Đề cương ôn tập Ngữ văn lớp 9 học kì 2 2019 dưới đây là tài liệu giúp các em ôn thi học kì bài Những ngôi sao xa xôi để có thể hoàn thành tốt nhất bài thi của mình trong kì thi học kì.
Đề cương môn Ngữ văn 9 hk2 bài Những ngôi sao xa xôi
I. Kiến thức cơ bản
a. Tác giả Lê Minh Khuê
- Lê Minh Khuê sinh 1949 quê ở Thanh Hoá.
- Từng là thanh niên xung phong tuyến đường Trường Sơn đánh Mĩ
- Nhà văn nữ chuyên viết truyện ngắn, vois ngòi bít miêu tả tâm lý nhân vật sắc sảo và tinh tế..
- Viết văn vào đầu những năm 70 của thế kỉ XX.
- Đề tài chủ yếu
- Trước 1975: Cuộc sống chiến đấu của tuổi trẻ trên tuyến đường trường Sơn
- Sau 1975: Bám sát vào những biến chuyển trong đời sống con người.
b. Tác phẩm
- Hoàn cảnh sáng tác: Được sáng tác năm 1971, lúc cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước đang diễn ra vô cùng gay go, ác liệt.
- Xuất xứ: Trích trong tập truyện ngắn có cùng nhan đề "Những ngôi sao xa xôi" (NXB Kim Đồng)
- Mạch truyện: phát triển theo dòng ý nghĩ, cảm xúc nhân vật đan xen hiện tại và quá khứ.
- Chủ đề: Ca ngợi tinh thần yêu nước của dân tộc mà đặc biệt là những tấm gương nữ anh hùng.
- Thể loại: truyện ngắn
- Phương thức biểu đạt: Tự sự, miêu tả, biểu cảm và nghị luận.
- Ngôi kể và người kể
- Ngôi kể 1: "tôi", Nhân vật chính của truyện.
- Người kể: Phương Định
→ Tạo thuận lợi để tác giả miêu tả nội tâm, cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật.
- Tóm tắt văn bản
- Truyện kể về ba nữ thanh niên xung phong Nho, Thao và Phương Định làm thành một tổ trinh sát mặt được tại một trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn. Nhiệm vụ của họ là quan sát địch ném bom, đo khối lượng đất đá phải san lấp, đánh dấu các quả bom chưa nổ và phá bom. Công việc hết sức nguy hiểm nhưng họ đều có những niềm vui hồn nhiên của tuổi trẻ, những phút giây thanh thản và mơ mộng. Họ yêu thích công việc, yêu thích những người đồng đội của mình.
- Trong một lần phá bom, Nho bị thương; Thao và Phương Định hết lòng chăm sóc.
- Một cơn mưa đá bất chợt rơi trên cao điểm khiến ba cô hết sức vui thích. Phương Định ngồi nhớ về thành phố quê nhà.
- Bố cục: 3 phần
- Phần 1 (Từ đầu...."ngôi sao trên mũ"): Hoàn cảnh sống, làm việc của tổ trinh sát
- Phần 2 (Tiếp...."chị Thao bảo"): Một trận phá bom, Nho bị thương
- Phần 3 (Còn lại): Mưa đá trên cao điểm.
- Tên tác phẩm mang ý nghĩa ẩn dụ: "Ngôi sao xa xôi" chính là những nữ thanh niên hồn nhiên, quả cảm.
c. Ý nghĩa văn bản: Truyện ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn của ba cô gái thanh niên xung phong trong hoàn cảnh chiến tranh ác liệt
d. Giá trị nội dung
- Họ đều trẻ, có tinh thần trách nhiệm trong công việc
- Có lòng dũng cảm, không sợ hy sinh
- Tình đồng đối gắn bó
- Dễ xúc động, nhiều mộng mơ
e. Giá trị nghệ thuật
- Sử dụng phương thức trần thuật, với ngôi kể thứ nhất, lựa chọn nhân vật người kể chuyện đồng thời là nhân vật trong truyện.
- Nghệ thuật khắc hoạ nhân vật đặc sắc bằng miêu tả tâm lí và ngôn ngữ nhân vật.
- Có lời trần thuật, lời đối thoại tự nhiên, phù hợp với nhân vật kể chuyện.
- Câu văn ngắn, nhịp nhanh, hình ảnh so sánh được sử dụng nhiều
Tham khảo: Soạn bài những ngôi sao xa xôi
II. Phân tích tác phẩm
a. Hoàn cảnh sống, công việc và tính cách của tổ trinh sát
* Hoàn cảnh sống và chiến đấu
- Địa điểm: Họ ở trên một cao điểm, giữa một vùng trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn.
- Không gian sống và làm việc
- Nơi làm việc: Mặt đường
- Nơi sống: Trong hang đá
- Hoàn cảnh sống và chiến đấu
1. Nơi làm việc
*/ Không gian
+/ Con đường:
++/ Bị đánh lở loét, màu đất đỏ, trắng lẫn lộn
++/ Dẫn đi đến đâu đó, xa
++/ Chỉ có:
- Thân cây bị tước khô cháy
- Những tảng đá to
- Thùng xăng méo mó.
+/ Âm thanh
++/ Bom nổ chậm, vắng lặng sau khi hết nổ.
++/ Máy bay ầm ì
→ Không gian rộng lớn, bao trùm sự căng thẳng, ngột ngạc, ác liệt, nguy hiểm, đe dọa sự sống
2. Nơi nghỉ ngơi
+/ Ở trong một cái hang dưới chân cao điểm
++/ Cảnh vật ẩm ướt
++/ Không khí mát lạnh, yên tĩnh
++/ Nơi ăn kẹo, uống nước
- Uống nước suối pha đường
++/ Nằm dài trên nền ẩm
++/ Nghe nhạc mơ mộng
→ Không gian nhỏ bé, êm diệu, bình yên và thơ mộng.
*/ Công việc
+/ Nhiệm vụ
++/ Quan trọng, hiểm nguy, đối mặt với cái chết
++/ Dũng cảm, bĩnh tĩnh, không quản ngại khó khăn
++/ Cụ thể:
***/ Chạy trên cao điểm
***/ Đếm bom
***/ Phá bom
***/ Đo khối lượng đất đá.
***/ Khó khăn của công việc:
- Bị bom vùi luôn.
- Khi bò trên cao điểm về chỉ thấy hai con mắt lấp lánh cười.
- Chạy trên cao điểm cả ban ngày.
- Nhận xét chung
- Nghệ thuật đối lập: Hang đá (nơi bảo toàn sự sống) >
- Câu văn ngắn, miêu tả thực
⇒ Hoàn cảnh sống của các cô gái gian khổ, khó khăn, luôn đối mặt với nguy hiểm và ác liệt.
=> Hiện thực chiến tranh chống Mĩ ở Trường Sơn rất ác liệt, nguy hiểm và gian nan. Đó cũng là hiện thực của cuộc sống những nữ thanh niên xung phong trên tuyến đường đó.
* Vẻ đẹp của 3 cô gái thanh niên xung phong
- Nét chung:
+/ Là những cô gái trẻ đến từ Hà Nội
+/ Tình nguyện vào chiến trường, gắn kết thành gia đình → Thương nhau như ruột thịt.
+/ Dễ vui và cũng dễ trầm tư, nhiều mơ ước
+/ Thích làm đẹp cho cuộc sống của mình ngay trên chiến trường
- Nho: Thích thêu thùa
- Chị Thao: Chăm chép bài hát
- Phương Định: Thích ngắm mình trong gương và ngồi bó gối, mơ mộng rồi hát
+/ Là thanh niên xung phong: Ba cô gái thể hiện
- Tinh thần trách nhiệm cao đối với công việc
- Tinh thần dũng cảm không sợ hy sinh.
- Tình đồng đội gắn bó
→ Lòng yêu nước, dũng cảm, can trường, lạc quan, tin yêu cuộc sống
⇒ Vẻ đẹp tiêu biểu cho chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam trong thời kì kháng chiến chống Mỹ cứu nước
- Nét riêng
+/ Phương Định
- út
- Hồn nhiên, hay mơ mộng
- Hay nhớ quê nhà
+/ Nho
- Đáng yêu như một que kem trắng
- Thích ăn kẹo
- Mưa đá, nhổm dậy, môi hé mở, xin thêm mấy viên nữa
- Thích thêu hoa lòe loẹt
- Hay nói đùa: "Không chết đâu"
→ Ngay thơ, trong sáng, hồn nhiến, đáng yêu và dũng cảm
+/ Thao
- Nhiều tuổi nhất
- Sợ máu, sợ vắt
- Thích thêu chỉ màu len lên áo
- Thích tỉa lông mày
- Thích chép bài hát
- Mưa đá, lúi húi hốt đá ở dưới đất
→ Từng trải, can đảm, dứt khoát, dũng cảm trong công việc nhưng vẫn tươi trẻ, yêu đời, mềm yếu trong tình cảm và thích làm đẹp
b. Nhân vật Phương Định
Có thể bạn quan tâm: Top 6+ bài văn phân tích nhân vật Phương Định hay và ngắn gọn nhất
- Giới thiệu khái quát
+/ Hình dáng, hoàn cảnh xuất thân
- Là con gái Hà Thành
- Vào chiến trường 3 năm
- Ngoại hình xinh đẹp: Bím tóc dày, mềm; cổ cao; ánh mắt xa xăm.
- Luôn hồi tưởng về tuổi thơ
--> Hình ảnh ẩn dụ thể hiện cho giới trẻ Hà Nội lúc bấy giờ
- Nhận thức được trách nhiệm với Tổ quốc, họ ra chiến trường
- Thành anh hùng
+/ Đời sống tâm hồn, tình cảm
++/ Cẩn thận, biết chăm sóc bản thân, giữ nét đẹp của con gái Thủ đô:
- Thích ngắm mình trong gương, rất điệu
- Thích hát, thích ngồi bó gối mơ màng
++/ Yêu thương đồng đội, biết chăm lo.
- Bế Nho đặt lên đùi mình
- Rửa vết thương Nho bằng nước đun sôi
- Pha sữa cho Nho
- Yêu quý những người có ngôi sao trên mũ
--> Nhận xét
- Con người chững chạc, tự tin
- Biết tạo dựng cuộc sống
- Hồn nhiên, trong sáng, mơ mộng
- Dũng cảm
- Yêu mến đồng đội
Văn mẫu 9: Phân tích vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật Phương Định
+/ Phẩm chất chiến sĩ
++/ Tuân lệnh chị Thao, thể hiện qua lần phá bom
- Khung cảnh chiến trường im lặng đến phát sợ
++/ Sử dụng các câu đặc biệt, câu trần thuật ngắn
--> Gan dạ, dũng cảm, nghiêm túc trong công việc
=> Nhận xét chung
- Là cô gái duyên dáng, lãng mạn, dũng cảm, có tinh thần đồng đội cao
- Tiêu biểu cho phẩm chất của người phụ nữ Việt Nam: Trung hậu, đảm đang
- Nét tính cách của nhân vật được thể hiện qua những sự việc cụ thể:
- Ở trong hang chờ Nho, Thao đi phá bom trở về
- Trực tiếp tham gia phá bom nổ chậm
- Nho bị thương
- Cơn mưa đá bất ngờ ào đến
* Ở trong hang chờ
+/ Tâm trạng:
- Căng thẳng, lo lắng cho đồng đội: ”Thời gian...quay về ”; Gắt gỏng với đội trưởng
- Vô cùng sốt ruột: ”Không có gì cô đơn... vững vậy ”
- Vui sướng, thích thú khi hai bạn được công binh chi viện: ”Bỗng dưng... thích thú ”
+/ Nhận xét:
- Tình đồng đội cao cả
- Dồn tâm sức cho công việc
* Khi phá bom
+/ Tâm trạng:
- Suy nghĩ: Có ánh mắt đồng đội dõi theo, tiếp thêm sức mạnh, không đi khom, đường hoàng bước
- Hành động: Sắc nhọn hơn khi đào đất, đặt mìn dưới quả bom, rùng mình, thấy chậm, căng thẳng
- Tâm trạng: Hồi hộp, lo lắng quả bom nổ ở nơi ẩn nấp
+/ Nhận xét
- Cam đảm, gan dạ, dũng cảm vượt qua gian khổ để hoàn thành nhiệm vụ
* Nho bị bom vùi
+/ Tâm trạng
- Chăm sóc, lo lắng: Moi đất bế Nho lên
- Chăm sóc cho Nho
- Cáu với chị Thao vì thương Nho
+/ Nhận xét
- Đỉnh cao của lòng tự trọng dâng trào: không khóc, cứng cỏi
* Cơn mưa đá bất ngờ
+/ Tâm trạng
- Vui thích cuống cuồng " Những niềm vui...tràn đầy"
- Gợi nên nỗi nhớ về tình thương và kỉ niệm "Mà tôi...trên đầu"
+/ Nhận xét
- Không khí chiến trường như ám ảnh, đợi chờ con người từ trong cảm giác
=> Nhận xét chung: Vẻ đẹp của Phương Định trong công việc là vẻ đẹp "anh hùng, bất khuất" của phụ nữ Việt.
Gợi ý: Các đề văn về Những ngôi sao xa xôi có đáp án và bài mẫu
-------------
Trên đây là đề cương ôn tập môn Ngữ văn 9 học kì 2 2019/2020 bài Những ngôi sao xa xôi. Hy vọng sẽ giúp các em đạt điểm số cao nhất trong kì thi học kì của mình nhé.