Đọc Tài Liệu hướng dẫn trả lời câu hỏi bài 4 trang 123 sách giáo khoa Ngữ văn 12 tập 1 phần soạn bài Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm chi tiết nhất.
Đề bài: Hãy nêu những ví dụ cụ thể và nhận xét về cách sử dụng chất liệu văn hoá dân gian của tác giả (tục ngữ, ca dao, truyền thuyết, phong tục...). Từ đó tìm hiểu những đóng góp riêng của tác giả về nghệ thuật diễn đạt. Vì sao nói, chất liệu văn hoá dân gian trong đoạn thơ này gây ấn tượng vừa quen thuộc vừa mới lạ?
Trả lời bài 4 trang 123 SGK văn 12 tập 1
Cách trả lời 1:
- Tác giả sử dụng chất liệu văn hóa dân gian rất phong phú khiến cho đoạn thơ có sức sống, sự hấp dẫn đặc biệt.
+ Nhiều bài ca dao, truyện cổ tích, những câu thành ngữ, tục ngữ đã được huy động.
+ “Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn” ⇒ Ca dao “Em ơi chua ngọt đã từng – Gừng cay muối mặn ta đừng quên nhau”.
+ “Hạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàng” ⇒ Thành ngữ “Một nắng hai sương”.
+ “Đất nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm” ⇒ Bài ca dao Khăn thương nhớ ai.
+ "Những người vợ nhớ chồng còn góp cho Đất Nước những núi Vọng Phu" ⇒ sự tích núi Vọng Phu.
+ Cặp vợ chồng yêu nhau góp nên hòn Trống Mái ⇒ Sự tích hòn Trống mái.
+ Truyện Thánh Gióng, truyền thuyết Hùng Vương, Núi Bút, Non Nghiên, Vịnh Hạ Long,…
- Đóng góp của tác giả đã đưa vào thơ Việt Nam chất liệu văn hóa phong tục, tạo ra một cách nhìn mới về đất nước.
- Chất liệu văn hóa dân gian ở đoạn trích này gợi ấn tượng vừa quen thuộc vừa mới lạ:
+ Quen thuộc vì những hình ảnh, chi tiết trong văn hóa phong tục dân gian rất gần gũi với con người Việt Nam.
+ Mới lạ vì trong thơ nói riêng và trong văn học nói chung chưa có ai nói về đất nước bằng cách khai thác chất liệu văn hóa dân gian này.
Cách trả lời 2:
- Tác giả lấy chất liệu dân gian từ những câu ca dao, tục ngữ, truyền thuyết, phong tục tập quán,...
+ Những người vợ nhớ chồng còn góp cho đất nước những núi Vọng phu (Truyện Sự tích núi Vọng Phu)
+ Cặp vợ chồng yêu nhau góp nên hòn Trống Mái (Sự tích hòn Trống Mái).
+ Gót ngựa của Thánh Gióng đi qua còn trăm ao đầm để lại (Truyền thuyết Thánh Gióng).
+ Truyền thuyết Lạc Long Quân, Âu Cơ sinh ra đồng bào ta từ trăm trứng
+ Câu hò bình trị : “con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc”, “ con cá ngư ông móng nước biển khơi”....
+ Tương tự, có các sự tích Hùng Vương, núi Bút, non Nghiên, Hạ Long gắn liền với những thắng cảnh ở đó.
- Tác giả không sử dụng một cách nguyên vẹn các chất liệu văn học dân gian ấy mà chỉ sử dụng một số từ ngữ, hình ảnh nhằm mục đích gợi liên tưởng, suy ngẫm trong lòng bạn đọc.
- Những câu thơ của Nguyễn Khoa Điềm vừa quen vừa lạ, phảng phất văn học dân gian nhưng vẫn rất hiện đại.
+ Chất liệu văn hóa dân gian từ câu chuyện, câu hò, từ những thói quen tập tục trong sinh hoạt đời sống, gắn liền với tiềm thức của những người dân, nhưng gây ấn tượng bởi cách khai thác có chọn lọc, những câu chuyện quen thuộc, được kiểm chứng, biết rộng rãi đã được gửi gắm vào những câu thơ đầy nỗi niềm, như một cách chắp nối, vừa mang tính tầm vóc, nhưng lại cụ thể, khiến độc giả có thể hiểu được.
Cách trả lời 3:
Trong đoạn trích Đất Nước, tác giả sử dụng nhiều chất liệu văn học và văn hóa dân gian từ ca dao, tục ngữ, đến truyền thuyết, phong tục,...
Các chất liệu này khi đưa vào bài thơ đã được nhà thơ sáng tạo lại vì thế mà vừa quen thuộc lại vừa mới lạ. Ví dụ: Con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc, Yêu em từ thuở trong nôi,... các hình ảnh, mô típ nghệ thuật của văn học văn hóa dân gian để làm nên câu thơ, ý thơ của nhà văn (ngày xửa ngày xưa, gừng cay muối mặn...)
=> Tác dụng: Tác giả đã gợi mở được một không gian nghệ thuật, một không khí, một giọng điệu riêng đưa người đọc vào một thế giới đẹp đẽ, lãng mạn của ca dao, giọng điệu truyền thuyết dân gian nhưng vẫn mang màu sắc hiện đại.
>>> Đọc thêm: Phân tích bài Đất nước - Nguyễn Khoa Điềm
Bài 4 trang 123 SGK ngữ văn 12 tập 1 được Đọc tài liệu hướng dẫn trả lời chi tiết theo nhiều cách khác nhau giúp các em tham khảo để soạn bài Đất nước tốt hơn trước khi đến lớp.
Chúc các em học tốt !