hình vẽ mô tả cấu tạo nguyên tử carbon.
b) Em hãy tìm hiểu ý nghĩa của các kí hiệu HB, 2B và 6B được ghi trên một số loại bút chì.
Trả lời
a) Trong hình vẽ mô tả cấu tạo nguyên tử carbon:
- Quả cầu màu đỏ: Proton
- Quả cầu màu xanh lá cây: Neutron
- Quả cầu màu xanh da trời: Electron
b) “B” là loại bút chì mềm, “H” là loại bút chì rắn
Chúc các em học tốt với tài liệu Giải khoa học tự nhiên 7 Cánh Diều trên đây!