1. Ý nghĩa của tục lệ cúng ông Táo
Theo quan niệm dân gian của người Việt, ba vị Thần Táo chính là những vị thần định đoạt phước đức cho gia đình, phước đức này do việc làm đúng đạo lý của gia chủ và những người trong nhà. Bàn thờ ba vị thần này thường được đặt gần bếp, cho nên còn được gọi là Vua Bếp. Hàng năm, đúng vào ngày 23 tháng Chạp là ngày Táo Quân sẽ lên thiên đình để báo cáo mọi việc lớn nhỏ trong nhà của gia chủ với Thượng Đế (hay ông Trời), nên có nơi gọi ngày này là Tết ông Công.
Thần Táo gồm có 3 người, 2 táo ông và 1 táo bà. Hàng năm thần Táo quân cưỡi cá chép lên thiên đình để bẩm báo với Ngọc Hoàng mọi việc tốt xấu trong năm của từng người trong gia đình, nên ngày 23 tháng Chạp còn gọi là ngày Tết ông Táo và nhà nhà đều thành kính sắm sửa lễ vật để tiễn ông Táo chầu trời.
2. Những lễ vật để cúng ông Công ông Táo
Các vị Táo Quân quanh năm chỉ ở trong bếp, biết hết mọi chuyện trong nhà, cho nên để Vua Bếp "phù trợ" cho mình được nhiều điều may mắn trong năm mới, người ta thường làm lễ tiễn đưa ông Táo về chầu Trời rất trọng thể.
* Lễ vật cúng ông Táo
- Lễ vật cúng Táo quân gồm có: mũ ông Công ba cỗ hay ba chiếc, hai mũ đàn ông và một mũ đàn bà.
+ Mũ dành cho các ông Táo thì có hai cánh chuồn, mũ Táo bà thì không có cánh chuồn. Những mũ này được trang sức với các gương nhỏ hình tròn lóng lánh và những giây kim tuyến màu sắc sặc sỡ.
+ Để giản tiện, cũng có khi người ta chỉ cúng tượng trưng một cỗ mũ ông Công (có hai cánh chuồn) lại kèm theo một chiếc áo và một đôi hia bằng giấy. Màu sắc của mũ, áo hay hia ông Công thay đổi hàng năm theo ngũ hành.
+ Những đồ "vàng mã" này (mũ, áo, hia, và một số vàng thoi bằng giấy) sẽ được đốt đi sau lễ cúng ông Táo vào ngày 23 tháng Chạp.
- Theo tục xưa, riêng đối với những nhà có trẻ con, người ta còn cúng Táo quân một con gà luộc nữa. Gà luộc này phải thuộc loại gà cồ mới tập gáy (tức gà mới lớn) để ngụ ý nhờ Táo quân xin với Ngọc Hoàng Thượng Đế cho đứa trẻ sau này lớn lên có nhiều nghị lực và sinh khí hiên ngang như con gà cồ vậy!
- Ngoài ra, để các ông và các bà Táo có phương tiện về chầu trời, ở miền Bắc người ta còn cúng một con cá chép còn sống thả trong chậu nước, ngụ ý "cá hóa long" nghĩa là cá sẽ biến thành Rồng đưa ông Táo về trời. Con cá chép này sẽ được "phóng sinh" (thả ra ao hồ hay ra sông) sau khi cúng.
Ở miền Trung, người ta cúng một con ngựa bằng giấy với yên, cương đầy đủ. Còn ở miền Nam thì đơn giản hơn, chỉ cúng mũ, áo và đôi hia bằng giấy là đủ.
Tùy theo từng gia cảnh, ngoài các lễ vật chính kể trên, người ta hoặc làm lễ mặn (với xôi gà, chân giò luộc, các món nấu nấm, măng...v...v) hay lễ chay (với trầu cau, hoa, quả, giấy vàng, giấy bạc..v...v..) để tiễn Táo quân.
3. Cách chuẩn bị mâm cỗ ông Công ông Táo đầy đủ
Một mâm cỗ mặn cúng ông Công ông Táo thường thấy nhất là:
+ 1 đĩa gạo
+ 1 đĩa muối
+ 5 lạng thịt vai luộc
+ 1 bát canh mọc
+ 1 đĩa xào thập cẩm
+ 1 đĩa giò
+ 1 con cá chép rán (hoặc cá chép sống)
+ 1 đĩa xôi gấc,
+ 1 đĩa chè kho
+ 1 đĩa hoa quả
+1 ấm trà sen
+ 3 chén rượu
+ 1 quả bưởi
+ 1 quả cau, lá trầu
+ 1 lọ hoa đào nhỏ
+ 1 lọ hoa cúc
+ 1 tập giấy tiền, vàng mã
Mâm lễ cúng ông Táo phải được đặt trong bếp, khi cúng phải bật bếp lên cho cháy rực, mâm cỗ đề huề, cả nhà quanh năm no ấm. Có người thì vừa đặt một mâm cúng trong bếp và thêm một mâm khác cúng trên bàn thờ.
Trên đây là nội dung đầy đủ và chi tiết nhất về cách cúng ông Táo ngày 23 tháng Chạp đúng chuẩn theo dân gian ông bà ta truyền lại, với mong ước tiễn ông Công ông Táo lên chầu trời mang theo sự thành kính và tấm lòng của gia chủ tới Ngọc Hoàng thượng đế, cầu mong cho một năm mới no đủ và may mắn hơn. Bạn có thể tải về và lưu trong máy để tiện dùng khi cần nhé !
Kính chúc quý vị và các bạn một năm mới may mắn, sung túc và thành công !