Đọc Tài Liệu hướng dẫn trả lời câu hỏi bài 3 trang 121 sách giáo khoa Ngữ văn 11 tập 1 phần soạn bài Luyện tập vận dụng kết hợp các thao tác lập luận phân tích và so sánh chi tiết nhất cho các em tham khảo.
Đề bài:
Công việc ở nhà:
a) Vận dụng kết hợp các thao tác phân tích và so sánh để viết đoạn văn trình bày một luận điểm khác ở dàn ý mà anh (chị) đã xây dựng.
b) Viết một văn bản nghị luận ngắn về một phẩm chất của người học sinh, trong đó có vận dụng kết hợp các thao tác phân tích và so sánh.
c) Sưu tầm những đoạn văn hay, ở đó, tác giả đã thành công trong việc vận dụng kết hợp các thao tác phân tích và so sánh.
Trả lời bài 3 trang 121 SGK Ngữ văn 11 tập 1
Để soạn bài Luyện tập vận dụng kết hợp các thao tác lập luận phân tích và so sánh tối ưu nhất, Đọc Tài Liệu tổng hợp nhiều cách trả lời khác nhau cho nội dung câu hỏi bài 3 trang 121 SGK Ngữ văn lớp 11 tập 1 như sau:
Cách trình bày 1
a) Vận dụng kết hợp các thao tác phân tích và so sánh để viết đoạn văn trình bày một luận điểm khác ở dàn ý mà anh chị đã xây dựng.
Nói đến người phụ nữ Việt Nam thì phải nói về lòng hiếu thảo với cha mẹ, sự chịu thương, chịu khó và giàu đức hi sinh. Thật vậy, từ xa xưa trong ca dao dân ca đã có những hình ảnh khắc họa đức tính ấy của người phụ nữ như “Ở nhà còn mẹ, còn cha/ lẽ đâu tôi dám nguyệt hoa cùng người; cái cò lặn lội bờ sông / gánh gạo đưa chồng tiếng khóc nỉ non”, “Chồng em áo rách em thương/ chồng người áo gấm, sông hương mặc người” hay ” Chưa chồng đi dọc, đi ngang/ có chồng cứ thẳng một đàng mà đi”. Người phụ nữ Việt Nam từ lâu đã được giáo huấn cẩn thận vì thế họ đoan trang, yêu thương cha mẹ, biết lễ nghĩa, thùy mị. Tình yêu của họ với cha mẹ thì mãnh liệt, nhưng tình yêu đôi lứa của họ nhẹ nhàng nhưng rất đỗi chung tình. Không chỉ ca dao, tục ngữ cho rằng người phụ nữ Việt Nam giàu đức hi sinh mà trong các tác phẩm văn học Việt Nam đi suốt chiều dọc lịch sử đất nước cũng khẳng định điều ấy. Ta bắt gặp thân phận của người phụ nữ trong những tác phẩm văn học trung đại, như Thúy Kiều trong Truyện Kiều của Nguyễn Du, Vũ Nương trong truyện Người con gái Nam Xương, rồi người phụ nữ trong một số bài thơ của Hồ Xuân Hương.Họ không chỉ đẹp ở tư dung bên ngoài mà còn đủ tài năng và đức hạnh. Văn học Việt Nam hiện đại, lại một lần nữa khẳng định đức tính tốt đẹp của người phụ nữ Việt Nam.Thời kỳ này, họ cái đẹp của họ không đơn thuần là sự cam chịu, sự nhẹ nhàng như thời trung đại mà cái đẹp của họ toát lên ở sự năng động trẻ trung. Họ yêu làng, yêu nước, yêu quê hương. Họ cũng tham gia đánh giặc, lo lắng bương trải cho gia đình. Đã có biết bao bà mẹ Việt Nam trong kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ ” ba lần tiễn con đi, hai lần khóc thầm lặng lẽ/ Các anh không về, mình mẹ lặng im” (Tạ Hữu Yên). Có mẹ ở Hà Bắc đã vá hơn hai trăm chiếc áo cho bộ đội, chiến sĩ: …”Tấm áo ấy bấy lâu nay con thường vẫn mặc/ Để nhớ ngày chúng con về Hà Bắc/ Quần nhau với giặc, áo con rách thêm/ Nên các mẹ già lại phải thức thâu đêm vá áo/ Tấm áo ấy bấy lâu nay con quý hơn cơm gạo/ Đời mẹ nghèo thương áo rách/ Áo rách nên thương/” (Nguyễn Văn Tý). Những bà má ở Hậu Giang, bà Bầm ở Trung du, bà Bủ ở Việt Bắc, mẹ Tơm ở Thanh Hoá, mẹ Suốt ở Quảng Bình, chị Út Tịch ở Cầu Kè, Trà Vinh… và biết bao các mẹ, các chị đã đi vào thơ ca, nhạc, hoạ. Chị Út Tịch với quyết tâm đánh Mỹ đến cùng “Còn cái lai quần cũng đánh”. Những cô gái người Pa cô, Vân Kiều đi tải đạn, và tay vót chông miệng hát không nghỉ. Mười cô gái ở Ngã ba Đồng Lộc (Hà Tĩnh), tuổi đẹp như trăng rằm từ 18 đến 20 đã ngã xuống để làm xanh một khoảng trời con gái (Lâm Thị Mỹ Dạ). Nhiều cô gái Em ở nông trường hay ra biên giới miệng vẫn hát vang lời ca Cuộc đời vẫn đẹp sao, tình yêu vẫn đẹp sao! Những cô giáo ở Tây Bắc, Việt Bắc, Tây Nguyên hay ở vùng sâu, vùng xa hy sinh cả tuổi xuân để đem chữ Cụ Hồ tới đàn em thơ ở các bản làng dân tộc xa xôi, hẻo lánh. Cô giáo người Tày Tô Thị Rĩnh đã dùng tiếng đàn để thu hút các em học sinh người Hmông tới lớp, lấy đồng lương ít ỏi của mình để mua tập vở cho các em.
b) Viết một đoạn văn nghị luận ngắn về một phẩm chất của người học sinh.
Trung thực là đức tính quan trọng cần có trong mỗi người học sinh. Đó là một điều không thể bàn cãi được. Tuy nhiên, ngày nay do bị ảnh hưởng bởi nhiều hướng mà có người này, có người kia, có em học sinh trung thực, có em không trung thực. Gian lận trong thi cử, nói dối bố mẹ, thầy cô, bạn bè và mọi người xung quanh là những biểu hiện tiêu biểu nhất của việc học sinh không trung thực. Tại sao lại có thể khẳng định rằng trung thực là đức tính quan trọng cần có trong mỗi người học sinh?. Ta hiểu rằng giáo dục con người, quan trọng nhất là giáo dục khi họ còn đang ngồi trong ghế nhà trường. Thời học sinh ảnh hưởng trực tiếp trong việc xây dựng nhân cách của con người trong tương lai. Khi con người ta, ngay từ nhỏ, còn đang là học sinh không được giáo dục về tính trung thực thì sẽ để lại hậu quả nghiêm trọng đến nhường nào. Trước hết, đối với chính người học sinh đó. Họ sẽ đánh mất niềm tin ở mọi người và tự trọng của mình đối với mọi người. Thiếu trung thực sẽ đánh mất niềm tin và sự tôn trọng của mọi người đối với mình. Nạn học giả , bằng thật do quay cóp chép bài của bạn , gian lận trong thi cử vẫn còn phổ biến . Điều đó làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến kết quả thực chất của dạy và học, gây dư luận xấu trong xã hội.
c) Sưu tầm những đoạn văn hay ở đó tác giả đã thành công trong việc vận dụng kết hợp các thao tác phân tích và so sánh.
Yêu người, đó là một truyền thống cũ .” Chinh phụ ngâm, cung oán ngâm khúc” đã nói đến con người. Nhưng dù sao cũng là mới bàn về một hạng người. Với Kiều, Nguyễn Du đã nói đến cả toàn xã hội người. Với “Chiêu hồn” thì cả loài người được bàn đến […]. Chiêu hồn, con người trong cái chết. Chiêu hồn, con người trong từng giới, từng loài, “mười loài là những loài nào” với những nét cộng đồng phổ biến, điển hình của từng loại một.[..]
( Theo Tuyển tập của Chế Lan Viên, Tập II, NXB văn học Hà Nội, 1990)
=> Đoạn văn này dùng thao tác lập luận so sánh để làm nổi bật ý văn của mình.
Cách trình bày 2
b,
* Phẩm chất hiếu học của người học sinh
MB:
- Giới thiệu vấn đề cần nghị luận
TB:
- Giải thích khái niệm “hiếu học”
- Phân tích, chứng minh, bình luận:
+ Mặt tích cực, điều tốt đẹp mà phẩm chất này mang lại cho người học sinh (phân tích)
+ Biểu hiện của học sinh hiếu học (phân tích, kết hợp so sánh với những biểu hiện của sự lười nhác, qua loa trong học tập).
+ Nếu không hiếu học, người học sinh sẽ như thế nào? (so sánh kết hợp phân tích).
+ Lấy ví dụ những tấm gương hiếu học tiêu biểu
+ Liên hệ bản thân
KB:
- Khái quát vấn đề
Cách trình bày 3
a) Vận dụng kết hợp các thao tác phân tích và so sánh để viết đoạn văn trình bày một luận điểm khác ở dàn ý mà anh chị đã xây dựng.
Nói đến người phụ nữ Việt Nam thì phải nói về lòng hiếu thảo với cha mẹ, sự chịu thương, chịu khó và giàu đức hi sinh. Thật vậy, từ xa xưa trong ca dao dân ca đã có những hình ảnh khắc họa đức tính ấy của người phụ nữ như "Ở nhà còn mẹ, còn cha/ lẽ đâu tôi dám nguyệt hoa cùng người; cái cò lặn lội bờ sông / gánh gạo đưa chồng tiếng khóc nỉ non", “Chồng em áo rách em thương/ chồng người áo gấm, sông hương mặc người" hay " Chưa chồng đi dọc, đi ngang/ có chồng cứ thẳng một đàng mà đi". Ngươì phụ nữ Việt Nam từ lâu đã được giáo huấn cẩn thận vì thế họ đoan trang, yêu thương cha mẹ, biết lễ nghĩa, thùy mị. Tình yêu của họ với cha mẹ thì mãnh liệt, nhưng tình yêu đôi lứa của họ nhẹ nhàng nhưng rất đỗi chung tình. Không chỉ ca dao, tục ngữ cho rằng người phụ nữ Việt Nam giàu đức hi sinh mà trong các tác phẩm văn học Việt Nam đi suốt chiều dọc lịch sử đất nước cũng khẳng định điều ấy. Ta bắt gặp thân phận của người phụ nữ trong những tác phẩm văn học trung đại, như Thúy Kiều trong Truyện KIều của Nguyễn Du, Vũ Nương trong truyện Người con gái Nam Xương, rồi người phụ nữ trong một số bài thơ của Hồ Xuân Hương.Họ không chỉ đẹp ở tư dung bên ngoài mà còn đủ tài năng và đức hạnh. Văn học Việt Nam hiện đại, lại một lần nữa khẳng định đức tính tốt đẹp của người phụ nữ Việt Nam.Thời kỳ này, họ cái đẹp của họ không đơn thuần là sự cam chịu, sự nhẹ nhàng như thời trung đại mà cái đẹp của họ toát lên ở sự năng động trẻ trung. Họ yêu làng, yêu nước, yêu quê hương. Họ cũng tham gia đánh giặc, lo lắng bương trải cho gia đình. Đã có biết bao bà mẹ Việt Nam trong kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ " ba lần tiễn con đi, hai lần khóc thầm lặng lẽ/ Các anh không về, mình mẹ lặng im" (Tạ Hữu Yên). Có mẹ ở Hà Bắc đã vá hơn hai trăm chiếc áo cho bộ đội, chiến sĩ: …"Tấm áo ấy bấy lâu nay con thường vẫn mặc/ Để nhớ ngày chúng con về Hà Bắc/ Quần nhau với giặc, áo con rách thêm/ Nên các mẹ già lại phải thức thâu đêm vá áo/ Tấm áo ấy bấy lâu nay con quý hơn cơm gạo/ Đời mẹ nghèo thương áo rách/ Áo rách nên thương/" (Nguyễn Văn Tý). Những bà má ở Hậu Giang, bà Bầm ở Trung du, bà Bủ ở Việt Bắc, mẹ Tơm ở Thanh Hoá, mẹ Suốt ở Quảng Bình, chị Út Tịch ở Cầu Kè, Trà Vinh… và biết bao các mẹ, các chị đã đi vào thơ ca, nhạc, hoạ. Chị Út Tịch với quyết tâm đánh Mỹ đến cùng "Còn cái lai quần cũng đánh". Những cô gái người Pa cô, Vân Kiều đi tải đạn, và tay vót chông miệng hát không nghỉ. Mười cô gái ở Ngã ba Đồng Lộc (Hà Tĩnh), tuổi đẹp như trăng rằm từ 18 đến 20 đã ngã xuống để làm xanh một khoảng trời con gái (Lâm Thị Mỹ Dạ). Nhiều cô gái Em ở nông trường hay ra biên giới miệng vẫn hát vang lời ca Cuộc đời vẫn đẹp sao, tình yêu vẫn đẹp sao! Những cô giáo ở Tây Bắc, Việt Bắc, Tây Nguyên hay ở vùng sâu, vùng xa hy sinh cả tuổi xuân để đem chữ Cụ Hồ tới đàn em thơ ở các bản làng dân tộc xa xôi, hẻo lánh. Cô giáo người Tày Tô Thị Rĩnh đã dùng tiếng đàn để thu hút các em học sinh người Hmông tới lớp, lấy đồng lương ít ỏi của mình để mua tập vở cho các em.
b) Viết một đoạn văn nghị luận ngắn về một phẩm chất của người học sinh.
Trung thực là đức tính quan trọng cần có trong mỗi người học sinh. Đó là một điều không thể bàn cãi được. Tuy nhiên, ngày nay do bị ảnh hưởng bởi niều hướng mà có người này, có người kia, có em học sinh trung thực, có em không trung thực. Gian lận trong thi cử, nói dối bố mẹ, thầy cô, bạn bè và mọi người xung quanh là những biểu hiện tiêu biểu nhất của việc học sinh không trung thực. Tại sao lại có thể khẳng định rằng trung thực là đức tính quan trọng cần có trong mỗi người học sinh?. Ta hiểu rằng giáo dục con người, quan trọng nhất là giáo dục khi họ còn đang ngồi trong ghế nhà trường. Thời học sinh ảnh hưởng trực tiếp trong việc xây dựng nhân cách của con người trong tương lai. Khi con người ta, ngay từ nhỏ, còn đang là học sinh không được giáo dục về tính trung thực thì sẽ để lại hậu quả nghiêm trọng đến nhường nào. Trước hết, đối với chính người học sinh đó. Họ sẽ đánh mất niềm tin ở mọi người và tự trọng của mình đối với mọi người. Thiếu trung thực sẽ đánh mất niềm tin và sự tôn trọng của mọi người đối với mình. Nạn học giả , bằng thật do quay cóp chép bài của bạn , gian lận trong thi cử vẫn còn phổ biến . Điều đó làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến kết quả thực chất của dạy và học, gây dư luận xấu trong xã hội.
c) Sưu tầm những đoạn văn hay ở đó tác giả đã thành công trong việc vận dụng kết hợp các thao tác phân tích và so sánh.
Đoạn văn 1:
Yêu người, đó là một truyền thống cũ ." Chinh phụ ngâm, cung oán ngâm khúc" đã nói đến con người. Nhưng dù sao cũng là mới bàn về một hạng người. Với Kiều, Nguyễn Du đã nói đến cả toàn xã hội người. Với "Chiêu hồn" thì cả loài người được bàn đến [...]. Chiêu hồn, con người trong cái chết. Chiêu hồn, con người trong từng giới, từng loài, "mười loài là những loài nào" với những nét cộng đồng phổ biến, điển hình của từng loại một.[..]
( Theo Tuyển tập của Chế Lan Viên, Tập II, NXB văn học Hà Nội, 1990)
=> Đoạn văn này dùng thao tác lập luận so sánh để làm nổi bật ý văn của mình.
Đoạn văn 2:
Thanh Tâm Tài Nhân nói đến Từ Hải trên bốn mươi trang giấy, Nguyễn Du chỉ nói trong mấy trang, mười phần bỏ đi tám. Tuy thế, trong Nguyễn Du có những điều trong Thanh Tâm Tài Nhân không có. Những điều có thể gợi hình ảnh của một vị anh hùng. Từ Hải cùng ở với KIều năm tháng rồi biệt Kiều mà đi . Thanh Tâm Tài Nhân chỉ nói thế. Nguyễn Du kỹ hơn:
Nửa năm hương lúa đương nồng
Trượng phu thoát đã động lòng bốn phương.
Trượng phu thoắt đã động lòng bốn phương. Con người này quả không phải là người của một nhà, một họ, một xóm, hay một làng. Con người này là của trời đất, của bốn phương. Một người như thế lúc ra đi ắt cũng không tầm thường như Thanh Tâm Tài Nhân tưởng.
(Theo Tuyển tập Hoài Thanh, tập I,NXB Văn học Hà Nội, 1982)
= > Đoạn văn này tác giả đã thực sự thành công, khi vận dụng thao tác lập luận so sánh giữa Thanh Tâm Tài Nhân và Nguyễn Du khi nói về Từ Hải. Từ đó làm nổi bật tài năng nghệ thuật của Nguyễn Du.
-/-
Bài 3 trang 121 SGK Ngữ văn 11 tập 1 được hướng dẫn trả lời và trình bày theo các cách khác nhau. Hãy vận dụng kết hợp với kiến thức của bản thân em để có những lựa chọn trình bày tối ưu nhất, dễ hiểu nhất khi soạn bài Luyện tập vận dụng kết hợp các thao tác lập luận phân tích và so sánh trong khi làm bài soạn văn 11 trước khi lên lớp.