Đề bài: Trong lớp nhiều bạn thích câu tục ngữ: "Ở hiền gặp lành" và lấy đó làm phương châm sống, nhưng một số bạn khác phản đối, cho rằng câu tục ngữ trên không hẳn đúng, nhiều người ở hiền vẫn không gặp lành. Em hãy bày tỏ ý kiến của mình về vấn đề này.
Một số bài văn nghị luận hay bàn luận về tục ngữ Ở hiền gặp lành
Bài nghị luận Ở hiền gặp lành của một bạn học sinh giỏi Văn tỉnh Thanh Hóa
Mối quan hệ nhân - quả “Ở hiền gặp lành” luôn là cái tâm, cái cốt lõi của đa số tác phẩm văn học và được nhiều người lấy đó là phương châm sống. Nhưng trong thực tế, “Ở hiền gặp lành” có phải lúc nào cũng đúng, cũng hoàn hảo như trong các câu chuyện cổ tích, như trí tưởng tượng của con người?
Vậy, thế nào là “Ở hiền gặp lành” ? “Ở hiền” phải chăng chỉ là hiền lành, không dữ, không làm điều sai trái, gây hại cho người khác, mưu lợi cho bản thân,…? Nếu chỉ nghĩ theo ý nghĩa cơ bản của từ “hiền” như vậy thì sẽ gây ra sự hiểu nhầm, cho rằng cứ sống sao tốt cho mình không ảnh hưởng đến ai là được rồi, dẫn đến tính cách nhu nhược, dĩ hoà vi quý, không biết quan tâm, giúp đỡ người khác,… Có nhiều người luôn cho rằng mình luôn “ở hiền” mà không “gặp lành”. Vậy bạn tự hỏi mình xem liệu bạn đã từng giúp đỡ người bị tai nạn giao thông chưa hay cũng chỉ “bu” quanh dòm ngó nhận xét, bàn tán như bao người khác; bạn đã từng lên tiếng nhắc nhở một người xả rác không đúng nơi quy định,…? Nếu cho bạn nghĩ lại, bạn có dám khẳng định mình là người “ở hiền” nữa không? Nhưng thực chất không phải vậy, sâu xa hơn, từ “hiền” ở đây mang ý nghĩa lớn lao, bao trùm lên cả ý nghĩa nhân đạo – đạo lí làm người. Có thể nói, “ở hiền” là sống sao có ích cho đất nước, xã hội, biết quan tâm giúp đỡ người khác lúc khó khăn, hoạn nạn, đồng thời phải biết lên án, đấu tranh chống lại cái ác, những thế lực xấu xa luôn muốn làm hại con người,… Vậy “ở hiền” sẽ “gặp lành” như thế nào? Người “ở hiền” sẽ nhận được nhiều điều tốt đẹp, may mắn. Khi bạn không làm điều xấu, hại người bạn sẽ không cảm thấy bất an, tội lỗi, lo lắng mà suy sụp. Không những thế khi làm việc thiện, giúp đỡ người khác bạn sẽ cảm thấy rất vui vẻ, thoải mái, tự hào,… Không chỉ vậy, mọi người xung quanh sẽ yêu quý bạn, giúp đỡ bạn khi bạn gặp khó khăn, cuộc sống sẽ luôn tràn đầy niềm vui và hạnh phúc.
Từ xưa đến nay đã có rất nhiều tấm gương người tốt việc tốt khắp nơi trên thế giới. Ở nước ta, Hồ chủ tịch là tấm gương vĩ đại, mãi toả sáng trong lòng bao người con đất Việt. Công lao của Bác to lớn đếm không xuể, và đúng như “ở hiền gặp lành”, Bác đã nhận được rất nhiều. Bác vui sướng, hạnh phúc vì giành lại độc lập cho dân tộc. Không chỉ nhiều người mà là tất cả mọi người trên đất nước Việt Nam đều quý mến Bác, coi Bác là vị Cha già kính yêu. Không nói đâu xa, mới mấy tháng gần đây, thông tin hai thí sinh bỏ thi để cứu người đã làm cho bao con mắt phải trầm trồ thán phục. Đó là hai học sinh Lữ Đức Quân và Tăng Ngọc Dũng. Trên đường tới trường thi tốt nghiệp môn Sinh, hai bạn bất ngờ thấy một phụ nữ đi xe đạp bị ngã lăn ra đường bất tỉnh. Không chần chừ, hai bạn cố gắng hết sức bế nạn nhân lên chiếc xe đạp và chạy thẳng đến bệnh viện. Sau khi làm thủ tục nhập viện, hai bạn gắng sức đạp tới trường nhưng bị muộn năm phút nên không được dự thi. Người tốt ắt gặp điều tốt, ngay sau kì thì tốt nghiệp, hai bạn đã được tuyên dương và khen thưởng về hành động nhân ái của mình. Hai bạn được đặc cách lấy điểm tổng kết môn Sinh học lớp 12 của hai bạn thay cho điểm thi môn tốt nghiệp. Vậy đấy, những người tốt đều được đền đáp xứng đáng, mối quan hệ nhân – quả “Ở hiền gặp lành” thật không có sai.
Nhưng có phải ai “ở hiền” cũng “gặp lành” không? Có rất nhiều người sống và làm việc chuẩn mực, không làm điều gì trái lương tâm nhưng sao cuộc sống của họ vẫn khó khăn, vẫn gặp nhiều biến cố trắc trở, bị nhiều tai ương giáng xuống đầu? Như cuộc đời cụ bà Nguyễn Thị Đỗ (84 tuổi) ở thôn Nguyệt Biều, Huế là một ví dụ, đến cái tuổi gần đất xa trời rồi mà cũng không được chút thảnh thơi. Ngày này qua ngày khác, bà leo đồi dài chừng một cây số hái lá thuốc về bán nuôi đứa con gái bị tâm thần. Nỗi cơ cực, vất vả của cuộc đời cứ đè nặng lên đôi vai người mẹ già này. Không chỉ vậy, số phận cũng không mỉm cười với nhiều đứa trẻ, những sinh linh nhỏ bé, ngây thơ. Nào là những cô bé, cậu bé mồ côi, không nơi nương tựa, những đứa trẻ tật nguyền hay những em bé bị di chứng chất độc màu da cam,… Những tâm hồn trong sáng ấy có tội tình gì mà số phận nỡ đối xử với chúng một cách tàn nhẫn đến như vậy. Những đứa bé ấy còn chưa có cơ hội để “ở hiền” vậy mà đã “gặp dữ” rồi. Những đứa trẻ đó thật đáng thương! Chỉ cần một lần nhìn thấy những khuôn mặt ngây thơ đó thôi, tôi đảm bảo các bạn cũng như tôi sẽ không cầm nổi lòng mình và lúc đó, các bạn sẽ khẳng định lại câu nói của cha ông ta “Ở hiền gặp lành” là sai, hoàn toàn sai!!!
Qua đó, chúng ta có thể thấy rằng không phải ai “ở hiền” mà cũng “gặp lành” cả. Câu nói của cha ông ta chỉ có phần nào đó là đúng thôi. Nhưng không phải vì thế mà ta phủ nhận nó. Qua câu nói “Ở hiền gặp lành” những người đi trước muốn răn đe, nhắc nhở mọi người phải sống sao cho tốt, làm công dân tốt, có ích cho gia đình và xã hội. Chúng ta may mắn hơn nhiều người, “gặp lành” hơn nhiều số phận, vì vậy chúng ta nên cưu mang, giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn, mang lại không chỉ niềm vui cho bản thân mà còn mang đến niềm hạnh phúc cho mọi người. Đối với thế hệ trẻ chúng ta, những chủ nhân tương lai của đất nước hãy quan tâm nhiều hơn đến cuộc sống xung quanh mình, hãy làm những việc có ích để “Mỗi người tốt, mỗi việc tốt là một bông hoa đẹp, cả dân tộc ta là một rừng hoa đẹp”.
Có thể nói, câu nói “Ở hiền gặp lành” là một câu nói hay, mang nhiều ý nghĩa. Có thể câu nói có lúc không đúng nhưng chúng ta vẫn phải “ở hiền”, làm người tốt, việc tốt, để xây dựng một đất nước giàu mạnh, ấm no, hạnh phúc.
Bàn về câu tục ngữ Ở hiền gặp lành bài mẫu 1
Trong kho tàng ca dao tục ngữ có nhiều câu nói đến quan hệ nhân – quả như: Gieo gió gặt bão; Trồng dưa được dưa, trồng đậu được đậu; Ở hiền gặp lành, ở ác gặp ác... nhằm giáo dục, khuyên nhủ mọi người hãy hướng thiện, sống sao cho tốt đẹp; đồng thời cũng cảnh cáo những kẻ ích kỉ, độc ác, chỉ biết lợi mình, hại người.
Nhưng không phải ai ở hiền cũng gặp lành và lúc nào kẻ ác cũng bị trừng trị. Do đó ý nghĩa của câu tục ngữ Ở hiền gặp lành vẫn tiếp tục được đưa ra bàn cãi. Trong cuộc tranh luận ở lớp vừa qua, em cũng đã bày tỏ ý kiến về vẫn đề này.
Ở hiền gặp lành có nghĩa là nếu ta đối xử tử tế, nhân hậu, sẵn sàng giúp đỡ người khác một cách hết lòng, không vụ lợi... thì trước sau gì ta cũng được đền bù xứng đáng; những điều tốt đẹp sẽ đến với ta. Không nên hiểu đơn giản rằng làm ơn cho ai thì người đó sẽ trả ơn mình một cách sòng phẳng, theo kiểu thực dụng: Hòn bấc ném đi, hòn chì ném lại, hay Bánh ít đi, bánh quy lại. Nét đẹp trong đạo đức truyền thống của dân tộc Việt Nam là: Làm ơn há dễ mong người trả ơn.
Thực tế cuộc sống cho thấy nhiều người ở hiền đã gặp lành. Ông bà, cha mẹ sống tử tế, nhân hậu thì con cháu cũng được hưởng phúc. Phúc ở đây không phải là những lợi ích vật chất do người khác đem lại, mình chỉ việc ngồi hưởng thụ mà phúc có thể là một quan niệm sống đúng đắn mang lại những kết quả có ích cho bản thân, gia đình và xã hội.
Có thể hiểu nghĩa của từ lành trong câu tục ngữ này là tử tế, tốt đẹp, may mắn. Nếu ta ăn ở (đối xử) với mọi người có nghĩa có tình (Như bát nước đầy, Bán anh em xa mua láng giềng gần, Hàng xóm tắt lửa tối đèn có nhau...) thì mọi người cũng sẽ đối xử lại với ta như vậy.
Điều đáng bàn cãi, tranh luận là trong cuộc sống không phải lúc nào ở hiền cũng gặp lành, mà có khi trái ngược. Nhiều người tốt lại lâm vào hoàn cảnh nghèo khó, kém may mắn; còn những kẻ ích kỉ, độc ác thì lại sống đầy đủ, xa hoa. Phải chăng câu tục ngữ trên chỉ là liều thuốc an thần dành cho giai cấp bị trị trong xã hội cũ?!
Thật ra, những điều trái với quy luật nhân – quả thì ở thời nào cũng có. Mâu thuẫn ấy xuất phát từ thực tế là trong xã hội, những kẻ xấu vẫn tồn tại. Chúng liên kết với nhau tạo thành những thế lực hắc ám, tác oai tác quái, làm hại người lương thiện. Pháp luật nhiều khi trừng trị chúng chưa kịp thời hoặc chưa đến nơi đến chốn để bảo vệ quyền lợi của số đông người tốt, người hiền. Để cái thiện chiến thắng cái ác, cần phải có rất nhiều điều kiện và điều kiện đầu tiên là phải quyết tâm tiêu diệt cái xấu, cái ác; khuyến khích, cổ vũ cái đẹp, cái thiện từ trong mỗi con người, trong từng gia đình và toàn xã hội.
Chúng ta không nên hiểu ở hiền có nghĩa là nhẫ nhục chịu đựng, ngoảnh mặt làm ngơ trước cái xấu, cái ác; hay là hiền lành, tử tế, không làm hại ai (nghĩa hẹp) mà phải hiểu sâu hơn, rộng hơn: ở hiền là hướng tới điều tốt; tích cực chống lại cái xấu xa; là quan điểm sống Mình vì mọi người, mọi người vì mình (Bác Hồ); là đoàn kết giúp đỡ nhau cùng lao động sáng tạo, làm ra của cải vật chất và tinh thần để không ngừng nâng cao đời sống.
Câu tục ngữ trên nằm trong hệ thống tục ngữ giáo dục con người hãy sống hướng thiện (làm lành lành ác). Con người có lương thiện thì xã hội mới tố đẹp. Để đạt được điều đó chúng ta phải tự tu dưỡng, rèn luyện tư tưởng, đạo đức trên cơ sở của lòng nhân ái và trách nhiệm công dân.
Nhận thức đúng đắn, rạch ròi về cái tốt, cái xấu, về đạo lí ở đời sẽ giúp chúng ta tự hoàn thiện nhân cách. Nhiều người tốt sẽ tạo nên sức mạnh đẩy lùi cái xấu. Chắc chắn rằng trong tương lai không xa, ý nghĩa của câu tục ngữ Ở hiền gặp lành sẽ thành hiện thực.
Bàn về câu tục ngữ Ở hiền gặp lành bài mẫu 2:
Trong cuộc sống, con người luôn tin vào luật nhân quả, ác giả các báo, người sống tốt, sống nghiêm chỉnh, luôn giúp đỡ người khác sẽ luôn gặp những điều tốt. Một trong những câu tục ngữ được dân gian ta đúc kết trong kho tàng của mình đó là: “Ở hiền gặp lành”, biểu hiện cho niềm tin vào cuộc sống luôn công bằng, gieo nhân nào, gặt quả ấy.
“Ở hiền gặp lành” là sự ứng xử, hành động của mình đối với người khác. “Ở hiền” nghĩa là trong cuộc sống con người ăn ở hiền lành, không làm hại tối người xung quanh. “Gặp lành” có nghĩa là trong cuộc sống con gặp những điều may mắn, những điều tốt lành. Khi gặp những điều xấu, được hóa giải từ điều xấu sang điều may mắn, an lành. “Ở hiền gặp lành” được hiểu theo nghĩa bóng đó là những người có cách sống hiền lành đúng với luân thường đạo lý sẽ gặp những điều tốt trong cuộc sống.
Thực tế trong cuộc sống, sẽ có hai trường hợp xảy ra trong câu tục ngữ trên:
Trường hợp thứ nhất, nhiều người có cách ứng xử tốt trong cuộc sống đã “gặp lành”. Khi đi trên các phương tiện công cộng, tôi thường nhường chỗ cho người già, phụ nữ, trẻ nhỏ, người khuyết tật, có lần mẹ tôi từ quê lên Hà Nội thăm tôi, bà năm nay 50 tuổi, vừa lên xe bus mẹ tôi đã được nhường chỗ luôn. Hay có lần, giúp một bạn trong giờ kiểm tra mượn bút, bữa sau đi học tôi quên ô, gặp đúng bạn hôm trước cho mượn bút và bạn ấy cho về cùng. Đó là một trong những biểu hiện nhỏ của “ở hiền gặp lành” trong cuộc sống mà nó có lẽ hiện hữu mà chúng ta chưa gọi tên được. Mỗi người cần phải tu dưỡng bản thân sống có đạo đức thì trong cuộc sống sẽ gặp nhiều may mắn.
Một trường hợp khác điển hình, có những người có những lúc sống rất hiền lành tử tế nhưng những gì nhận về lại khiến chính bản thân mình thất vọng và cảm thấy như mình đã làm những điều xấu, chứ không phải điều tốt vậy. Có người vào can ngăn vụ ẩu đả thì hứng trọn viên gạch, có khi hứng ngay con dao. Đó là những tình huống mà con người không thể lường trước được.
Xã hội càng ngày càng phức tạp khiến con người bị kéo theo vòng xoay ấy. Đôi lúc, do con người chưa thích nghi được với cuộc sống nên gặp phải những điều không may trong cuộc sống. Có thể, lúc nào đó “Ở hiền gặp lành” không còn là đúng nữa. Sở dĩ vậy vì nó mới chỉ là những chuyện kể, nó chưa khiến con người ta tin vào luật nhân quả vì thực tế xã hội khắc nghiệt khiến con người bị cuốn theo. Đôi khi con người lại thay đổi vì thiết yếu cuộc sống không cần những ông bụt, bà tiên.
“Ở hiền gặp lành” là cách sống hướng thiện, hướng con người ta đến những điều tốt đẹp trong cuộc sống. Hướng tới một xã họi văn minh là hướng đến xã hội mà ở đó không còn tồn tại những bất công, không còn tồn tại những người hãm hại người,… mà xã hội chỉ còn là những điều tốt đẹp, văn minh. Để hướng đến xã hội ấy, xã hội không còn những tệ nạn, những thói hư, tật xấu, mà chỉ còn người tương trợ nhau trong lúc khó khăn.
“Ở hiền gặp lành” như một đạo lý sống mà con người hướng đến. Cách sống giúp mọi người xích lại gần nhau, các lỗi lầm dễ được tha thứ hơn. “Ở hiền gặp lành” không có nghĩa là nhẫn nhục, nhẫn nhịn luôn tỏ ra sợ hãi, kiêng nể người khác. “Ở hiền gặp lành” ở đây là sống và hành động có đạo đức, để chữ tâm lên trên đầu.
Trong cuộc sống, con người sinh ra luôn có luật nhân quả. Người ta thường nói: “Đi với bụt thì mặc áo cà sa, đi với ma thì mặc áo giấy” cũng là biểu hiện cho cách sống thích nghi của con người với hoàn cảnh. “Ở hiền gặp lành” không phải lúc nào cũng đúng, song nó nhắc nhở mỗi người trong cuộc sống cần có thái độ văn minh, lịch sự. Gặp người khó người chẳng may sa cơ lỡ vận có cuộc sống khá hơn trong hiện tại. Chẳng ai nói trước, vẽ trước được tương lai. Ngày hôm nay giàu có chưa chắc 10 năm nữa vẫn giàu có. Con người sống cần phải tích đức để đời.
Với lứa tuổi đang ngồi trên ghế nhà trường, là những chủ nhân tương lai của đất nước. Các bạn học sinh cần tu dưỡng đạo đức, kính trên, nhường dưới và hiếu thảo với cha mẹ. Đối với người xung quanh, luôn giữ thái độ hòa đồng,hòa nhã, tránh và hạn chế gây những xích mích gây mất đoàn kết. Tránh các thói: “Gắp lửa bỏ tay người” hay “ném đá dấu tay” để xây dựng xã hội văn minh, lành mạnh. Kính trên nhường dưới cũng là một trong những đạo lý mà con người cần hướng đến để hoàn thiện bản thân. Mỗi người cần nên phấn đấu trở thành một tấm gương sáng trong xã hội.
“Ở hiền gặp lành” như một châm ngôn, một cách sống, một đạo lý sống mà con người cần hướng đến. Sống luôn nghĩ đến người khác giúp con người sống tốt hơn, tránh khỏi những tệ nạn, những điều khó tránh trong cuộc sống. “Ở hiền gặp lành” cũng như câu tục ngữ “Một điều nhịn chín điều lành” câu tục ngữ trên đã sẽ và đang hướng con người đến cách sống hướng thiện, hướng con người tới một xã hội văn minh, lành mạnh và công bằng.