Tài liệu hướng dẫn trả lời câu hỏi bài 2 trang 42 sách giáo khoa Ngữ văn 11 tập Hai phần đọc hiểu soạn bài Chiều tối của chủ tịch Hồ Chí Minh chi tiết và đầy đủ nhất.
Đề bài: Phân tích bức tranh thiên nhiên và cảm xúc của nhà thơ trong hai câu thơ đầu.
Trả lời bài 2 trang 42 SGK văn 11 tập 2
Cách trả lời 1:
* Bức tranh thiên nhiên:
- Hình ảnh cánh chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ → hoạt động kết thúc một ngày cánh chim bay về tổ ấm của mình.
-> Hình ảnh cổ điển trong thơ xưa, cánh chim như trở nặng trời chiều.
- “cô vân” nghĩa là cô độc của áng mây, bản dịch đã làm mờ nghĩa khi dịch là chòm mây.
- Sự chuyển động lặng lẽ của cánh chim và áng mây mang trạng thái buồn.
- Thiên nhiên vận động theo sự sống.
=> Cảnh chiều hiện lên vừa có cái êm ả vừa có cái mơ hồ bảng lảng buồn của một buổi hoàng hôn xuống, tất cả các sự vật đang chuyển động về đêm, cánh chim tìm về tổ ấm kết thúc một ngày kiếm ăn vất vả, đám mây cô đơn cũng lững lờ như níu kéo ngày lại.
* Cảm xúc nhà thơ
- Qua bức tranh thiên nhiên ta thấy được tâm trạng của Bác, tình yêu thiên nhiên luôn tìm đến sự hòa hợp với thiên nhiên.
- Cảnh được nhìn bằng tâm trạng nên cũng nhuốm màu tâm trạng: chim thì về nghỉ còn Bác thì vẫn phải đi, cô vân kia giống như một mình Bác trên đường chuyển lao cô đơn.
- Tâm hồn Bác luôn hướng về sự sống: cánh chim chỉ về ngủ để bắt đầu sáng mai lại hành trình kiếm ăn chứ không bay vào cõi vĩnh hằng "Chim bầy vút bay hết - mây lẻ đi một mình".
- Đó còn là một tâm hồn luôn hướng về đất nước, vì đất nước Bác cô gắng đi hết con đường chuyển lao chờ ngày tự do hoạt động cách mạng. Đó chính là tinh thần thép của Bác.
Tham khảo thêm văn mẫu: Cảm nhận về nhân vật trữ tình trong bài thơ Chiều tối
Cách trả lời 2:
Bức tranh thiên nhiên và cảm xúc của nhà thơ trong 2 câu thơ đầu:
* Bức tranh thiên nhiên:
- Thời gian: Chiều tối
- Không gian: Bầu trời mênh mông
-> Miêu tả từ xa, tầm nhìn bao quát, rộng lớn.
- Hình ảnh (nhân hoá), mang tính tượng trưng, ước lệ.
+ Quyện điểu: con chim mỏi
+ Cô vân: chòm mây cô đơn
+ Mạn mạn: chậm chậm, trôi nổi, lững lờ
=> Hai câu thơ đầu đã gợi tả cảnh chiều tối nơi xóm núi mênh mông, cô quạnh. Tâm hồn luôn hướng về đất nước Bác cố gắng đi hết con đường chuyển lao chờ ngày tự do hoạt động cách mạng. Đó chính là tinh thần thép của Bác.
Cách trả lời 3:
* Bức tranh thiên nhiên trong hai câu thơ đầu:
- “Cánh chim mỏi” : chính là cánh chim cổ điển, hình ảnh ước lệ tượng trưng thường xuất hiện trong thơ cổ
+ Cánh chim mỏi gợi lên sự xót xa trong lòng người đọc khi nhà thơ vẫn bị hành trên đường đi đày
+ Hình ảnh chòm mây lơ lửng (cô vân mạn mạn) gợi lên sự lẻ loi đơn độc, có sự đồng điệu giữa nhà thơ với cảnh vật buổi chiều
→ Cảnh thiên nhiên yên bình, nhưng đượm buồn thông qua những hình ảnh đơn lẻ của cánh chim, chòm mây chiều.
* Cái tình trong thơ:
+ Bức tranh thiên nhiên là bức tranh tâm trạng của Bác, tình yêu thiên nhiên thể hiện qua những quan sát tinh tế của tác giả
+ Thiên nhiên được nhìn qua lăng kính tâm trạng nên thấm đượm màu tâm trạng
+ Tâm hồn của người luôn hướng tới sự sống, tìm về với sự sống
+ Đó là nỗ lực vượt thoát khỏi thực tại tù túng, chật hẹp vươn tới những điều tự do, cao đẹp
>>> Đọc thêm: Phân tích vẻ đẹp cổ điển và hiện đại trong bài thơ Chiều tối
Trên đây là gợi ý 3 cách trình bày câu trả lời cho bài 2 trang 42 SGK ngữ văn 11 tập 2 được biên soạn chi tiết hi vọng sẽ giúp các em chuẩn bị bài và soạn bài Chiều tối (Hồ Chí Minh) tốt hơn trước khi đến lớp.
Chúc các em học tốt !