Đọc Tài Liệu hướng dẫn trả lời câu hỏi bài 1 trang 11 sách giáo khoa Ngữ văn 9 tập Hai phần soạn bài Luyện tập phân tích và tổng hợp chi tiết nhất.
Đề bài: Đọc các đoạn trích sau và cho biết tác giả đã vận dụng phép lập luận nào và vận dụng như thế nào.
a) Thơ hay là hay cả hồn lẫn xác, hay cả bài […] không thể tóm tắt thơ được, mà phải đọc lại. Cái thú vị của bài “Thu điếu” ở các điệu xanh: xanh ao, xanh bờ, xanh sóng, xanh tre, xanh trời, xanh bèo, có một màu vàng đâm ngang của chiếc lá thu rơi; ở những cử động: chiếc thuyền con lâu lâu mới nhích, sóng gợn tí, lá đưa vèo, tầng mây lơ lửng, ngõ trúc quanh, chiếc cần buông, con cá động; ở các vần thơ: không phải chỉ giỏi vì là những tử vận hiểm hóc, mà chính hay vì kết hợp với từ, với nghĩa chữ, đến một cách thoải mái đúng chỗ, do một nhà nghệ sĩ cao tay; cả bài thơ không non ép một chữ nào, nhất là hai câu 3, 4:
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí,
đối với:
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo.
Thật tài tình; nhà thơ đã tìm được cái tốc độ bay của lá: vèo, để tương xứng với cái mức độ gợn của sóng: tí.
(Toàn tập Xuân Diệu, tập 6)
b) Mấu chốt của thành đạt là ở đâu? Có người nói thành đạt là do gặp thời, có người lại cho là do hoàn cảnh bức bách, có người cho là do có diều kiện được học tập, có người lại cho là do có tài năng trời cho. Các ý kiến đó mỗi ý chỉ nói tới một nguyên nhân, mà lại đều là nguyên nhân khách quan, họ quên mất nguyên nhân chủ quan của con người.
Thật vậy. Gặp thời tức là gặp may, có cơ hội, nhưng nếu chủ quan không chuẩn bị thì cơ hội cũng sẽ qua đi. Hoàn cảnh bức bách tức là hoàn cảnh khó khăn buộc phải khắc phục. Nhưng gặp hoàn cảnh ấy có người bi quan, thất vọng,chán nản, thối chí; có người lại gồng mình vượt qua. Điều kiện học tập cũng vậy, có người được cha mẹ tạo cho mọi điều kiện thuận lợi, nhưng lại mải chơi, ăn diện, kết quả học tập rất bình thường. Nói tới tài năng thì ai cũng có chút tài, nhưng đó chỉ mới là một khả năng tiềm tàng, nếu không tìm cách phát huy thì nó cũng bị thui chột. Rút cuộc mấu chốt của thành đạt là ở bản thân chủ quan mỗi người, ở tinh thần kiên trì phấn đấu, học tập không mệt mỏi, lại phải trau dồi đạo đức cho tốt đẹp. Không nên quên rằng, thành đạt tức là làm được một cái gì có ích cho mọi người, cho xã hội, được xã hội thừa nhận.
(Nguyên Hưng, Trò chuyện với bạn trẻ)
Trả lời bài 1 trang 11 SGK văn 9 tập 2
Cách trả lời 1:
Phép lập luận được sử dụng trong hai đoạn văn:
- Đoạn (a) : phép phân tích (theo lối diễn dịch) theo trình tự các ý : cái hay ở các điệu xanh → những cử động → ở các vần thơ → ở các chữ không non ép.
- Đoạn (b) : chủ yếu là phép phân tích, kết hợp với tổng hợp. Phân tích các nguyên nhân của sự thành đạt : gặp thời, hoàn cảnh, điều kiện, tài năng.
Cách trả lời 2:
Trong đoạn văn (a), người viết sử dụng phép lập luận phân tích làm sáng rõ cái hay của bài Thu điếu ở mấy điểm.
+ Câu đầu tiên nêu nhận xét khái quát tổng hợp từ nhiều trường hợp cụ thể "thơ hay là hay của hồn lẫn xác… đọc lại"
+ Phân tích cái hay của Thu điếu: các điệu xanh, những cử động, cách dùng từ, gieo vần tự nhiên, không gò ép
+ Trong đoạn văn (b) người viết sử dụng chủ yếu là phép lập luận phân tích, kết hợp tổng hợp
- Trình tự lập luận:
+ Gặp thời: Nếu chủ quan không chuẩn bị thì cơ hội qua đi
+ Hoàn cảnh bức bách: Nhiều người bị hoàn cảnh khó khăn ngã lòng
+ Điều kiện thuận lợi: nhiều người dùng cái thuận lợi để ăn chơi
+ Tài năng: mới chỉ là khả năng tiềm tàng, không tìm cách phát huy bị thui chột
- Tác giả kết luận: Rút cuộc mấu chốt của thành đạt của bản thân là ở chủ quan, tinh thần kiên trì, học tập không mệt mỏi.
>>> Đọc thêm: Soạn bài Phép phân tích và tổng hợp
Cách trả lời 3:
a) Trong đoạn văn này, Xuân Diệu phân tích cái hay của bài thơ Thu điếu. Tác giả đã sử dụng thao tác tổng hợp và phân tích. Từ cái “hay cả hồn lẫn xác, hay cả bài", ông chỉ ra từng cái hay để hợp thành.
- Cái hay ở các điệu xanh
- Ở những cử động
- Ở các vần thơ
- Ở các chữ không non lép.
b) Trình tự phân tích của đoạn văn:
- Đoạn nhỏ mở đầu nêu ra các quan niệm mấu chốt của sự thành đạt.
- Đoạn nhỏ còn lại phân tích từng quan niệm đúng sai ra sao và cuối cùng đã chỉ ra: “Rút cuộc, mấu chốt của sự thành đạt bản thân chủ quan mỗi người, ở tinh thần kiên trì phấn đấu học tập không mệt mỏi, lại phải trau dồi dạo đức cho tốt đẹp” nghĩa là phân tích bản thân chủ quan của mỗi người.
-/-
Trên đây là 3 cách trả lời câu hỏi bài 1 trang 11 SGK ngữ văn 9 tập 2 được Đọc Tài Liệu tổng hợp và biên soạn giúp các em tham khảo để soạn bài Luyện tập phân tích và tổng hợp tốt hơn trước khi đến lớp.
Chúc các em học tốt !