Tài liệu hướng dẫn soạn bài Hoạt động ngữ văn: Làm thơ bảy chữ với nội dung kiến thức cơ bản về cách làm thơ bảy chữ và gợi ý trả lời câu hỏi bài tập trang 164 - 166 SGK Ngữ văn 8 tập 1.
Với những hướng dẫn chi tiết trả lời câu hỏi sách giáo khoa dưới đây các em không chỉ soạn bài tốt mà còn nắm vững các kiến thức quan trọng của thể thơ này.
Cùng tham khảo...
Hướng dẫn soạn bài Hoạt động ngữ văn: Làm thơ bảy chữ
I. Chuẩn bị ở nhà
1. Khái niệm và phạm vi luyện tập
+ Thơ bảy chữ cổ thể (thơ cổ phong)- thất ngôn có hình thức đối tự do
+ Thất ngôn Đường luật ( 8 câu 7 chữ) và thất ngôn tứ tuyệt ( bốn câu 7 chữ) có niêm luật chặt chẽ
+ Thơ bảy chữ hiện đại tự do, linh hoạt
2. Nhịp trong thơ thường là 4/3 hoặc 2/2/3
3. Vần trong thơ bảy chữ
Đọc kĩ các bài và khổ thơ sau, nhận xét về số câu, số chữ, cách ngắt nhịp, gieo vần và phần nào luật bằng trắc trong câu. Về bố cục, nhìn chung trong một bài thơ bốn câu bảy chữ hoàn chỉnh, hai câu đầu thường tả sự vật, sự việc, câu thứ ba chuyển mạch, câu thứ tư biểu thị tư tưởng. Một khổ thơ bốn câu bảy chữ trong bài thơ nhiều khổ thì không nhất thiết theo bố cục trên.
a)
BÁNH TRÔI NƯỚC
Thân em vừa trắng lại vừa tròn,
Bảy nổi ba chìm với nước non.
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn,
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.
(Hồ Xuân Hương)
b)
Đi, bạn ơi, đi ! Sống đủ đầy.
Sống trào sinh lực, bố men say
Sống tung sóng gió thanh cao mới
Ống mạnh, dù trong một phút giây.
(Tố Hữu, Đi)
c)
Bà tôi ở một túp lều tre,
Có một hàng cau chạy trước hè.
Một mảnh vườn bên rào giậu nứa,
Xuân về hoa cải nở vàng hoe
(Anh Thơ, Tết quê bà)
Trả lời
+ Có thể các vần chính trùng hoàn toàn nhau:
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.
+ Vần thông, có thể không trùng nhau hoàn toàn
Đi, bạn ơi, đi! Sống đủ đầy
Sống trào sinh lực, bốc men say.
+ Vần có thể bằng, cũng có thể trắc.
Mẹ ơi! Chiếc áo con đã rách
Con biết làm sao trở lại nhà
Để mẹ và giùm? Con thấy lạnh
Gió lùa nỗi nhớ thấm vào da.
4. Sưu tập một số bài thơ 7 chữ để chép vào vở
- Những bài thơ bảy chữ như Cảnh khuya (Hồ Chí Minh), Qua Đèo Ngang (Bà Huyện Thanh Quan), Bạn đến chơi nhà (Nguyễn Khuyến)…
Qua Đèo Ngang
Bước tới đèo Ngang bóng xế tà
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa
Lom khom dưới núi tiều vài chú
Lác đác bên sông chợ mấy nhà
Nhớ nước đau lòng con quốc quốc
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia
Dừng chân đứng lại trời non nước
Một mảnh tình riêng ta với ta
- Hay một số bài thơ 7 chữ khác ngoài chương trình học:
Công thầy tựa núi cao
Đời con chính trực bởi công Thầy
Uốn dạy bao ngày lẽ phải hay
Đạo lý ngàn năm nào dễ đổi
Ân tình trọn kiếp chẳng hề thay
Dù cho phải biệt thời gian ấy
Dẫu có rời xa kỷ niệm này
Nghĩa nặng ghi lòng muôn cảm mến
Chân thành kính trọng mãi ơn đầy
Một chút mùa xuân
Một chút mùa xuân ngời trong nắng
Hẹn gót chân em ở cuối đường
Em có nghiêng nghiêng bờ vai xuống
Để thấy mùa xuân như tóc vương.
Một chút mùa xuân còn đứng đợi
Em có kịp về giữa phố xa
Nhớ nhé mùa xuân ngân tiếng gọi
Ngàn năm em vẫn cứ như là…
Em đến gọi hương nồng trong gió
Một chút mùa xuân rất tinh khôi
Nắng đến bên em rồi ở trọ
Mùa xuân hò hẹn giữa tim người.
II. Hoạt động trên lớp
1. Nhận diện luật thơ
a) Hãy đọc, gạch nhập và chỉ ra các tiếng gieo vần cũng như mối quan hệ bằng trắc của hai câu thơ kề nhau trong bài thơ sau:
CHIỀU
Chiều hôm thằng bé cưỡi trâu về,
Nó ngẩng đầu lên hớn hở nghe.
Tiếng sáo diều cao vòi vọi rót,
Vòm trời trong vắt ánh pha lê.
(Đoàn Văn Cừ)
Trả lời
Chiều
Chiều hôm/ thằng bé/ cưỡi trâu về
Nó ngẩng đầu lên/ hớn hở nghe
Tiếng sáo/ diều cao/ vòi vọi rót,
Vòm trời trong vắt/ ánh pha lê
b) Bài thơ sau của Đoàn Văn Cừ đã bị chép sai. Hãy chỉ ra chỗ sai, nói lí do và thử tìm cách sửa lại cho đúng.
Tối
Trong túp lều tranh cánh liếp che,
Ngọn đèn mờ, toả ánh xanh xanh,
Tiếng chày nhịp một trong đêm vắng
Như bước thời gian đến quãng khuya.
Trả lời
Sửa lại bài thơ Tối của Đoàn Văn Cừ:
Trong túp lều tranh cánh liếp che
Ngọn đèn mờ, tỏa ánh sáng xanh lè
Tiếng chày nhịp một trong đêm vắng
Như bước thời gian đếm quãng khuya.
- Từ “xanh xanh” được sửa thành “xanh lè” bởi tiếng cuối cùng câu thứ hai phải vần với tiếng cuối cùng thứ nhất.
2. Tập làm thơ
a) Hãy làm tiếp hai câu cuối theo ý mình trong bài thơ của Tú Xương mà người biên soạn đã giấu đi.
Tôi thấy người ta có bảo rằng:
Bảo rằng thằng Cuội ở cung trăng !
.............
.............
Trả lời
Tôi thấy người ta có bảo rằng:
Bảo rằng thằng Cuội ở cung trăng!
Một mình buồn bã trông với ngóng
Hướng xuống dương gian nỗi nhớ nhà.
b) Làm tiếp bài thơ dang dở dưới đây cho trọn vẹn theo ý của mình.
Vui sao ngày đã chuyển sang hè,
Phượng đỏ sân trường rộn tiếng ve.
..................
..................
Trả lời
Vui sao ngày đã chuyển sang hè,
Phượng đỏ sân trường rộn tiếng ve
Nét mực tím giấu bàn tay mùa hạ
Lướt ngang trời bầy chim sẻ vừa qua
Trên đây là hướng dẫn chi tiết soạn bài Hoạt động ngữ văn: Làm thơ bảy chữ mà chúng tôi biên soạn để các em tham khảo. Qua đó giúp các em chuẩn bị bài ở nhà được tốt hơn trước khi tới lớp. Chúc các em học tốt phần Soạn văn 8.