Đọc Tài Liệu hướng dẫn trả lời câu hỏi bài 3 trang 4 sách giáo khoa Ngữ văn 7 tập Hai phần đọc hiểu soạn bài Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất chi tiết nhất.
Đề bài: Phân tích từng câu tục ngữ theo những nội dung sau:
a) Nghĩa của câu tục ngữ.
b*) Cơ sở thực tiễn của kinh nghiệm nêu trong câu tục ngữ.
c) Một số trường hợp có thể áp dụng kinh nghiệm nêu trong câu tục ngữ. (Ví dụ, có thể ứng dụng câu 1 vào việc sử dụng thời gian cho phù hợp ở mùa hè, mùa đông như thế nào?)
d) Giá trị của kinh nghiệm mà câu tục ngữ thể hiện.
Trả lời bài 3 trang 4 SGK văn 7 tập 2
Cách trả lời 1:
Câu (1):
"Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối"
- Nghĩa là tháng năm thì có đêm ngắn ngày dài, tháng Mười thì ngược lại đêm dài, ngày ngắn.
- Cơ sở thực tiễn của câu tục ngữ: do sự vận động của Trái Đất, tháng 5 do vị trí nước ta nhận lượng ánh sáng lâu hơn nên ta có cảm giác ngày dài hơn, ngược lại.
- Áp dụng: Chú ý phân bố thời gian biểu sinh hoạt, làm việc hợp lý, biết trân trọng thời gian, ...
- Giá trị của kinh nghiệm: Giúp con người có ý thức về thời gian làm việc theo mùa vụ, có ý thức chủ động để nhìn nhận, sử dụng thời gian, công việc, sức khỏe vào những thời điểm khác nhau trong năm.
Câu (2):
Mau sao thì nắng, vắng sao thì mưa.
- Nghĩa là nếu trời nhiều sao (dày sao) thì sẽ nắng, trời vắng sao (không có hoặc ít sao) thì sẽ mưa
- Cơ sở thực tiễn: Dựa trên quan sát thực tiễn, phục vụ cho sản xuất nông nghiệp.
- Áp dụng: Nhìn sao có thể đoán biết được thời tiết để sắp xếp việc.
- Giá trị của kinh nghiệm: Giúp con người có ý thức nhìn sao để dự đoán thời tiết, sắp xếp công việc.
Câu (3):
Ráng mỡ gà có nhà thì giữ
- Nghĩa là nếu trời xuất hiện ráng có màu vàng mỡ gà thì có thể sắp có bão
- Cơ sở thực tiễn: Đây là một trong nhiều kinh nghiệm dự đoán bão.
- Giá trị của kinh nghiệm: Nhắc nhở ý thức việc chủ động phòng chống bão lũ, có ý thức biết chủ động giữ gìn nhà cửa, hoa màu.
Câu (4):
Tháng bảy kiến bò, chỉ lo lại lụt.
- Nghĩa là vào tháng bảy, nếu thấy kiến di chuyển (bò) thì khả năng sắp có mưa lớn và lụt lội xảy ra.
- Cơ sở thực tiễn: Kiến là loại côn trùng nhạy cảm. Khi sắp có mưa lụt, chúng thường di chuyển tổ lên chỗ cao, vì vậy chúng bò ra khỏi tổ.
- Áp dụng: Quan sát để đoán biết khí hậu, thời tiết, có ý thức dự đoán lũ lụt nhiều hiện tượng tự nhiên để chủ động phòng chống.
- Giá trị của kinh nghiệm: nó nhắc nhở về ý thức phòng chống bão lụt, loại thiên tai thường gặp ở nước ta.
Câu (5):
Tấc đất tấc vàng
- Nghĩa là đất được coi quý ngang với vàng.
- Cơ sở thực tiễn: Đất quý như vàng vì đất nuôi sống con người, tiềm năng của đất là vô hạn, khai thác mãi không bao giờ vơi cạn.
- Áp dụng: Có thể dùng câu tục ngữ này trong nhiều trường hợp:
+ Phê phán sự lãng phí đất.
+ Đề cao giá trị của vùng đất tốt.
- Giá trị của kinh nghiệm: Con người cần có ý thức quý trọng và giữ gìn đất.
Câu (6):
Nhất canh trì, nhị canh viên, tam canh điền.
- Nghĩa của câu tục ngữ nói về thứ tự các nghề, việc đem lại lợi ích kinh tế cho con người. Nhiều lợi ích kinh tế nhất là nuôi cá, tiếp theo là làm vườn, sau đó là làm ruộng.
- Cơ sở thực tiễn: từ giá trị kinh tế, lợi nhuận thực tế của các nghề, tuy nhiên không phải với nơi nào cũng đúng.
- Giá trị của kinh nghiệm: giúp con người biết khai thác tốt điều kiện, hoàn cảnh tự nhiên để tạo ra của cải, vật chất.
Câu (7):
Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống.
- Nghĩa của câu tục ngữ: nói về vai trò của các yếu tố nước, phân, lao động và giống lúa trong sản xuất nông nghiệp (trồng lúa nước) của nhân dân ta.
- Cơ sở thực tiễn: Kinh nghiệm trong quá trình trồng lúa của người nông dân. Yếu tố nước là quan trọng hàng đầu, nếu bị úng, hay bị hạn, mùa vụ có thể bị thất thu hoàn toàn. Sau đó là vai trò quan trọng của phân bón. Yếu tố cần cù, tích cực chỉ đóng vai trò thứ ba. Giống đóng vai trò thứ tư. Tuy nhiên, nếu ba yếu tố trên ngang nhau, ai có giống tốt, giống mới thì người đó sẽ thu hoạch được nhiều hơn.
- Giá trị của kinh nghiệm: nhắc nhở người làm ruộng phải đầu tư vào tất cả các khâu, nhưng cũng phải chú ý ưu tiên, không tràn lan, nhất là khi khả năng đầu tư có hạn.
Câu (8):
Nhất thì, nhì thục
- Nghĩa của câu tục ngữ: Nhấn mạnh tầm quan trọng của các yếu tố thời vụ, đất đai đã được khai phá, chăm bón với nghề trồng trọt.
- Cơ sở thực tiễn: từ sự quan sát thực tiễn sản xuất. Thời vụ liên quan đến thời tiết, nắng mưa. Nếu sớm quá, muộn quá, cây trồng sẽ bị ảnh hưởng và có khi không cho sản phẩm.
- Giá trị của kinh nghiệm: Nhắc nhở vấn đề về thời vụ, chuẩn bị kĩ lưỡng đất đai trong canh tác.
Cách trả lời 2:
| Câu | Nghĩa của câu | Cơ sở thực tiễn | Giá trị kinh nghiệm được áp dụng |
| (1) | Sự khác biệt về độ ngắn dài ngày đêm theo mùa | Từ sự quan sát của người xưa và ngày nay đã được khoa học chứng minh | sắp xếp thời gian hợp lí trong học tập, sản xuất |
| (2) | Đêm nhiều sao, hôm sau dễ nắng và ngược lại | Từ sự quan sát của người xưa và ngày nay đã được khoa học chứng minh | dự đoán thời tiết khi thiếu thiết bị, sắp xếp công việc phù hợp |
| (3) | Bầu trời có màu vàng mỡ gà thì sắp có bão lớn | Từ sự quan sát của người xưa và ngày nay đã được khoa học chứng minh | nhắc nhở ý thức phòng chống bão lụt |
| (4) | Tháng 7, thấy kiến bò có thể mưa lớn | Từ sự quan sát của người xưa và ngày nay đã được khoa học chứng minh | nhắc nhở ý thức phòng chống bão lụt |
| (5) | Đất đai rất quý, ví như vàng bạc | Đất nuôi sống người | con người cần có ý thức quý trọng và giữ gìn đất |
| (6) | Lợi ích kinh tế: nuôi cá → làm vườn → làm ruộng | Lợi nhuận thực tế của các nghề | khai thác tốt tự nhiên để thu lợi cao nhất khi sản xuất kinh tế |
| (7) | Thứ tự quan trọng của 4 yếu tố trong nghề nông | Từ sự quan sát thực tiễn sản xuất | hiểu và biết kết hợp các yếu tố trong sản xuất nông nghiệp |
| (8) | Thời vụ → làm kĩ: sự quan trọng trong trồng cấy | Từ sự quan sát thực tiễn sản xuất | nhắc nhở vấn đề thời vụ và đất đai khi canh tác |
Tham khảo thêm: Phân tích nội dung Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất
Trên đây là nội dung trả lời câu hỏi bài 3 trang 4 SGK ngữ văn 7 tập 2 do Đọc Tài Liệu tổng hợp và biên soạn giúp em hiểu nội dung các câu tục ngữ và soạn bài Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất tốt hơn trước khi đến lớp.
Chúc các em học tốt !